การปฏิวัติ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1910

การก่อตั้งสาธารณรัฐโปรตุเกสที่หนึ่ง เป็นผลลัพธ์ของรัฐประหาร โดยพรรคสาธารณรัฐนิยมโปรตุเกสในวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1910 ส่งผลให้ระบอบ ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญสิ้นสุดลงและโปรตุเกสเปลี่ยนการปกครองไปสู่ระบอบสาธารณรัฐ การสูญเสียดินแดนอาณานิคมแก่สหราชอาณาจักร, ค่าใช้จ่ายของพระราชวงศ์, อำนาจของศาสนจักร, ความไร้เสถียรภาพทางการเมืองและสังคม, ระบบการเมืองสองพรรค (พรรคก้าวหน้าและพรรคเรเจเนราดอร์), ระบอบเผด็จการของนายกรัฐมนตรีฌูเอา ฟรังโก รวมไปถึงความล้มเหลวที่จะนำพาประเทศไปสู่ความทันสมัย ทั้งหมดทั้งมวลนี้ล้วนทำให้สถาบันพระมหากษัตริย์โปรตุเกสเสื่อมความนิยมอย่างรุนแรง ทำให้ฝ่ายนิยมสาธารณรัฐ โดยเฉพาะพรรคสาธารณรัฐนิยมมองเห็นลู่ทางในการใช้ความได้เปรียบจากสถานการณ์ดังกล่าว พรรคสาธารณรัฐนิยมฉายภาพตนเองว่าเป็นเพียงผู้เดียวที่สามารถนำพาประเทศกลับไปสู่ความยิ่งใหญ่ในอดีต และนำโปรตุเกสไปสู่หนทางแห่งความก้าวหน้า

การปฏิวัติ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1910

ภาพระลึกเหตุการณ์ "การประกาศสาธารณรัฐโปรตุเกส" ในวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1910
ผู้เข้าร่วม	สังคมโปรตุเกส
สถานที่	ราชอาณาจักรโปรตุเกส
วันที่	3 ตุลาคม-5 ตุลาคม ค.ศ. 1910
ผล	สถาบันพระมหากษัตริย์โปรตุเกสถูกล้มเลิก สถาปนาสาธารณรัฐโปรตุเกสที่หนึ่ง

สาธารณรัฐถูกประกาศให้สถาปนาขึ้น ณ เวลา 9.00 นาฬิกา ของวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1910 จากระเบียงศาลากลางรัฐบาลท้องถิ่น ปาโซโดกอนเซโล (Paços do Concelho) ในกรุงลิสบอน ภายหลังจากการที่กองทัพไม่สมัครใจที่จะต่อสู้กับกองกำลังปฏิวัติอันประกอบด้วยเหล่าทหารและกะลาสีจำนวนเกือบสองพันนายในวันที่ 3 และ 4 ตุลาคม ภายหลังการปฏิวัติ รัฐบาลเฉพาะกาลภายใต้การนำของนายเตโอฟิโล บรากา เข้าบริหารประเทศจนมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญในปี ค.ศ. 1911 อันเป็นจุดเริ่มต้นของสาธารณรัฐที่หนึ่ง ซึ่งการปฏิวัตินี้ยังส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอัตลักษณ์ของชาติหลายอย่าง เช่น เพลงชาติและธงชาติ นอกจากนี้สาธารณรัฐที่ถือกำเนิดขึ้นใหม่นี้ได้ขึ้นชื่อว่ามีแนวความคิดต่อต้านศาสนจักรอย่างรุนแรง ดังจะเห็นได้จากการที่รัฐธรรมนูญอำนวยให้เกิดเสรีภาพแก่พลเรือนอย่างเต็มที่แต่ไม่ครอบคลุมถึงเสรีภาพทางศาสนาของคริสตจักรคาทอลิก

หมายเหตุ

1. "Implantação da República". Infopédia. 30 August 2010.
2. . avenidadaliberdade.org. 30 August 2010. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2012-01-19. สืบค้นเมื่อ 2013-08-06.
3. . Vidas Lusófonas. 30 August 2010. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2011-05-15. สืบค้นเมื่อ 2013-08-06.
4. (PDF). Rede Municipal de Bibliotecas Públicas do concelho de Palmela. 30 August 2010. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2015-04-23. สืบค้นเมื่อ 2013-08-06.
5. "5 de Outubro de 1910: a trajectória do republicanismo". In-Devir. 30 August 2010.
6. A este propósito ver Quental, Antero de (1982). Prosas sócio-políticas ;publicadas e apresentadas por Joel Serrão (ภาษาโปรตุเกส). Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda. p. 248. citado na secção "O Partido Republicano Português" deste artigo.
7. "Primeira República - Biografia de João de Canto e Castro". www.leme.pt. 30 August 2010.
8. "Constituição de 1911 - Infopédia". www.infopedia.pt. 9 September 2010.
9. Anderson, James Maxwell, The History of Portugal, p. 142, Greenwood Publishing Group, 2000

อ้างอิง

• OnWar.com, Armed Conflict Events Data Naval Mutiny in Portugal 1910