ครุธรรม

ครุธรรม (อ่านว่า คะรุทำ) แปลว่า "ธรรมอันหนัก" หมายถึง ข้อปฏิบัติสำหรับภิกษุณีอันเป็นเงื่อนไขเบื้องต้นที่ทรงอนุญาตให้สตรีอุปสมบทได้ โดยต้องปฏิบัติด้วยความเคารพตลอดชีวิต มี 8 ประการโดยสรุป คือ

1. แม้บวชมานานนับร้อยปีก็ต้องกราบไหว้ภิกษุ แม้บวชในวันนั้น
2. ต้องไม่จำพรรษาอยู่ในวัดที่มีภิกษุ
3. ต้องไปถามวันอุโบสถและรับฟังโอวาทจากภิกษุทุกกึ่งเดือน
4. ต้องปวารณาในสงฆ์สองฝ่ายหลังจำพรรษาแล้ว
5. ต้องประพฤติมานัตในสงฆ์สองฝ่ายเมื่อต้องอาบัติหนัก
6. ต้องเป็นสิกขมานา 2 ปี ก่อนจึงขออุปสมบทในสงฆ์สองฝ่ายได้
7. ต้องไม่บริภาษด่าว่าภิกษุไม่ว่ากรณีใด ๆ
8. จะว่ากล่าวตักเตือนภิกษุไม่ได้ แต่ภิกษุว่ากล่าวตักเตือนได้

อานิสงส์

พระพุทธเจ้าตรัสว่าหากให้สตรีบวชโดยไม่ได้บัญญัติครุธรรมไว้ก่อน พระสัทธรรมจะตั้งอยู่ได้เพียง 500 ปี หมายถึงจะไม่มีผู้บรรลุเป็นพระอรหันต์พร้อมทั้งปฏิสัมภิทาอีกหลังจากนั้น แต่เมื่อได้บัญญัติครุธรรมไว้ก่อน จะทำให้มีผู้บรรลุอรหันต์ปฏิสัมภิทาได้ตลอด 1,000 ปี และยังมีผู้สำเร็จเป็นพระอริยบุคคลชั้นต่าง ๆ ได้ตลอด 5,000 ปี อันเป็นอายุของศาสนาพุทธ

อ้างอิง

• พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช), พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548

1. ภิกขุนีขันธกะ, พระไตรปิฎก เล่มที่ 7 พระวินัยปิฎก เล่มที่ 7
2. ภิกขุนิกขันธกวรรณนา , อรรถกถา จุลวรรค ภาค 2 ภิกขุนีขันธกะ