คลองด่าน (ฝั่งธนบุรี)

สำหรับคลองด่านในเขตจังหวัดสมุทรปราการ ดูที่: คลองด่าน (บางบ่อ)

พระมหาเจดีย์มหารัชมงคลวัดปากน้ำ ภาษีเจริญริมคลองด่าน

คลองด่าน ถือเป็นคลองสายประวัติศาสตร์ที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร ชื่อของคลองด่านมีที่มาจาก ในสมัยโบราณที่ปากคลองด่านด้านวัดหมู (วัดอัปสรสวรรค์ในปัจจุบัน) เคยเป็นด่านขนอนมาก่อน ด่านขนอนคือด่านที่เป็นกระโจมหลังคา มียอดสำหรับดูเรือในระยะไกล เพื่อตรวจสิ่งของต้องห้าม และเก็บภาษีจากเรือสินค้าต่างชาติทั้งฝรั่ง และจีน ที่ขึ้นล่องผ่านด่านมาติดต่อค้าขายในอาณาจักร ซึ่ง ณ ที่นี้จะสามารถเก็บภาษีทั้งจากเรือที่ผ่านมาทางแม่น้ำเจ้าพระยา และทางแม่น้ำท่าจีนได้ คลองด่านยังใช้เป็นเส้นทางไปออกแม่น้ำท่าจีนที่จังหวัดสมุทรสาครได้ด้วย ดังปรากฏว่าเป็นเส้นทางเดินทัพไปด่านเจดีย์สามองค์ในสมัยรัชกาลที่ 2 และปรากฏเป็นเส้นทางสำคัญที่ใช้สัญจร ทั้งใน นิราศถลางของเสมียนมี (หมื่นพรหมสมพัตรสร) นิราศนรินทร์ จดหมายเหตุลาลูแบร์ โคลงนิราศพระยาตรัง และโคลงนิราศทวายของพระพิพิธสาลี

ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว คลองด่านเกิดตื้นเขิน จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ทองจีน) เป็นแม่กองขุดลอกในพ.ศ. 2374 คลองด่านเป็นเส้นแบ่งเขตภาษีเจริญและเขตธนบุรี ก่อนที่จะไหลเข้าเขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร ปากคลองแยกจากคลองบางกอกใหญ่ที่วัดปากน้ำภาษีเจริญ ไปออกคลองบางขุนเทียน และคลองสนามชัย ความยาวประมาณ 3 กิโลเมตร

ปัจจุบัน คลองด่านใช้เป็นคลองเพื่อการระบายน้ำการสัญจร และการท่องเที่ยว วัดสำคัญบริเวณริมฝั่งคลองได้แก่ วัดปากน้ำภาษีเจริญ วัดอัปสรสวรรค์ วัดนางชีโชติการาม วัดหนัง วัดขุนจันทร์ วัดใหม่ยายนุ้ย วัดนางนองวรวิหาร และวัดราชโอรสาราม โดยทั่วไปแล้ว ไม่ได้เจาะจงว่าบริเวณใดเป็นจุดสิ้นสุดของคลองด่าน แต่จะถือกันว่าคลองสนามชัยและคลองด่านเป็นคลองเดียวกัน ทั้งนี้จึงเรียกคลองนี้ทั้งคลองสนามชัย และคลองด่าน

อ้างอิง

1. "พินิจนคร ตอน “สี่แพร่งแห่งคลองด่าน ตำนานด่านขนอน เส้นทางสัญจรสู่ความเจริญ” " 2011-01-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน(14 ธันวาคม พ.ศ. 2552)
2. "วัฒนธรรมสัญจร ร่มอารามในแผ่นดินพระนั่งเกล้า วันจันทร์ที่ 10 ธันวาคม 2550"^{[ลิงก์เสีย]}ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร
3. "คลองด่าาน วัดราชโอรส วัดนางนอง วัดหนัง"^{[ลิงก์เสีย]}โดยรุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล วันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2552 จากหนังสือพิมพ์ข่าวสด
4. "กองระบบคลอง"คลองที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ และความเจริญเติบโตของกรุงรัตนโกสินทร์ ปรับปรุงเมื่อ 1/02/50
5. "ยลวัดงาม ริมคลองด่าน ย่านจอมทอง"^{[ลิงก์เสีย]}โดย ASTVผู้จัดการออนไลน์ 8 ธันวาคม 2552 14:27 น.

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ คลองด่าน (ฝั่งธนบุรี)
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

พิกัดภูมิศาสตร์: 13°43′09″N 100°28′13″E / 13.719115°N 100.470319°E / 13.719115; 100.470319