ดาวบริวารของดาวเสาร์

ดาวเสาร์มีดาวบริวารซึ่งได้รับการยืนยันวงโคจรแล้ว 62 ดวง โดย 53 ดวงในจำนวนนี้มีชื่อเรียกแล้วและส่วนใหญ่มีขนาดค่อนข้างเล็ก แต่ก็มีอยู่ 7 ดวงที่มีขนาดใหญ่พอที่จะคงสภาพตัวเองเป็นทรงกลมได้ (ดังนั้นดาวบริวารเหล่านี้อาจได้รับการจัดเป็นดาวเคราะห์แคระหากพวกมันโคจรรอบดวงอาทิตย์โดยตรง) นอกจากจะมีวงแหวนที่กว้างและหนาแน่นแล้ว ระบบดาวเสาร์ยังเป็นระบบดาวเคราะห์ที่มีความหลากหลายมากที่สุดภายในระบบสุริยะอีกด้วย ตัวอย่างเช่น ดาวบริวารที่มีชื่อเสียงอย่างดาวบริวารไททัน ที่มีชั้นบรรยากาศคล้ายคลึงกับโลก ทั้งยังมีภูมิทัศน์เป็นทะเลสาบไฮโดรคาร์บอนและโครงข่ายแม่น้ำ และดาวบริวารเอนเซลาดัสที่ซ่อนแหล่งน้ำไว้ภายใต้พื้นผิวของมัน เป็นต้น

ระบบดาวเสาร์ (ภาพประกอบรวม)

วงแหวนดาวเสาร์ตัดผ่านฉากหลังที่มีดาวบริวารไททัน (รูปเสี้ยวขอบสีขาว) และดาวบริวารเอนเซลาดัส (ขวาล่างสีดำ) ปรากฏอยู่

ดาวบริวาร 22 ดวงของดาวเสาร์เป็นบริวารที่มีวงโคจรปกติ คือ มีวงโคจรไปในทางเดียวกับดาวดวงอื่น ๆ และเอียงทำมุมกับเส้นศูนย์สูตรของดาวเสาร์ไม่มากนัก นอกจากบริวาร 7 ดวงหลักแล้ว มี 4 ดวงเป็นดาวบริวารโทรจัน (หมายถึงกลุ่มดาวบริวารเล็ก ๆ ที่โคจรไปตามเส้นทางของดาวบริวารดวงใหญ่กว่าอีกดวงหนึ่ง) อีก 2 ดวงเป็นดาวบริวารร่วมวงโคจร และอีก 2 ดวงโคจรอยู่ภายในช่องว่างระหว่างวงแหวนดาวเสาร์ ดาวบริวารเหล่านี้ได้รับการตั้งชื่อตามธรรมเนียมเดิม คือ ตามชื่อของบรรดายักษ์ไททันหรือบุคคลอื่น ๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกับเทพแซตเทิร์นของชาวโรมัน (หรือเทพโครนัสของกรีก)

ส่วนดาวบริวารที่เหลืออีก 38 ดวง ทั้งหมดมีขนาดเล็กและมีวงโคจรผิดปกติ คือ มีวงโคจรอยู่ห่างจากดาวเสาร์มากกว่า เอียงมากกว่า โดยมีทั้งไปทางเดียวกันและสวนทางกับทิศทางการหมุนรอบตัวเองของดาวเสาร์ ดาวบริวารเหล่านี้อาจเป็นดาวเคราะห์น้อยที่ถูกแรงโน้มถ่วงของดาวเสาร์ดึงมา หรืออาจเป็นเศษซากของวัตถุขนาดใหญ่ที่เข้าใกล้ดาวเสาร์มากเกินไปจนถูกแรงน้ำขึ้นน้ำลงของดาวเสาร์ฉีกออกเป็นเสี่ยง ๆ เราแบ่งกลุ่มของพวกมันตามลักษณะวงโคจรได้เป็นกลุ่มอินุอิต กลุ่มนอร์ส และกลุ่มแกลิก แต่ละดวงตั้งชื่อตามเทพปกรณัมที่สอดคล้องกับกลุ่มที่มันสังกัดอยู่

วงแหวนของดาวเสาร์ประกอบขึ้นจากก้อนน้ำแข็งที่มีขนาดตั้งแต่ 1 เซนติเมตรไปจนถึงหลายร้อยเมตร แต่ละก้อนโคจรรอบดาวเสาร์ไปตามเส้นทางของตนเอง ดังนั้น เราจึงไม่สามารถระบุจำนวนแน่นอนของดาวบริวารของดาวเสาร์ได้ เนื่องจากไม่มีเส้นแบ่งประเภทชัดเจนระหว่างวัตถุขนาดเล็กจำนวนมากที่ประกอบขึ้นเป็นแถบวงแหวนกับวัตถุขนาดใหญ่ที่ได้รับการตั้งชื่อและถือเป็นดาวบริวารแล้ว แม้เราจะค้นพบ "ดาวบริวารเล็ก ๆ" (moonlets) อย่างน้อย 150 ดวงจากการรบกวนที่มันก่อขึ้นกับวัตถุอื่นที่อยู่ข้างเคียงภายในวงแหวน แต่นั่นเป็นตัวอย่างเพียงน้อยนิดของจำนวนประชากรทั้งหมดของวัตถุเหล่านั้นเท่านั้น

ดาวบริวารที่ได้รับการยืนยันแล้วจะได้รับการตั้งชื่อถาวรจากสหภาพดาราศาสตร์สากล ประกอบด้วยชื่อและลำดับที่เป็นตัวเลขโรมัน ดาวบริวาร 9 ดวงที่ถูกค้นพบก่อนปี ค.ศ. 1900 (ซึ่งฟีบีเป็นดวงเดียวที่มีวงโคจรแบบผิดปกติ) มีหมายเลขเรียงตามระยะห่างจากดาวเสาร์ออกมา ส่วนดาวบริวารดวงอื่น ๆ มีหมายเลขเรียงตามลำดับที่ได้รับการตั้งชื่อถาวร อย่างไรก็ตาม ขณะนี้ยังมีดาวบริวารดวงเล็ก ๆ ในกลุ่มนอร์สอีก 8 ดวงที่ไม่มีชื่อเรียกถาวร

ตารางรายชื่อดาวบริวาร

ลำดับ	ชื่อ (ตัวหนาคือดาวบริวารที่มีลักษณะทรงกลม)			ภาพ	เส้นผ่านศูนย์กลาง (ก.ม.)	กึ่งแกนเอก (ก.ม.)	คาบดาราคติ (วัน)	ความเอียงของวงโคจร (°)	ตำแหน่ง	ปีที่ค้นพบ
0		(ดาวบริวารเล็ก ๆ)	moonlets		0.04 ถึง 0.5	~130 000			ภายในวงแหวนเอ	2006
1	XVIII	แพน	Pan		30 (35 × 35 × 23)	133 584	+0.575 05	0.001°	ในช่องแบ่งเองเคอ	1990
2	XXXV	แดฟนิส	Daphnis		6 − 8	136 505	+0.594 08	≈ 0°	ในช่องว่างคีลเลอร์	2005
3	XV	แอตลัส	Atlas		31 (46 × 38 × 19)	137 670	+0.601 69	0.003°	ควบคุมวงแหวนเอด้านนอก	1980
4	XVI	โพรมีเทียส	Prometheus		86 (119 × 87 × 61)	139 380	+0.612 99	0.008°	ควบคุมวงแหวนเอฟด้านใน	1980
5	XVII	แพนดอรา	Pandora		81 (103 × 80 × 64)	141 720	+0.628 50	0.050°	ควบคุมวงแหวนเอฟด้านนอก	1980
6	XI	เอพิมีเทียส	Epimetheus		113 (135 × 108 × 105)	151 422	+0.694 33	0.335°	มีวงโคจรร่วมกัน	1980
7	X	เจนัส	Janus		179 (193 × 173 × 137)	151 472	+0.694 66	0.165°		1966
8	I	ไมมัส	Mimas		397 (415 × 394 × 381)	185 404	+0.942 422	1.566°		1789
9	XXXII	มีโทนี	Methone		3	194 440	+1.009 57	0.007°	(แอลไคโอนีเดส)	2004
10	XLIX	แอนที	Anthe		~2	197 700	+1.036 50	0.1°		2007
11	XXXIII	พาลลีนี	Pallene		4	212 280	+1.153 75	0.181°		2004
12	II	เอนเซลาดัส	Enceladus		504 (513 × 503 × 497)	237 950	+1.370 218	0.010°	ควบคุมวงแหวนอี	1789
13	III	ทีทิส	Tethys		1066 (1081 × 1062 × 1055)	294 619	+1.887 802	0.168°		1684
13a	XIII	เทเลสโต	Telesto		24 (29 × 22 × 20)			1.158°	โทรจันที่โคจรนำหน้าทีทิส	1980
13b	XIV	คาลิปโซ	Calypso		21 (30 × 23 × 14)			1.473°	โทรจันที่โคจรตามหลังทีทิส	1980
16	IV	ไดโอนี	Dione		1123 (1128 × 1122 × 1121)	377 396	+2.736 915	0.002°		1684
16a	XII	เฮเลนี	Helene		33 (36 × 32 × 30)			0.212°	โทรจันที่โคจรนำหน้าไดโอนี	1980
16b	XXXIV	พอลีดีวซีส	Polydeuces		3.5			0.177°	โทรจันที่โคจรตามหลังไดโอนี	2004
19	V	รีอา	Rhea		1529 (1535 × 1525 × 1526)	527 108	+4.518 212	0.327°		1672
20	VI	ไททัน	Titan		5151	1 221 930	+15.945 42	0.3485°		1655
21	VII	ไฮพีเรียน	Hyperion		292 (360 × 280 × 225)	1 481 010	+21.276 61	0.568°		1848
22	VIII	ไอแอพิตัส	Iapetus		1472 (1494 × 1498 × 1425)	3 560 820	+79.321 5	7.570°		1671
23	XXIV	คีเวียก	Kiviuq		~16	11 294 800	+448.16	49.087°	กลุ่มอินุอิต	2000
24	XXII	อีเยราก	Ijiraq		~12	11 355 316	+451.77	50.212°		2000
25	IX	ฟีบี	Phoebe		220 (230 × 220 × 210)	12 869 700	−545.09	173.047°	กลุ่มนอร์ส	1899
26	XX	พอเลียก	Paaliaq		~22	15 103 400	+692.98	46.151°	กลุ่มอินุอิต	2000
27	XXVII	สกาที	Skathi		~8	15 672 500	−732.52	149.084°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2000
28	XXVI	แอลบีออริกซ์	Albiorix		~32	16 266 700	+774.58	38.042°	กลุ่มแกลิก	2000
29		S/2007 S 2	—		~6	16 560 000	−792.96	176.68°	กลุ่มนอร์ส	2007
30	XXXVII	เบวีนน์	Bebhionn		~6	17 153 520	+838.77	40.484°	กลุ่มแกลิก	2004
31	XXVIII	แอร์รีแอปัส	Erriapus		~10	17 236 900	+844.89	38.109°		2000
32	XLVII	สกอลล์	Skoll		~6	17 473 800	−862.37	155.624°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
33	XXIX	ซีอาร์นาก	Siarnaq		~40	17 776 600	+884.88	45.798°	กลุ่มอินุอิต	2000
34	LII	ทาร์เคก	Tarqeq		~7	17 910 600	+894.86	49.904°		2007
35		S/2004 S 13	—		~6	18 056 300	−905.85	167.379°	กลุ่มนอร์ส	2004
36	LI	เกรป	Greip		~6	18 065 700	−906.56	172.666°		2006
37	XLIV	ฮีร็อกคิน	Hyrrokkin		~8	18 168 300	−914.29	153.272°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
38	L	ยาร์นแซกซา	Jarnsaxa		~6	18 556 900	−943.78	162.861°	กลุ่มนอร์ส	2006
39	XXI	ทาร์วัส	Tarvos		~15	18 562 800	+944.23	34.679°	กลุ่มแกลิก	2000
40	XXV	มูนดิลแฟรี	Mundilfari		~7	18 725 800	−956.70	169.378°	กลุ่มนอร์ส	2000
41		S/2006 S 1	—		~6	18 930 200	−972.41	154.232°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
42		S/2004 S 17	—		~4	19 099 200	−985.45	166.881°	กลุ่มนอร์ส	2004
43	XXXVIII	แบร์เยลมีร์	Bergelmir		~6	19 104 000	−985.83	157.384°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2004
44	XXXI	นาร์วี	Narvi		~7	19 395 200	−1008.45	137.292°	กลุ่มนอร์ส (นาร์วี)	2003
45	XXIII	ซูตทุงการ์	Suttungr		~7	19 579 000	−1022.82	174.321°	กลุ่มนอร์ส	2000
46	XLIII	ฮาตี	Hati		~6	19 709 300	−1033.05	163.131°		2004
47		S/2004 S 12	—		~5	19 905 900	−1048.54	164.042°		2004
48	XL	ฟาร์เบาตี	Farbauti		~5	19 984 800	−1054.78	158.361°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2004
49	XXX	ทริมาร์	Thrymr		~7	20 278 100	−1078.09	174.524°	กลุ่มนอร์ส	2000
50	XXXVI	ไอเออร์	Aegir		~6	20 482 900	−1094.46	167.425°		2004
51		S/2007 S 3	—		~5	20 518 500	~ −1100	177.22°		2007
52	XXXIX	เบสต์ลา	Bestla		~7	20 570 000	−1101.45	147.395°	กลุ่มนอร์ส (นาร์วี)	2004
53		S/2004 S 7	—		~6	20 576 700	−1101.99	165.596°	กลุ่มนอร์ส	2004
54		S/2006 S 3	—		~6	21 076 300	−1142.37	150.817°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
55	XLI	เฟนรีร์	Fenrir		~4	21 930 644	−1212.53	162.832°	กลุ่มนอร์ส	2004
56	XLVIII	ซัวร์เตอร์	Surtur		~6	22 288 916	−1242.36	166.918°		2006
57	XLV	คารี	Kari		~7	22 321 200	−1245.06	148.384°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
58	XIX	อีมีร์	Ymir		~18	22 429 673	−1254.15	172.143°	กลุ่มนอร์ส	2000
59	XLVI	ลอยเอ	Loge		~6	22 984 322	−1300.95	166.539°		2006
60	XLII	ฟอร์นยอต	Fornjot		~6	24 504 879	−1432.16	167.886°		2004

อ้างอิง

1. Matthew S. Tiscareno; และคณะ (2006). "100-metre-diameter moonlets in Saturn's A ring from observations of 'propeller' structures". Nature. 440: 648–650. doi:10.1038/nature04581. Explicit use of et al. in: |author= (help)
2. Miodrag Sremčević; และคณะ (2007). "A belt of moonlets in Saturn's A ring". Nature. 449: 1019–1021. doi:10.1038/nature06224. Explicit use of et al. in: |author= (help)
3. Matthew S. Tiscareno; และคณะ (2008). "The population of propellers in Saturn's A Ring". Astronomical Journal. 135: 1083–1091. doi:10.1088/0004-6256/135/3/1083. Explicit use of et al. in: |author= (help)
4. C.C. Porco; และคณะ (2006). "Physical characteristics and possible accretionary origins for Saturn's small satellites" (PDF). Bulletin of the American Astronomical Society. 37: 768. Explicit use of et al. in: |author= (help)
5. J.N. Spitale; และคณะ (2006). "The orbits of Saturn's small satellites derived from combined historic and Cassini imaging observations" (PDF). The Astronomical Journal. 132: 692. Explicit use of et al. in: |author= (help)
6. Source: Thomas et al. 2006
7. Computed from the period using the IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service µ value
8. Source: NASA
9. Source: Porco et al. 2005
10. Source: IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service
11. Computed from the semi-major axis using the IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service µ value
12. คาบการโคจรที่เป็นลบ แสดงว่าดาวนั้นโคจรทวนกับดาวดวงอื่นที่มีคาบเป็นบวก
13. MPEC 2007-G38

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Simulation showing the position of Saturn's Moon". สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.
• "Saturn's Rings". NASA's Solar System Exploration. สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.
• "Saturn's Moons". Astronomy Cast episode #61, includes full transcript. สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.
• Carolyn Porco. Fly me to the moons of Saturn. สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.