ตำบลยะลา
ยะลา หรือภาษามลายูปัตตานีว่า ยาลอ เป็นตำบลหนึ่งในอำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา
ตำบลยะลา | |
|---|---|
| อักษรไทย | ตำบลยะลา |
| อักษรโรมัน | Tambon Yala |
| จังหวัด | ยะลา |
| อำเภอ | เมืองยะลา |
| พื้นที่ | |
| • ทั้งหมด | 11.66 ตร.กม. (4.50 ตร.ไมล์) |
| ประชากร (2559) | |
| • ทั้งหมด | 3,535 คน |
| • ความหนาแน่น | 300 คน/ตร.กม. (790 คน/ตร.ไมล์) |
| รหัสไปรษณีย์ | 95000 |
| รหัสภูมิศาสตร์ | 950106 |
ศัพทมูลวิทยา
ทางหนึ่งเชื่อว่ายาลอ มาจากคำว่า "ยาโลร์" มีความหมายว่า "ลาย (พาดกลอนของเสือ)" มุขปาฐะเล่าลือกันว่ามีบุรุษผู้หนึ่งมือทั้งสองมีลายเสือพาดกลอน พร้อมกับคนกลุ่มหนึ่ง เดินทางจากบ้านปาโจทางทิศตะวันออกเฉียงใต้มาสร้างเมืองใหม่ จึงได้มีการตรวจชั่งน้ำแล้วพบว่าบริเวณแห่งนี้มีความอุดมสมบูรณ์ "ในหน้าน้ำน้ำไม่ท่วม ในหน้าแล้งน้ำไม่ขาด" ด้วยเหตุนี้บุรุษผู้มีมือลายเสือพาดกลอนและสมัครพรรคพวกจึงตั้งถิ่นฐานที่นี่ ชาวบ้านจึงขนานนามบ้านแห่งนี้ว่า "บ้านยาลอ" แปลว่า "บ้านของเจ้าลาย"
อีกทางหนึ่งก็ว่าเป็นคำยืมในภาษาบาลี-สันสกฤตว่า "ชาละ" (Jāla) มีความหมายว่า "แห" เล่ากันว่ามีชาวบ้านครอบครัวหนึ่งนำแหเข้ามาในหมู่บ้าน ซึ่งแปลกตาชาวบ้านที่พบเห็น เพราะแหเป็นอุปกรณ์จับปลาในทะเล จึงเล่าจึงลือแล้วกลายเป็นชื่อหมู่บ้านไป บ้างก็ว่าภูเขายาลอ (บูเกะยาลอ) ที่ตั้งอยู่ในตำบลนี้มีลักษณะเหมือนแหจับปลา โดยผูกจอมแหแล้วถ่างตีนแหไปโดยรอบ ผู้คนจึงเรียกแล้วนำมาตั้งนามเมือง
ประวัติ
ในอดีตตำบลยะลามีการพัฒนาการจากการเป็นชุมชนในหุบเขาเป็นเมืองยะลา จากการแบ่งหัวเมืองภายหลังอาณาจักรรัตนโกสินทร์ครองอำนาจเหนืออาณาจักรปัตตานีราวปี พ.ศ. 2334 เมืองยะลาสั่งสมความมั่งคั่งจากการเป็นศูนย์กลางของเส้นทางการค้าระหว่างหัวเมืองชายฝั่งมหาสมุทรกับหัวเมืองท้องถิ่นภายในหุบเขา ดังจะพบร่องรอยของวังเจ้าเมืองยะลา และแนวกำแพงดิน (ลูวากอตอ)
แต่ด้วยความที่ภูมิประเทศของเมืองไม่เหมาะสมนัก เพราะตั้งในหุบเขาและไกลจากแม่น้ำปัตตานี ภายหลังได้มีการย้ายศูนย์กลางของเมืองไปที่บ้านท่าสาปแทน ดังบันทึกของพระยาเดชานุชิต (หนา บุนนาค) สมุหเทศาภิบาลปัตตานีระบุสภาพบ้านยะลาไว้เมื่อปี พ.ศ. 2449 ความว่า "การที่จะบำรุงยาก ด้วยเป็นบ้านไกลจากแม่น้ำอยู่ในละแวกเขา"
ที่ตั้งและอาณาเขต
ตำบลยะลาอยู่ทางทิศตะวันตกของอำเภอเมืองยะลา มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลลิดล (อำเภอเมืองยะลา)
- ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลละแอ (อำเภอยะหา)
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับตำบลเปาะเส้ง (อำเภอเมืองยะลา)
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลบาโงยซิแน (อำเภอยะหา)
ประชากร
ตำบลยะลามีประชากรทั้งหมด 3,535 คน แบ่งเป็นเพศชาย 1,701 คนและเพศหญิง 1,833 คน (สำรวจเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2559) ประชากรทั้งหมดเป็นชาวไทยเชื้อสายมลายูและนับถือศาสนาอิสลามร้อยละ 100 มีมัสยิดทั้งหมดสี่แห่งคือ มัสยิดบ้านยะลา, มัสยิดมุตมาอินนะห์, มัสยิดแมะปาโจ และมัสยิดเราะสุลยาบาล
มีโรงเรียนประถมศึกษาสองแห่งคือ โรงเรียนบ้านยะลาและโรงเรียนบ้านปาโจ, ตาดีกาห้าแห่ง และศูนย์พัฒนาเด็กเล็กหนึ่งแห่ง
ภูมิศาสตร์
ตำบลยะลาเป็นตำบลขนาดเล็ก มีพื้นที่ทั้งหมด 11.66 ตารางกิโลเมตร ห่างจากตัวเมืองยะลา 12 กิโลเมตร บางแห่งว่า 17 กิโลเมตร พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่ม มีการทำนา และภูเขาน้อยใหญ่ล้อมรอบ ได้แก่ เขายาลอ (บูเกะยาลอ), เขากือจิ (บูเกะกือจิ) และเขาแดนคลัง
เขตการปกครอง
ตำบลยะลา แบ่งเขตการปกครองเป็น 3 หมู่บ้าน ได้แก่ (สถิติวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2551)
| หมู่ที่ | ชื่อหมู่บ้าน | จำนวนครัวเรือน | ประชากร |
|---|---|---|---|
| 1 | บ้านยะลา | 234 | 1,290 |
| 2 | บ้านกูเบ | 139 | 745 |
| 3 | บ้านปาโจ | 227 | 1,179 |
| รวม | 600 | 3,214 | |
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ↑ ทรัยนุง มะเด็ง และอื่น ๆ. "ในท้องถิ่นยาลอ". ยาลอเป็นยะลา ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองและคนรุ่นใหม่ในเมืองและปริมณฑลเมืองยะลา, หน้า 144-152
- ↑ . ไทยตำบลดอตคอม. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2019-02-21. สืบค้นเมื่อ 8 กันยายน 2560. Check date values in:
|accessdate=(help) - ↑ ประพนธ์ เรืองณรงค์. "บทผนวกเกียรติยศ". ใน รัฐปัตตานีใน "ศรีวิชัย" เก่าแก่กว่ารัฐสุโขทัยในประวัติศาสตร์, หน้า 346
- บาราย (31 พฤษภาคม 2552). "จากยะลาถึงท่าสาป". ไทยรัฐออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 8 กันยายน 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ "สภาพทั่วไป". องค์การบริหารส่วนตำบลยะลา. สืบค้นเมื่อ 8 กันยายน 2560. Check date values in:
|accessdate=(help) - . ที่ว่าการอำเภอเมืองยะลา. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2017-10-14. สืบค้นเมื่อ 28 มิถุนายน 2560. Check date values in:
|accessdate=(help) - ↑ "สภาพทางสังคม". องค์การบริหารส่วนตำบลยะลา. สืบค้นเมื่อ 8 กันยายน 2560. Check date values in:
|accessdate=(help)
- บรรณานุกรม
- สุจิตต์ วงษ์เทศ (บรรณาธิการ). รัฐปัตตานีใน "ศรีวิชัย" เก่าแก่กว่ารัฐสุโขทัยในประวัติศาสตร์. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : มติชน. 2547
- วลัยลักษณ์ ทรงศิริ และอื่น ๆ. ยาลอเป็นยะลา ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองและคนรุ่นใหม่ในเมืองและปริมณฑลเมืองยะลา. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.), 2553. ISBN 978-616-7070-28-5
