ปฏิทินไทเดิม

การนับวันที่

การนับวันที่ใช้การสังเกตรูปร่างของดวงจันทร์ที่เปลี่ยนแปลงไป โดยดวงจันทร์จะมีทั้งเต็มดวง(เดือนเพ็ญ)และจะค่อยๆเหลือเป็นเสี้ยวเล็กลงไปจนกระทั่งมองไม่เห็น(เดือนมืด)เรียกว่าข้างแรม และเพิ่มขึ้นอีกจนกระทั่งเต็มดวงอีกครั้งเรียกว่าข้างขึ้น ซึ่งใช้เวลาประมาณ 30 วันหรือเท่ากับ 1 เดือน การนับวันที่แบบไทเดิมในรอบ 1 เดือนมีดังนี้

1. วันแรม ๑ ค่ำ
2. วันแรม ๒ ค่ำ
3. วันแรม ๓ ค่ำ
4. วันแรม ๔ ค่ำ
5. วันแรม ๕ ค่ำ
6. วันแรม ๖ ค่ำ
7. วันแรม ๗ ค่ำ
8. วันแรม ๘ ค่ำ
9. วันแรม ๙ ค่ำ
10. วันแรม ๑๐ ค่ำ
11. วันแรม ๑๑ ค่ำ
12. วันแรม ๑๒ ค่ำ
13. วันแรม ๑๓ ค่ำ
14. วันแรม ๑๔ ค่ำ
15. วันแรม ๑๕ ค่ำ
16. วันขึ้น ๑ ค่ำ
17. วันขึ้น ๒ ค่ำ
18. วันขึ้น ๓ ค่ำ
19. วันขึ้น ๔ ค่ำ
20. วันขึ้น ๕ ค่ำ
21. วันขึ้น ๖ ค่ำ
22. วันขึ้น ๗ ค่ำ
23. วันขึ้น ๘ ค่ำ
24. วันขึ้น ๙ ค่ำ
25. วันขึ้น ๑๐ ค่ำ
26. วันขึ้น ๑๑ ค่ำ
27. วันขึ้น ๑๒ ค่ำ
28. วันขึ้น ๑๓ ค่ำ
29. วันขึ้น ๑๔ ค่ำ
30. วันขึ้น ๑๕ ค่ำ

การนับวันในสัปดาห์

อาทิตย์ ๑ จันทร์ ๒ อังคาร ๓ พุธ ๔ พฤหัส ๕ ศุกร์ ๖ เสาร์ ๗

การนับเดือน

การนับเดือน นับตามตัวเลขทั้ง 12 เดือน ซึ่งปัจจุบันก็ยังคงใช้กันอยู่ ดังนี้

1. เดือนอ้าย ตรงกับช่วงเดือนตุลาคม(ล้านนาและลาวใช้เดือนเกี๋ยง)
2. เดือนญี่(เดือนยี่) ตรงกับช่วงเดือนพฤศจิกายน
3. เดือนสาม ตรงกับช่วงเดือนธันวาคม
4. เดือนสี่ ตรงกับช่วงเดือนมกราคม
5. เดือนห้า ตรงกับช่วงเดือนกุมภาพันธ์
6. เดือนหก ตรงกับช่วงเดือนมีนาคม
7. เดือนเจ็ด ตรงกับช่วงเดือนเมษายนซึ่งถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของคนไท
8. เดือนแปด ตรงกับช่วงเดือนพฤษภาคม
9. เดือนเก้า ตรงกับช่วงเดือนมิถุนายน
10. เดือนสิบ ตรงกับช่วงเดือนกรกฎาคม
11. เดือนสิบเอ็ด ตรงกับช่วงเดือนสิงหาคม
12. เดือนสิบสอง ตรงกับช่วงเดือนกันยายน

การนับปี

การนับปีของไทเดิม นับตามลำดับปีของราชวงศ์ของพระมหากษัตริย์ เจ้ามหาชีวิต หรือเจ้าฟ้ามาตั้งแต่สมัยโบราณ เช่น

ปีที่ ๙ แห่งราชวงศ์เชียงราย

ปีนักษัตร

ปีนักษัตรของไทคล้ายคลึงกับจีน ญี่ปุ่น และชาติอื่นๆในเอเชีย คือ ใช้สัตว์ 12 ชนิดเป็นสัญลักษณ์ ใช้คำไทเดิมซึ่งชาวล้านนา ล้านช้าง ไทใหญ่ยังใช้อยู่ แต่ในปัจจุบันไทยใช้คำเขมรดังนี้

1. ปีใจ้ คือ ปีชวด
2. ปีเปล้า คือ ปีฉลู
3. ปียี คือ ปีขาล
4. ปีเหม้า คือ ปีเถาะ
5. ปีสี คือ ปีมะโรง
6. ปีใส้ คือ ปีมะเส็ง
7. ปีสง้า คือ ปีมะเมีย
8. ปีเม็ด คือ ปีมะแม
9. ปีสัน คือ ปีวอก
10. ปีเร้า คือ ปีระกา
11. ปีเส็ด คือ ปีจอ
12. ปีใค้ คือ ปีกุน

แหล่งข้อมูลอื่น