fbpx
วิกิพีเดีย

ปุคคลบัญญัติ

สิงหาคม 13, 2021

ปุคคลบัญญัติ หรือปุคคลบัญญัติปกรณ์ เป็นส่วนหนึ่งของพระอภิธรรมปิฎก และมีเนื้อหาน้อยที่สุดในบรรดาคัมภีร์ทั้ง 7 ของพระอภิธรรม อีกทั้งยังมีลักษณะต่างจากคัมภีร์อื่นๆ ตรงที่กล่าวถึงบุคคล ไม่ได้เน้นหนักที่ปรมัตถธรรม หรือเรื่องจิต ดังในคัมภีร์อื่นๆ ของอภิธรรม นอกจากนี้ยังมีลักษณะการเรียบเรียงภาษาคล้ายกับประโยคบอกเล่าในพระสุตตันตปิฎก โดยเฉพาะในส่วนของอังคุตตรนิกาย และสังคีติสูตร ในทีฆนิกาย ขณะที่พระอภิธรรมปิฎกใช้สำนวนภาษาแบบแจกแจงเป็นข้อๆ หรือรายละเอียดปลีกย่อย และในพระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย คัมภีร์ปุคคลบัญญัติ มักรวมเป็นเล่มเดียวกับคัมภีร์ธาตุกถา เนื่องจากมีเนื้อหาไม่มากนัก


เนื้อหา

ปุคคลบัญญัติ เป็นคัมภีร์ที่ว่าด้วยการกำหนดลักษณะของบุคคลประเภทต่างๆ โดยบัญญัติความหมายของชื่อที่ใช้เรียกบุคคลต่างๆ ตามคุณธรรม เช่นว่า “โสดาบัน” ได้แก่ บุคคลผู้ละสังโยชน์ 3 ได้แล้ว ดังนี้เป็นต้น

ปุคคลบัญญัติเริ่มต้นด้วยการตั้งมาติกาจำแนกบัญญัติทั้ง 6 ประเภท ดังในพระบาลีว่า "ฉ ปญฺญตฺติโย – ขนฺธปญฺญตฺติ, อายตนปญฺญตฺติ, ธาตุปญฺญตฺติ, สจฺจปญฺญตฺติ, อินฺทฺริยปญฺญตฺติ, ปุคฺคลปญฺญตฺตีติฯ" แปลว่า บัญญัติ 6 ประการ คือ 1.) ขันธบัญญัติ (บัญญัติว่าเป็นขันธ์) 2.) อายตนบัญญัติ (บัญญัติว่าเป็นอายตนะ) 3.) ธาตุบัญญัติ (บัญญัติว่าเป็นธาตุ) 4.) สัจจบัญญัติ (บัญญัติวาเป็นสัจจะ) 5.) อินทริยบัญญัติ (บัญญัติว่าเป็นอินทรีย์) 6.) ปุคคลบัญญัติ (บัญญัติว่าเป็นบุคคล) โดยบัญญัติทั้ง 6 นี้ ยังแบ่งย่อยออกเป็นขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 สัจจะ 4 (อริยสัจ 4) อินทรีย์ 22

ส่วนบัญญัติของความเป็นบุคคลประเภทต่างๆ มีการลงรายละเอียดมากขึ้นและแบ่งออกเป็นจำนวนต่างๆ โดยตั้งมาติกาแล้วตามด้วยจำนวนของบุคคลในกลุ่มมาติกานั้นๆ เช่น เอกกมาติกา ว่าด้วยบุคคล 1 จำพวก เช่น บุคคลผู้ที่เป็นปุถุชน บุคคลผู้ควรแก่การบรรลุมรรคผล บุคคลผู้เป็นอริยะ บุคคลผู้ไม่เป็นอริยะ เป็นต้น ไล่เรียงมาจนถึงทสกมาติกา ว่าด้วยบุคคล 10 จำพวก ได้แก่ ความสำเร็จของพระอริยบุคคล ในกามาวจรภูมินี้ 5 จำพวก และความสำเร็จของพระอริยบุคคล เมื่อละกามาวจรภูมิ นี้ไปแล้ว 5 จำพวก เป็นต้น ซึ่ง 5 ประเภทแรก ได้แก่พระโสดาบัน 3 ปรเภท กับพระสกทาคามี และพระอรหันต์ ส่วน 5 ประเภทหลัง ได้แก่พระอนาคามี 5 ประเภท ผู้ปรินิพพานในชั้นสุทธาวาส

คัมภีร์ที่เกี่ยวข้อง

  1. ปุคคลบัญญัติปกรณ์อรรถกถา หรือปรมัตถทีปนีฉบับพระพุทธโฆสะ หรือ ปัญจปกรณัฏฐกถา พระพุทธโฆสะ รจนาขึ้นเมื่อศตวรรษที่ 5
  3. ปุคคลบัญญัติมูลฎีกา หรือปัญจปกรณ์มูลฎีกา หรือปัญจปกรณ์ปกาสินี หรือลีนัตถโชติกา หรือลีนัตถโชตนา หรือลีนัตถปทวัณณนา พระอานันทะเถระ รจนาขึ้นเมื่อศตวรรษที่ 6 หรือราวศตวรรษที่ 8 - 9
  5. ปุคคลบัญญัติอนุฎีกา หรือปัญจปกรณ์อนุฎีกา หรือลีนัตถวัณณนา หรือลีนัตถปกาสินี หรืออภิธัมมอนุฎีกา พระจุลลธัมปาลเถระ รจนาขึ้นเมื่อศตวรรษที่ 6 หรือราวศตวรรษที่ 8 - 9
  7. ปุคคลบัญญัติโยชนา หรือปุคคลบัญญัติ อัตถโยชนา พระญาณกิตติ เมืองเชียงใหม่ รจนาขึ้นเมื่อศตวรรษที่ 15
  9. ปุคคลบัญญัติคัณฐี ไม่ระบุชื่อผุู้แต่ง

อ้างอิง

  1. Nyanatiloka Thera. (2008). Guide Through The Abhidhamma Pitaka หน้า 80
  2. พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตโต). (2551). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ หน้า 116
  3. พระไตรปิฎกบาลี ฉบับฉัฏฐสังคายนา
  4. พระอภิธรรมปิฎก ธาตุกถา-บุคคลบัญญัติ เล่ม ๓ - หน้าที่ 155
  5. Karl H. Potter. (2011). Encyclopedia of Indian Philosophies Vol. VII
  6. พระอภิธรรมปิฎก ธาตุกถา-บุคคลบัญญัติ เล่ม ๓ - หน้าที่ 160
  7. พระอภิธรรมปิฎก ธาตุกถา-บุคคลบัญญัติ เล่ม ๓ - หน้าที่ 178
  8. สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2550). พระไตรปิฎกฉบับประชาชน หน้า 58
  9. Bhikkhu Nyanatusita (Compiler), R. Webb (Editor). (2012). An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature หน้า 176
  10. Bhikkhu Nyanatusita (Compiler), R. Webb (Editor). (2012). An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature หน้า 176
  11. Bhikkhu Nyanatusita (Compiler), R. Webb (Editor). (2012). An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature หน้า 176
  12. Bhikkhu Nyanatusita (Compiler), R. Webb (Editor). (2012). An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature หน้า 176
  13. Bhikkhu Nyanatusita (Compiler), R. Webb (Editor). (2012). An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature หน้า 176

บรรณานุกรม

  • พระไตรปิฎกฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย, พระอภิธรรมปิฎก ธาตุกถา-บุคคลบัญญัติ เล่ม ๓ - หน้าที่ 155
  • พระไตรปิฎกบาลี ฉบับฉัฏฐสังคายนา, อภิธมฺมปิฎเก, ปุคฺคลปญฺญตฺติปาฬิ, มาติกา.
  • สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2550). พระไตรปิฎกฉบับประชาชน. กรุงเทพฯ . กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม.
  • พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตโต). (2551). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. พิมพ์ครั้งที่ 11.
  • Nyanatiloka Thera. (2008). Guide Through The Abhidhamma Pitaka. Kandy. Sri Lanka. Buddhist Publication Society.
  • Karl H. Potter. (2011). Encyclopedia of Indian Philosophies Vol. VII: Abhidharma Buddhism to 150 A.D. Delhi. Motilal Banarsidass.
  • Bhikkhu Nyanatusita (Compiler), R. Webb (Editor). (2012). An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature. Sri Lanka. Buddhist Publication Society.

สิงหาคม 13, 2021
คคลบ, ญญ, หร, อปกรณ, เป, นส, วนหน, งของพระอภ, ธรรมป, ฎก, และม, เน, อหาน, อยท, ดในบรรดาค, มภ, ของพระอภ, ธรรม, กท, งย, งม, กษณะต, างจากค, มภ, นๆ, ตรงท, กล, าวถ, งบ, คคล, ไม, ได, เน, นหน, กท, ปรม, ตถธรรม, หร, อเร, องจ, งในค, มภ, นๆ, ของอภ, ธรรม, นอกจากน, งม, กษณะ. pukhkhlbyyti hruxpukhkhlbyytipkrn epnswnhnungkhxngphraxphithrrmpidk aelamienuxhanxythisudinbrrdakhmphirthng 7 khxngphraxphithrrm xikthngyngmilksnatangcakkhmphirxun trngthiklawthungbukhkhl imidennhnkthiprmtththrrm hruxeruxngcit dnginkhmphirxun khxngxphithrrm nxkcakniyngmilksnakareriyberiyngphasakhlaykbpraoykhbxkelainphrasuttntpidk odyechphaainswnkhxngxngkhuttrnikay aelasngkhitisutr inthikhnikay khnathiphraxphithrrmpidkichsanwnphasaaebbaeckaecngepnkhx hruxraylaexiydplikyxy 1 aelainphraitrpidkchbbphasaithy khmphirpukhkhlbyyti mkrwmepnelmediywkbkhmphirthatuktha enuxngcakmienuxhaimmaknk enuxha 1 enuxha 2 khmphirthiekiywkhxng 3 xangxing 4 brrnanukrmenuxha aekikhpukhkhlbyyti epnkhmphirthiwadwykarkahndlksnakhxngbukhkhlpraephthtang odybyytikhwamhmaykhxngchuxthiicheriykbukhkhltang tamkhunthrrm echnwa osdabn idaek bukhkhlphulasngoychn 3 idaelw dngniepntn 2 pukhkhlbyytierimtndwykartngmatikacaaenkbyytithng 6 praephth dnginphrabaliwa ch py yt tioy khn thpy yt ti xaytnpy yt ti thatupy yt ti sc cpy yt ti xin th riypy yt ti pukh khlpy yt titi aeplwa byyti 6 prakar khux 1 khnthbyyti byytiwaepnkhnth 2 xaytnbyyti byytiwaepnxaytna 3 thatubyyti byytiwaepnthatu 4 sccbyyti byytiwaepnscca 5 xinthriybyyti byytiwaepnxinthriy 6 pukhkhlbyyti byytiwaepnbukhkhl 3 4 odybyytithng 6 ni yngaebngyxyxxkepnkhnth 5 xaytna 12 thatu 18 scca 4 xriysc 4 xinthriy 22 5 swnbyytikhxngkhwamepnbukhkhlpraephthtang mikarlngraylaexiydmakkhunaelaaebngxxkepncanwntang odytngmatikaaelwtamdwycanwnkhxngbukhkhlinklummatikann echn exkkmatika wadwybukhkhl 1 caphwk echn bukhkhlphuthiepnputhuchn bukhkhlphukhwraekkarbrrlumrrkhphl bukhkhlphuepnxriya bukhkhlphuimepnxriya epntn 6 ileriyngmacnthungthskmatika wadwybukhkhl 10 caphwk idaek khwamsaerckhxngphraxriybukhkhl inkamawcrphumini 5 caphwk aelakhwamsaerckhxngphraxriybukhkhl emuxlakamawcrphumi niipaelw 5 caphwk 7 epntn sung 5 praephthaerk idaekphraosdabn 3 prephth kbphraskthakhami aelaphraxrhnt swn 5 praephthhlng idaekphraxnakhami 5 praephth phupriniphphaninchnsuththawas 8 khmphirthiekiywkhxng aekikhpukhkhlbyytipkrnxrrthktha hruxprmtththipnichbbphraphuththokhsa hrux pycpkrntthktha phraphuththokhsa rcnakhunemuxstwrrsthi 5 9 pukhkhlbyytimuldika hruxpycpkrnmuldika hruxpycpkrnpkasini hruxlintthochtika hruxlintthochtna hruxlintthpthwnnna phraxannthaethra rcnakhunemuxstwrrsthi 6 hruxrawstwrrsthi 8 9 10 pukhkhlbyytixnudika hruxpycpkrnxnudika hruxlintthwnnna hruxlintthpkasini hruxxphithmmxnudika phracullthmpalethra rcnakhunemuxstwrrsthi 6 hruxrawstwrrsthi 8 9 11 pukhkhlbyytioychna hruxpukhkhlbyyti xtthoychna phrayankitti emuxngechiyngihm rcnakhunemuxstwrrsthi 15 12 pukhkhlbyytikhnthi imrabuchuxphuuaetng 13 xangxing aekikh Nyanatiloka Thera 2008 Guide Through The Abhidhamma Pitaka hna 80 phrathrrmpidk p x pyutot 2551 phcnanukrmphuththsasn chbbpramwlsphth hna 116 phraitrpidkbali chbbchtthsngkhayna phraxphithrrmpidk thatuktha bukhkhlbyyti elm 3 hnathi 155 Karl H Potter 2011 Encyclopedia of Indian Philosophies Vol VII phraxphithrrmpidk thatuktha bukhkhlbyyti elm 3 hnathi 160 phraxphithrrmpidk thatuktha bukhkhlbyyti elm 3 hnathi 178 suchiph puyyanuphaph 2550 phraitrpidkchbbprachachn hna 58 Bhikkhu Nyanatusita Compiler R Webb Editor 2012 An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature hna 176 Bhikkhu Nyanatusita Compiler R Webb Editor 2012 An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature hna 176 Bhikkhu Nyanatusita Compiler R Webb Editor 2012 An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature hna 176 Bhikkhu Nyanatusita Compiler R Webb Editor 2012 An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature hna 176 Bhikkhu Nyanatusita Compiler R Webb Editor 2012 An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature hna 176brrnanukrm aekikhphraitrpidkchbbmhamkutrachwithyaly phraxphithrrmpidk thatuktha bukhkhlbyyti elm 3 hnathi 155 phraitrpidkbali chbbchtthsngkhayna xphithm mpidek pukh khlpy yt tipali matika suchiph puyyanuphaph 2550 phraitrpidkchbbprachachn krungethph krmkarsasna krathrwngwthnthrrm phrathrrmpidk p x pyutot 2551 phcnanukrmphuththsasn chbbpramwlsphth phimphkhrngthi 11 Nyanatiloka Thera 2008 Guide Through The Abhidhamma Pitaka Kandy Sri Lanka Buddhist Publication Society Karl H Potter 2011 Encyclopedia of Indian Philosophies Vol VII Abhidharma Buddhism to 150 A D Delhi Motilal Banarsidass Bhikkhu Nyanatusita Compiler R Webb Editor 2012 An Analysis of the Pali Canon and a Reference Table of Pali Literature Sri Lanka Buddhist Publication Society ekhathungcak https th wikipedia org w index php title pukhkhlbyyti amp oldid 9191773, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม