พระนมปริก

พระนมปริก (พ.ศ. 2373 - 30 ตุลาคม พ.ศ. 2454) เป็นพระนมเอก ผู้ถวายพระนมและการอภิบาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมทั้งพระขนิษฐาและพระอนุชาร่วมพระราชชนนีทุกพระองค์

พระนมปริก

พระนมปริกเกิดที่บ้านริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันตก ของตระกูลกัลยาณมิตร ใกล้วัดอรุณราชวรารามกับกุฏีเจ้าเซน เมื่อวันพฤหัสบดี ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ปีขาล โทศก จุลศักราช 1192 ตรงกับ พ.ศ. 2373 เป็นธิดาคนเล็กในจำนวน 18 คนของ พระยาอิศรานุภาพ (ขุนเณรน้อย) เกิดแต่คุณขำ ภรรยาคนที่ 10 ได้เข้าไปอยู่ในพระบรมมหาราชวังตั้งแต่อายุ 2 ปี ไปอาศัยอยู่กับ เจ้าจอมพึ่ง เจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเป็นพี่สาวคนโต

เมื่ออายุได้ 20 ปี พระนมปริกได้แต่งงานกับ นายเสถียรรักษา (เที่ยง) ปลัดวังซ้าย คหบดีเชื้อสายรามัญ ให้กำเนิดธิดาคนแรกเมื่อ พ.ศ. 2396 ใกล้เคียงกับเวลาที่สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี่ มีพระประสูติกาล พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระยาอิศรานุภาพผู้เป็นบิดา ซึ่งขณะนั้นมีบรรดาศักดิ์เป็น พระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร ได้ถวายตัวพระนมปริกให้เป็นพระนมของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ต่อมาเมื่อสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี มีพระประสูติกาล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล กรมหลวงวิสุทธิกระษัตริย์ ในปี พ.ศ. 2398 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์ ในปี พ.ศ. 2399 และ สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ในปี พ.ศ. 2402 เป็นเวลาใกล้เคียงกับที่พระนมปริกให้กำเนิดบุตรและธิดา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระนมปริกเป็นผู้ถวายพระนม และการอภิบาลแก่ทุกพระองค์

พระนมปริกมีบุตรธิดากับนายเสถียรรักษา (เที่ยง) ทั้งสิ้น 9 คน คนโตชื่อ เขียน เป็นพระสนมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อยังไม่ทรงครองราชย์ ต่อมาได้กราบบังคมทูลลาไปบวชเป็นชีจนถึงแก่กรรม ธิดาคนที่สามชื่อ วาด ได้ถวายตัวรับใช้ทูลกระหม่อมแก้ว (หรือ กรมพระยาสุดารัตน์ราชประยูร) ต่อมาได้ถวายตัวเป็นเจ้าจอม เป็นพระสนมเอกในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้ให้ประสูติพระราชโอรส คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน

พระนมปริกถึงแก่อนิจกรรมที่วังพระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร เมื่อวันจันทร์ที่ 30 ตุลาคม พ.ศ. 2454 อายุ 81 ปี พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานโกศราชินิกุล เสมอพระศพหม่อมเจ้า และพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ พิธีพระราชทานเพลิงศพจัดที่วัดเทพศิรินทราวาส

ลำดับสาแหรก

สาแหรกของพระนมปริก

16.               8. พระยารัตนจักร (หงส์ทอง สุรคุปต์)                       17.               4. พระเทพเพชรรัตน์ (นาค)                             18.               9.                       19.               2. พระยาอิศรานุภาพ (ขุนเณรน้อย)                                   20.               10. พระอักษรสมบัติ (ทับ)                       21. ท้าวทรงกันดาล (ทองมอญ)               5. รอด (นามเดิม ฉิม)                             22. พระยาพัทลุง (ทองขาว ณ พัทลุง)               11. ผ่อง ณ พัทลุง                       23. ปล้อง               1. พระนมปริก                                         6.                             3. ขำ                                   7.

อ้างอิง

• เล็ก พงษ์สมัครไทย. พระญาติ ราชสกุลกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ข้าวฟ่าง, พ.ศ. 2549. 160 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 974-9687-35-3

• องค์ บรรจุน. หญิงมอญ, อำนาจ และราชสำนัก. กรุงเทพฯ : ศิลปวัฒนธรรม, มติชน, 2550. 224 หน้า. ISBN 978-974-02-0059-8

1. ข่าวตาย