พระอัครชายา (หยก)
พระอัครชายา มีพระนามว่า หยก หรือ ดาวเรือง เป็นพระอัครชายาในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก และเป็นพระบรมราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
| พระอัครชายา (หยก) | |
|---|---|
| พระราชสวามี | สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก |
| พระราชบุตร | 7 พระองค์ |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| ประสูติ | กรุงศรีอยุธยา |
| สวรรคต | ราวปี พ.ศ. 2286-2288[ต้องการอ้างอิง] |
พระประวัติ
พื้นเพ
พระอัครชายา มีพระนามเดิมว่า ดาวเรือง หรือ หยก เป็นธิดาคนโตของคหบดีชาวจีนฮกเกี้ยน ครอบครัวของพระองค์เป็นตระกูลสูงและมีฐานะทางเศรษฐกิจดี ซึ่งบ้านเดิมของพระองค์ตั้งอยู่ภายในกำแพงพระนครด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเกาะเมือง บริเวณป้อมเพชรก็เป็นย่านอาศัยของชาวจีนฮกเกี้ยนที่มีฐานะดี พระองค์มีพระขนิษฐาคนหนึ่งเป็นบาทบริจาริกาในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกด้วย นอกจากนี้บางแห่งก็ว่าพระองค์เป็นหลานสาวของเจ้าพระยาอภัยราชาสมุหนายก
เสกสมรส
พระองค์เสกสมรสกับทองดี (ต่อมาคือสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก) บุตรคนโตของพระยาราชนิกูล (ทองคำ) และย้ายเข้าไปพำนักในเคหาสน์ของพระอัครชายา ซึ่งนิธิ เอียวศรีวงศ์ให้ความเห็นว่าทั้งสองต้องมีฐานะที่ดีเสมอกัน ดังปรากฏใน หนังสืออภินิหารบรรพบุรุษ ความว่า
"...สมเด็จพระบรมมหาไปยกาธิบดี ท่านได้ทำการวิวาหมงคล กับสมเด็จพระบรมมหาไปยิกาธิบดีซึ่งทรงพระนามว่าดาวเรือง เปนบุตรีท่านเสนาบดีในกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระบรมมหาไปยกาธิบดีท่านได้เสด็จมาอยู่ที่นิวาศน์สฐานของสมเด็จพระบรมมหาไปยิกาธิบดี ณ ภายในกำแพงพระนครหลังป้อมเพ็ชร์..."
ตามพระราชหัตถเลขาของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงระบุไว้เพียงว่าพื้นที่นิวาสถานเดิมของพระอัครชายาอยู่บริเวณวัดสุวรรณดารารามไปจนถึงป้อมเพชรและคลองในไก่ แต่ภายหลังสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกและพระอัครชายาได้ร่วมกันสร้างวัดทอง ที่ต่อมาใช้ชื่อวัดสุวรรณดาราราม ซึ่งนามของวัดสื่อถึงพระนามของทั้งสองพระองค์คือ "ทองดี+ดาวเรือง"
สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกและพระอัครชายา มีพระราชโอรส-ธิดาด้วยกัน 5 พระองค์ ได้แก่
- สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี (2272–2342) เสกสมรสกับพระอินทรรักษา (เสม) มีพระโอรส-ธิดา 4 พระองค์
- สมเด็จพระเจ้าขุนรามณรงค์ มีพระธิดาเพียงพระองค์เดียว
- สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ (2277–2342) เสกสมรสกับเงิน แซ่ตัน มีพระโอรส-ธิดา 6 พระองค์
- พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (2279–2352) มีพระอัครมเหสีคือสมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี มีพระราชโอรส-ธิดา 42 พระองค์
- สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท (2286–2346) มีพระอัครชายาคือเจ้าศรีอโนชา มีพระราชโอรส-ธิดา 43 พระองค์
พระอัครชายาสิ้นพระชนม์เมื่อใด ไม่เป็นที่ปรากฏ
พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมอัฐิ
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้จัดพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมอัฐิ ของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก และสมโภชพระบรมอัฐิสมเด็จพระราชชนนี ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2338 เนื่องในวโรกาสที่มีพระชนมพรรษาครบ 60 พรรษา โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระเมรุมาศขนาดใหญ่ และมีเครื่องมหรสพสมโภช เหมือนอย่างงานพระบรมศพพระเจ้าแผ่นดินในสมัยกรุงศรีอยุธยา
พระเมรุมาศก่อสร้างแล้วเสร็จใน พ.ศ. 2339 ได้มีพิธีแห่พระบรมอัฐิออกสู่พระเมรุ มีมหรสพสมโภชเป็นเวลา 7 วัน เมื่อเสร็จพระราชพิธีถวายพระเพลิงแล้วได้อัญเชิญพระบรมอัฐิ กลับมาประดิษฐาน ณ หอพระธาตุมณเฑียร ในพระบรมมหาราชวัง และในพระราชพิธีพระราชกุศลกาลานุกาลและพระราชพิธีสงกรานต์ พระสงฆ์จากวัดอัมพวันเจติยาราม จะรับหน้าที่สดับปกรณ์ผ้าคู่ประจำพระบรมอัฐิสมเด็จพระปฐมบรมอัยยิกาเธอ
อ้างอิง
- ↑ กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 1. Check date values in:
|year=(help) - ↑ นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้าตาก. พิมพ์ครั้งที่ 12. กรุงเทพฯ : มติชน, 2559, หน้า 406
- ส. ศิวลักษณ์. รากงอกก่อนตาย. กรุงเทพฯ : สยามปริทัศน์, 2555, หน้า 196
- กิตติพงษ์ วิโรจน์ธรรมากูร. ย้อนรอยราชสกุลวงศ์ วังหลวง. กรุงเทพฯ : ดอกหญ้า, 2549, ISBN 974-941-205-2
- กำพล จำปาพันธ์ (9 เมษายน 2557). "เคารพและเข้าใจประวัติศาสตร์อโยธยา-อยุธยา หยุดรื้อสุสานจีนที่วัดพนัญเชิง". ประชาไท. สืบค้นเมื่อ 22 มีนาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 8. Check date values in:
|year=(help) - ศรีรัญจวน, พิศวาสราชสำนัก ตอนที่ 14 รักที่จงรักของสมเด็จพระเอกาทศรถ วันจันทร์ 5 พฤศจิกายน 2555 เวลา 09:05 น.
- ↑ "สำรวจ"อยุธยา" ป้อมเพชร-วัดสุวรรณฯ "บ้านเดิม"รัชกาลที่ 1". มติชนรายวัน. 6 เมษายน 2559. สืบค้นเมื่อ 19 มีนาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - สุจิตต์ วงษ์เทศ (7 เมษายน 2559). "วัดสุวรรณดาราราม อยุธยา ย่านเคหสถานเดิม ร.1". มติชนออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 19 มีนาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - พรรณราย เรือนอินทร์ (7 เมษายน 2559). "จาก ป้อมเพชร ถึง วัดระฆังฯ "นิวาสสถานเดิม" รัชกาลที่ 1". มติชนออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 19 มีนาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - จุลลดา ภักดีภูมินทร์ (13 มีนาคม 2544). "พระสัมพันธวงศ์เธอ". สกุลไทย. สืบค้นเมื่อ 24 กุมภาพันธ์ 2557. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - องค์ บรรจุน. สยามหลากเผ่าหลายพันธุ์. กรุงเทพฯ : มติชน, 2553, หน้า 189-190
- กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 19. Check date values in:
|year=(help) - กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 115. Check date values in:
|year=(help)
แหล่งข้อมูลอื่น
- ....."ปฐมวงศ์"....(เหง้าของเจ้านายทั้งมวล)....