พระอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง โรจนกุล)

อำมาตย์ตรี พระอำนวยเนติพจน์ (ไม่ปรากฏ - พ.ศ. 2472) เดิมชื่อ เลื่อง เป็นอดีตผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัด อดีตข้าราชการฝ่ายตุลาการ กระทรวงยุติธรรม สมัยปลายรัชกาล ที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 6

อำมาตย์ตรี พระอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง โรจนกุล) จ.ช., จ.ม.
พระอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง) ขณะรับราชการ เมื่อ พ.ศ. 2459
ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัด
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ไม่ปรากฏ
เสียชีวิต	พ.ศ. 2472
บิดา	ไม่ปรากฏ
มารดา	ไม่ปรากฏ
อาชีพ	ข้าราชการฝ่ายตุลาการ, ขุนนาง

ประวัติ

ด้านราชการ

พระอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง) เดิมเป็นพระภิกษุบวชเรียนอยู่ที่วัดอมรินทรารามวรวิหาร เขตบางกอกน้อย จังหวัดพระนคร มีสมณศักดิ์เป็น พระใบฎีกา (เลื่อง) ได้ศึกษาเล่าเรียนเจ้าอาวาสในคราวนั้นจนกระทั่งสอบได้เปรียญธรรม 4 ประโยค ครั้นเมื่อ พ.ศ. 2440 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ทรงมีดำริให้จัดตั้งโรงเรียนกฎหมายขึ้น พระใบฎีกา (เลื่อง) จึงได้ลาสิกขาออกจากพระภิกษุแล้วถวายตัวเข้าเรียนวิชากฏหมายโดยมีกรมหมื่นราชบุรีดิเรกฤทธิ์ (พระอิสริยยศในขณะนั้น) ทรงเป็นผู้สอนวิชากฏหมายอยู่ในขณะนั้น ครั้นมีการสอบไล่ปรากฏว่าอดีตพระใบฎีกา (เลื่อง) สอบไล่วิชากฏหมายได้ในการสอบไล่ครั้งที่สอง นับว่ามีน้อยคนนักที่สอบไล่ผ่านได้ ครั้งนั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานบรรดาศักดิ์ให้ อดีตพระใบฎีกา (เลื่อง) ขึ้นเป็น ขุนชำนาญนิติศาสตร์ (เลื่อง) เป็นข้าราชการฝ่ายตุลาการ มีตำแหน่งเป็น ผู้พิพากษารอง ที่ศาลเมืองหล่มสัก จ.เพชรบูรณ์ ตั้งแต่ พ.ศ. 2443 เป็นต้นไป

เมื่อ พ.ศ. 2449 ขุนชำนาญนิติศาสตร์ (เลื่อง) ได้เลื่อนขึ้นเป็น ผู้พิพากษา และได้ย้ายราชการไปที่ศาลมณฑลพิษณุโลก (ปัจจุบันคือศาลจังหวัดพิษณุโลก) ได้รับพระราชทานยศและเลื่อนบรรดาศักดิ์ขุนนางเป็น อำมาตย์ตรี หลวงอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง) ปรากฏในบัญชีตำแหน่งข้าราชการ กระทรวงยุติธรรม ปี ร.ศ. 125 ครั้นรับราชการได้ 8 ปีเศษ จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็น ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดปทุมธานี ตั้งแต่ พ.ศ. 2457 เป็นต้นไป (ปัจจุบันคือศาลจังหวัดธัญบุรี สำนักงานศาลยุติธรรมภาค 1) มีบรรดาศักดิ์เป็น พระอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง) รับราชการจนถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ พ.ศ. 2472

ด้านการสนับสนุนการศึกษา

เมื่อ พ.ศ. 2450 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปฏิรูปการศึกษาตามนโยบายการจัดการศึกษาของชาติ พระอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง) มีบทบาทในการสนับสนุนการจัดตั้งโรงเรียนสอนหนังสือตามหัวเมืองต่างๆ เช่น การสมทบทุนทรัพย์เพื่อตั้งโรงเรียนสอนหนังสือ วัดฤทธิ์ศิริราษฎร์เจริญธรรม (วัดบ้านสวน) จ.สุโขทัย เป็นต้น

ยศและบรรดาศักดิ์

• พระใบฎีกา (เลื่อง) วัดอมรินทรารามวรวิหาร
• ขุนชำนาญนิติศาสตร์ (เลื่อง) ตำแหน่งผู้พิพากษารอง ศาลเมืองหล่มสัก พ.ศ. 2444
• อำมาตย์ตรี หลวงอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง) ตำแหน่ง ผู้พิพากษา ศาลมณฑลพิษณุโลก พ.ศ. 2449
• อำมาตย์ตรี พระอำนวยเนติพจน์ (เลื่อง) ผู้พิพากษา หัวหน้าศาลจังหวัดปทุมธานี (ปัจจุบันคือศาลจังหวัดธัญบุรี) พ.ศ. 2457 - พ.ศ. 2472

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. ไม่ปรากฏ –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (จ.ช.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (จ.ม.)
• พ.ศ. 2455 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 5 เบญจมาภรณ์ช้างเผือก (บ.ช.)

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. ดํารงราชานุภาพ, สมเด็จฯ กรมพระยา. เปรียญรัชกาลที่ 5. พระนคร : ขวัญชัยสมัครราษฎร์, 2450. 77 หน้า. หน้า 22. ISBN 974-419-128-7
2. กรมเสนาธิการทหารบก. สมุดคู่มือสำหรับช้าราชการ ประจำปี ร.ศ. 126. พระนคร : โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ, 2450. 357 หน้า.
3. การประชุมราชบัณฑิต. พระนคร : โรงพิมพ์ศุภการจำรูญ, 2453. 51 หน้า.
4. ราชกิจจานุเบกษา. ตำแหน่งข้าราชการกระทรวงยุติธรรม ปี 125. เล่ม 23 หน้า 932. 2 ธันวาคม ร.ศ. 125 (พ.ศ. 2449).
5. ทำเนียบข้าราชการตุลาการและจ่าศาล ศาลจังหวัดปทุมธานี ระหว่าง พ.ศ. 2454 - 2520.
6. ห้องสมุดวชิรญาณ. ประชุมคำพากย์รามเกียรติ์ ภาค 4 ตอนหนุมานถวายแหวน ​พิมพ์ครั้งแรกในงานพระราชทานเพลิงศพ อำมาตย์ตรี หลวงอำนวย เนติพจน์ (เนื่อง โรจนกุล) เมื่อปีมะเส็ง พุทธศักราช 2472.
7. ราชกิจจานุเบกษา. แพนกศึกษามณฆล. เล่ม 24 หน้า 1,352. 15 มีนาคม ร.ศ. 126 (พ.ศ. 2450).
8. ราชกิจจานุเบกษา. ประกาศพระราชทานยศแก่ข้าราชการกระทรวงยุติธรรม. เล่ม 28 หน้า 926. 13 สิงหาคม ร.ศ. 130 (พ.ศ. 2454).
9. ราชกิจจานุเบกษา. พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์ วันที่ ๓๐ ธันวาคม รัตนโกสินทรศก ๑๓๑. เล่ม 29 หน้า 2,438. 22 มกราคม ร.ศ. 131 (พ.ศ. 2455).

บรรณาณุกรม

• นิทรรศการครบรอบ 100 ปี ศาลจังหวัดปทุมธานี (หลังเก่า).
• ประกาศศาลเมืองประทุมธานี ในคดีที่ 131, 2458. กรุงเทพเดลิเมล์ ปีที่ 7 ฉบับที่ 1861. วัน พุธ ที่ 19 เมษายน พระพุทธศักราช 2459.
• กฤตภาส โรจนกุล. โรจนกุล ชีวประวัติและเชื้อสายสัมพันธ์. กรุงเทพฯ : [ม.ป.ท.], 2554.