พ่อมด (มิดเดิลเอิร์ธ)

ในโลกแห่งจินตนาการของ เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน พ่อมด (Wizard) แห่งมิดเดิลเอิร์ธ เป็นชื่อเรียกกลุ่มของชายชราที่มีพลังอำนาจทางจิต คำว่า 'พ่อมด' แปลมาจากความหมายดั้งเดิมของคำว่า อิสทาร์ (Istar) ซึ่งเป็นภาษาเควนยา หมายถึง ผู้มีความรอบรู้ ผู้มีภูมิปัญญา รูปพหูพจน์ของอิสทาร์ คือ อิสทาริ (Istari) ส่วนในภาษาซินดารินจะเรียกว่า อิธรอน (Ithron) รูปพหูพจน์ว่า อิธริน (Ithryn)

ประวัติ

อันที่จริงแล้ว เหล่าพ่อมดนี้เป็นเทพไมอาร์ ซึ่งเป็นดวงจิตไอนัวร์ ชั้นรองลงมาจากเทพวาลาร์ ปวงเทพส่งเหล่าอิสทาริมายังมิดเดิลเอิร์ธ เพื่อให้ช่วยเหลือมนุษย์และสรรพสัตว์ต่าง ๆ ให้รอดพ้นจากเงื้อมเงาอันชั่วร้ายของเซารอน โดยให้จำแลงร่างมาอยู่ในร่างของมนุษย์ผู้ชรา เทพไมอาร์ที่ได้รับคัดเลือกให้เป็นอิสทาริ ประกอบด้วย

• คูรูโม (Curumo) ชื่อของเขามีความหมายว่า "ผู้เปี่ยมทักษะ" เมื่ออยู่บนมิดเดิลเอิร์ธ ผู้คนเรียกเขาว่า "ซารูมาน" และ "คูรูเนียร์" พ่อมดขาว
• โอโลริน (Olorin) ชื่อของเขามีความหมายว่า "ผู้มีฝัน" เมื่ออยู่บนมิดเดิลเอิร์ธ ผู้คนเรียกเขาว่า "แกนดัล์ฟ" และ "มิธรันเดียร์" พ่อมดเทา
• ไอเวนดิล (Aiwendil) ชื่อของเขามีความหมายว่า "ผู้รักในวิหค" เป็นที่รู้จักบนมิดเดิลเอิร์ธในชื่อ "ราดากัสต์" หรือพ่อมดสีน้ำตาล
• อลาทาร์ (Alatar) พ่อมดสีน้ำเงิน ซึ่งเดินทางไปยังดินแดนตะวันออกของมิดเดิลเอิร์ธ และไม่มีบทบาทในเรื่อง เดอะลอร์ดออฟเดอะริงส์
• พัลลันโด (Pallando) พ่อมดสีน้ำเงิน ซึ่งเดินทางไปยังดินแดนตะวันออกของมิดเดิลเอิร์ธ และไม่มีบทบาทในเรื่อง เดอะลอร์ดออฟเดอะริงส์

เหล่าพ่อมดเดินทางมาถึงมิดเดิลเอิร์ธในราวปีที่ 1000 ของยุคที่สาม ในช่วงที่ป่าใหญ่กรีนวู้ดตกอยู่ในเงามืด และเปลี่ยนชื่อใหม่เป็นป่าเมิร์ควู้ด พวกเขามีสีประจำตัวซึ่งเชื่อว่าสืบเนื่องมาจากเสื้อคลุมของพวกเขานั่นเอง และผู้สวมอาภรณ์ขาว ดูเหมือนจะได้รับมอบหมายให้เป็นหัวหน้ากลุ่ม ในช่วงแรก ๆ ซารูมานจึงมีบทบาทสูงมาก ภายหลังแกนดัล์ฟได้กลายเป็นพ่อมดขาวแทนที่ และขับไล่ซารูมานออกจากคณะของอิสทาริ

การที่เหล่าพ่อมดจำแลงร่างมาเป็นชายชรา ก็เพื่อให้เป็นไปตามประสงค์ของปวงเทพ คือให้พวกเขามาทำหน้าที่ "เกลี้ยกล่อม" และ "สร้างความกล้าหาญ" ให้มนุษย์รู้จักการต่อสู้เพื่อสิทธิของตนเอง แต่จะไม่ชักนำให้เหล่ามนุษย์ดำเนินการใด ๆ โดยการใช้อำนาจหรือข่มขู่บังคับ ทั้งนี้เพราะพวกเขาเคยมีประสบการณ์มาแล้วในการชักนำให้เหล่าเอลฟ์ อพยพจากถิ่นกำเนิดของตนเดินทางไปยังแดนอมตะ แล้วเหล่าเทพก็ต่อสู้กับเจ้าแห่งความมืดเพื่อพวกเขา แต่การณ์ต่อมาพิสูจน์ว่าสิ่งที่ปวงเทพทำลงไปไม่ใช่สิ่งที่ถูกต้อง เพราะเกิดสงครามขึ้นอีกมากมายหลังจากนั้น โดยเฉพาะสงครามระหว่างเอลฟ์ด้วยกันเอง ด้วยเหตุนี้เหล่าเทพจึงไม่ประสงค์จะเข้าไปรบกวนชะตาของเหล่ามนุษย์ด้วยการกระทำตามใจของตน จะทำเพียงให้ความช่วยเหลือแก่พวกเขาให้สามารถเลือกชะตาชีวิตของตนได้เองเท่านั้น ซารูมานไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมายได้สำเร็จ เพราะเขากลับประสงค์จะตั้งตัวเป็นใหญ่ขึ้นต่อต้านอำนาจของเซารอนเสียเอง แต่แกนดัล์ฟยังคงซื่อสัตย์ต่อหน้าที่ของตนได้แม้จนวาระสุดท้าย

เรื่องราวของเหล่าพ่อมดมีปรากฏละเอียดเป็นบทความเรื่องหนึ่งใน Unfinished Tales โดยที่เริ่มแรก โทลคีนตั้งใจจะให้เป็นส่วนหนึ่งของภาคผนวกในเดอะลอร์ดออฟเดอะริงส์ แต่เขาเขียนไม่เสร็จได้ทันเวลา อย่างไรก็ดี เรื่องของเหล่าพ่อมดยังมีบรรยายอยู่มากในตอนท้ายของหนังสือ ซิลมาริลลิออน