ฟีลีปาแห่งแอโน
ฟีลีปาแห่งแอโน (ฝรั่งเศส: Philippa de Hainaut) หรือ ฟีลิปแห่งแอโน (ฝรั่งเศสกลาง: Philippe de Hainaut; 24 มิถุนายน ค.ศ. 1314 15 สิงหาคม ค.ศ. 1369) ฟีลีปาแห่งแอโนประสูติเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน ค.ศ. 1311 ที่วาล็องเซียนในประเทศฝรั่งเศส เป็นพระธิดาของกีโยมที่ 1 เคานต์แห่งแอโนและฌานแห่งวาลัว เคาน์เตสแห่งแอโน เป็นพระราชินีในพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 แห่งอังกฤษ ระหว่างวันที่ 24 มกราคม ค.ศ. 1328 ถึงวันที่ 15 สิงหาคม ค.ศ. 1369 ฟีลีปาสิ้นพระชนม์เมื่อ 15 สิงหาคม ค.ศ. 1369 ที่พระราชวังวินด์เซอร์ในกรุงลอนดอน พระศพตั้งอยู่ที่แอบบีเวสต์มินสเตอร์
| ฟีลีปาแห่งแอโน | |
|---|---|
| | |
| พระนาม | ฟีลีปาแห่งแอโน สมเด็จพระราชินีแห่งอังกฤษ |
| ราชวงศ์ | แพลนทาเจเน็ท |
| ทรงราชย์ | 24 มกราคม ค.ศ. 1328 - 15 สิงหาคม ค.ศ. 1369 |
| ข้อมูลส่วนพระองค์ | |
| ประสูติ | 24 มิถุนายน ค.ศ. 1314 |
| สถานที่ประสูติ | วาล็องเซียน ประเทศฝรั่งเศส |
| สิ้นพระชนม์ | 15 สิงหาคม ค.ศ. 1369 |
| สถานที่สิ้นพระชนม์ | พระราชวังวินด์เซอร์ ลอนดอน |
| พระบิดา | กีโยมที่ 1 เคานต์แห่งแอโน |
| พระมารดา | ฌานแห่งวาลัว เคาน์เตสแห่งแอโน |
| พระสวามี | พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 แห่งอังกฤษ |
| พระโอรส/ธิดา | เจ้าชายเอ็ดเวิร์ด เจ้าชายแห่งเวลส์ (เจ้าชายดำ) อิสซาเบลลาแห่งโคซึ |
ฟีลีปาแห่งแอโนทรงเสกสมรสกับพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 ที่มหาวิหารยอร์กเมื่อวันที่ 24 มกราคม ค.ศ. 1328 สิบเอ็ดเดือนหลังจากทรงขึ้นครองราชย์ พระราชินีฟีลีปาไม่ทรงเหมือนพระราชินีองค์ก่อน ๆ ที่ทำให้ประชาชนอังกฤษรู้สึกว่าเป็นชาวต่างชาติโดยมิได้ทรงนำผู้ติดตามจากต่างประเทศเป็นจำนวนมากเข้ามาในราชสำนักอังกฤษ
พระราชินีฟีลีปาเสด็จติดตามพระสวามีไปในการสงครามกับราชอาณาจักรสกอตแลนด์ในปีค.ศ. 1333 และแฟลนเดอส์ระหว่างปี ค.ศ. 1338 ถึงปี ค.ศ. 1340 ซึ่งทรงไดัรับความนิยมในความมีพระกรุณาและความเห็นอกเห็นใจจะเห็นได้จากการที่ทรงอ้อนวอนพระสวามีไม่ให้ทำร้ายชาวเมืองกาแลในปี ค.ศ. 1347 นอกจากนั้นก็ยังทรงทำหน้าที่ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ หลายครั้งเมื่อพระสวามีเสด็จไปแผ่นดินใหญ่ยุโรป
พระนางมีพระโอรส-ธิดา กับ พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 แห่งอังกฤษ ทั้งหมด 11 พระองค์ และเหลือรอดอยู่ถึง 9 พระองค์ ซึ่งเป็นสถิติที่ดีมากในขณะนั้น เนื่องจากสมัยนั้นมีอัตราการสิ้นชีวิตของทารกสูงถึง 3 ใน 4 (หมายความว่าถ้ามีลูก 4 คนก็จะเหลือรอดอยู่แค่ 1 คนเท่านั้น) เนื่องจากสมัยนั้นยังไม่มีสุขอนามัยที่ดีพอสำหรับทารก
วัยเยาว์
ฟีลีปาประสูติเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน ค.ศ. 1314 ที่วาล็องเซียนในเคานตีแอโนซึ่งตั้งอยู่ระหว่างประเทศเบลเยี่ยมกับจังหวัดนอร์ของฝรั่งเศสในปัจจุบัน โดยทรงเป็นธิดาของกีโยมที่ 1 เคานต์แห่งแอโน กับฌานแห่งวาลัวซึ่งเป็นพระนัดดาของพระเจ้าฟิลิปที่ 3 แห่งฝรั่งเศสกับอิซาเบลแห่งอารากอนในทางฝั่งบิดา และพระเจ้าคาโลที่ 2 แห่งเนเปิลส์กับมาร์เรีย อาร์ปาด แห่งฮังการีในทางฝั่งมารดา ฟีลีปาเป็นบุตรคนที่สี่ในเก้าของบิดามารดา มาร์เกอรีต พี่สาวของพระองค์อภิเษกสมรสกับจักพรรดิลุดวิจที่ 4 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในปี ค.ศ. 1324 และได้สืบทอดยศของบิดาหลังกีโยม พระเชษฐาของทั้งคู่ถึงแก่กรรมในปี ค.ศ. 1345 โดยไร้ทายาท
การอภิเษกสมรส
พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 แห่งอังกฤษที่กำลังมองหาเจ้าสาวให้เอ็ดเวิร์ดผู้เป็นพระโอรสได้ส่งราชทูตไปยังราชสำนักแอโนเนื่องจากการสมรสระหว่างสองตระกูลจะช่วยให้พระองค์ได้เป็นพันธมิตรกับแฟลนเดอส์ ศูนย์กลางการค้าอันมั่งคั่งสมดั่งความต้องการ วอลแตร์ เดอ สแตเปลดอน บิชอปแห่งเอ็กซิเตอร์ ราชทูตที่ถูกส่งไปได้บรรยายถึงรูปโฉมของธิดาของกีโยมที่ 1 อย่างละเอียดแต่ไม่ชัดเจนว่าเป็นธิดาคนไหน นักประวัติศาสตร์ส่วนหนึ่งคิดว่าเป็นฟีลีปา ขณะที่อีกส่วนหนึ่งคิดว่าเป็นมาร์เกอรีตที่ในตอนนั้นยังไม่ได้สมรส
อังกฤษตกอยู๋ในสงครามกลางเมืองอันนำไปสู่ความไร้เสถียรภาพทางการเมือง ในช่วงต้นคริสตทศวรรษ 1320 พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 เป็นพระมหากษัตริย์ที่ไม่ได้รับความนิยม ทรงโปรดปรานครอบครัวเดสเปนเซอร์ โดยเฉพาะฮิวจ์ผู้ลูก ที่เชื่อกันว่าเป็นคนรักของพระองค์มากเกินควรจนทำให้พระมเหสีชาวฝรั่งเศสและเหล่าบารอนหันหลังให้กษัตริย์ ในปี ค.ศ. 1322 ที่พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดได้แสดงออกถึงสนใจที่จะผูกมิตรกับแฟลนเดอส์ พระองค์กับพระราชินีอีซาแบลได้แยกกันอยู่และกษัตริย์ได้เริ่มอยู่กินกับฮิวจ์ พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดได้พรากพระโอรสธิดาไปจากพระราชินี จองจำคนในครัวเรือนของพระนาง และริบดินแดนของพระนาง
ปลายปี ค.ศ. 1325 อีซาแบลเริ่มมีความสัมพันธ์ชู้สาวกับโรเจอร์ มอร์ติเมอร์ ลอร์ดผู้ทรงอำนาจ ฤดูร้อนของปี ค.ศ. 1326 พระนางเดินทางมาถึงราชสำนักแอโนเพื่อขอให้บิดาของฟีลีปาช่วยปลดพระสวามีออกจากบัลลังก์และวางแผนที่จะบริหารบ้านเมืองในฐานะผู้สำเร็จราชการแผ่นดินของพระโอรส กีโยมเห็นดีด้วย เพื่อกระชับความเป็นพันธมิตร เจ้าชายเอ็ดเวิร์ดกับฟีลีปาจึงถูกจับหมั้นหมายกัน
ไม่กี่เดือนต่อมาอีซาแบลที่มีมอร์ติเมอร์คอยให้ความช่วยเหลือบุกอังกฤษได้สำเร็จ หลังทำสงครามกันอย่างต่อเนื่องยาวนาน สุดท้ายในเดือนมกราคมของปี ค.ศ. 1327 พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดได้ถูกบีบจนต้องยอมสละราชสมบัติ เจ้าชายเอ็ดเวิร์ด พระโอรสวัย 14 พรรษาขึ้นครองราชย์เป็นพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 พระราชินีกลายเป็นม่ายเมื่ออดีตกษัตริย์สิ้นพระชนม์อย่างปริศนาในระหว่างที่ถูกควบคุมตัว สามเดือนหลังพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 ถูกฆาตกรรม ฟีลีปาได้เดินทางมาถึงอังกฤษ
วันที่ 24 มกราคม ค.ศ. 1328 ฟีลีปาแห่งแอโนที่เพิ่งเดินทางมาถึงอังกฤษได้ไม่กี่เดือนได้อภิเษกสมรสกับพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 ที่ยอร์กมินสเตอร์ โดยในขณะที่สมรสฟีลีปามีพระชนมายุเพียง 14 พรรษา ขณะที่พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดวัย 16 พรรษาแม้จะเป็นกษัตริย์ แต่อำนาจปกครองสูงสุดกลับอยู่ในมือของอีซาแบล พระสัสสุกับโรเจอร์ มอร์ติเมอร์ คนรักของพระนาง
ในช่วงแรกสองสามีภรรยาพำนักอยู่ที่พระราชวังวูดสต็อกในออกซ์ฟอร์ดเชอร์เพื่อหนีห่างจากความมากเล่ห์เพทุบายและความตึงเครียดของราชสำนัก พระราชวังดังกล่าวได้กลายเป็นทั้งที่พำนักโปรดของฟีลีปาและที่ประสูติของพระโอรสธิดาสี่ในสิบสามคน หนึ่งในนั้นคือเอ็ดเวิร์ดเจ้าชายดำ พระโอรสธิดาคนแรกของทั้งคู่ ชีวิตสมรสของทั้งคู่เป็นชีวิตสมรสที่มีความสุขแม้พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดจะนอกใจมีความสัมพันธ์กับหญิงอื่นมากมาย พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 กับฟีลีปามีพระโอรสธิดาด้วยกัน 13 คน คือ
- เอ็ดเวิร์ดแห่งวูดสต็อก เจ้าชายแห่งเวลส์ เจ้าชายดำ (ประสูติ ค.ศ. 1330) สมรสกับโจน แพลนทาเจเนต เคาน์เตสแห่งเคนต์ ทรงสิ้นพระชนม์ก่อนพระบิดาและเป็นบิดาของพระเจ้าริชาร์ดที่ 2 แห่งอังกฤษ ผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 พระอัยกา
- อิซาเบลลา (ประสูติ ค.ศ. 1332) สมรสกับอ็องเกียร็องที่ 7 เดอ คูซี เอิร์ลที่ 1 แห่งเบดฟอร์ด
- โจน (ประสูติ ค.ศ. 1333/1334) สิ้นพระชนม์ด้วยกาฬโรคระหว่างเดินทางไปสมรสกับพระเจ้าเปโดรแห่งกัสติยา
- วิลเลียมแห่งฮาร์ตฟิลด์ (ประสูติ ค.ศ. 1337) สิ้นพระชนม์ในวัยทารก
- ไลโอเนลแห่งแอนต์เวิร์ป ดยุคที่ 1 แห่งแคลเรนซ์ (ประสูติ ค.ศ. 1338) สมรสครั้งแรกกับเอลิซาเบธ เดอ บะระ เคาน์เตสที่ 4 แห่งอัลสเตอร์ ต่อมาสมรสครั้งที่สองกับวีโอลันเต วิสคอนตี ทรงสิ้นพระชนม์ก่อนพระบิดาและเป็นต้นราชวงศ์ยอร์ก
- จอห์นแห่งกอนท์ ดยุคที่ 1 แห่งแลงคัสเตอร์ (ประสูติ ค.ศ. 1340) สมรสครั้งแรกกับบลานช์แห่งแลงคัสเตอร์, ครั้งที่สองกับอินฟันตากอนส์ตันซาแห่งกัสติยา และครั้งที่สามกับแคทเธอรีน สวีนฟอร์ด ทรงเป็นบิดาของพระเจ้าเฮนรีที่ 4 แห่งอังกฤษและเป็นต้นราชวงศ์แลงคัสเตอร์
- เอ็ดมันด์แห่งแลงลีย์ ดยุคที่ 1 แห่งยอร์ก (ประสูติ ค.ศ. 1341) สมรสครั้งแรกกับอินฟันเตอิซาเบลแห่งกัสติยา ต่อมาสมรสครั้งที่สองกับโจน ฮอลแลนด์
- บลานช์แห่งหอคอย (ประสูติ ค.ศ. 1342) สิ้นพระชนม์ตอนคลอด
- แมรี (ประสูติ ค.ศ. 1344) สมรสกับฌ็องที่ 5 ดยุคแห่งเบรอตาญ
- มาร์กาเร็ต (ประสูติ ค.ศ. 1346) สมรสกับจอห์น เฮสติงส์ เอิร์ลที่ 2 แห่งเพมโบรก
- ธอมัสแห่งวินด์เซอร์ (ประสูติ ค.ศ. 1347) สิ้นพระชนม์ในวัยทารกด้วยกาฬโรค
- วิลเลียมแห่งวินด์เซอร์ (ประสูติ ค.ศ. 1348) สิ้นพระชนม์ในวัยทารกด้วยกาฬโรค
- ธอมัสแห่งวูดสต็อก ดยุคที่ 1 แห่งกลอสเตอร์ (ประสูติ ค.ศ. 1355) สมรสกับเอเลนอร์ เดอ โบฮัน
พระโอรสของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดกับฟิลิปาล้วนสมรสเข้าตระกูลขุนนางอังกฤษ ภายหลังทายาทของพระโอรสของทั้งคู่จะทำสงครามแย่งชิงบัลลังก์กันในชื่อสงครามดอกกุหลาบ
สมเด็จพระราชินีแห่งอังกฤษ
กว่าฟีลีปาจะได้รับการสวมมงกุฎเป็นพระราชินีแห่งอังกฤษก็ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1330 ทั้งนี้เนื่องมาจากพระราชินีม่ายอีซาแบลไม่ยอมปล่อยมือจากตำแหน่งในราชสำนักของตน ในตอนที่เข้ารับการราชาภิเษก ฟีลีปาในวัย 15 พรรษากำลังตั้งครรภ์พระโอรสคนแรกได้หกเดือน
วันที่ 15 มิถุนายน ฟีลีปาได้ให้กำเนิดพระโอรสที่ปราสาทวูดสต็อก พระโอรสน้อยได้รับการตั้งชื่อในพิธีศีลล้างบาปว่าเอ็ดเวิร์ดตามชื่อของพระบิดาและพระอัยกา เชื่อกันว่าการประสูติของพระโอรสเป็นตัวกระตุ้นให้กษัตริย์วัย 18 พรรษาเริ่มเคลื่อนไหว ในวันที่ 19 ตุลาคม พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดได้ทำการรัฐประหาร ทรงจับกุมตัวมอร์ติเมอร์และมีรับสั่งให้ประหารชีวิต จากนั้นมาพระองค์ก็ได้ปกครองในนามของพระองค์เอง
ฟีลีปาเป็นพระราชินีผู้เป็นที่รักของพระชาชน พระองค์มีจิตใจเมตตาและมีเสน่ห์ นักพงศาวดารคนหนึ่งได้กล่าวถึงพระองค์ว่าเป็น "พระราชินีผู้อ่อนโยน, เสรีนิยม และมีพระจริยวัตรงดงามที่สุดเท่าที่เคยมีมา" ฟีลีปายังเป็นพระราชินีที่ไม่ยอมอยู่เฉย พระองค์มักติดตามพระสวามีไปทำสงครามร้อยปีและสงครามกับชาวสกอต ในการสู้รบครั้งหนึ่งหลังปิดล้อมกาแลอยู่ร่วมปี ฟีลีปาได้โน้มน้าวพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดให้ไว้ชีวิตชาวเมืองกาแลหกคนซึ่งกำลังจะถูกประหารต่อหน้าชาวเมืองที่เหลือเพื่อเป็นการเชือดไก่ให้ลิงดู ฟีลีปาได้คุกเข่าขอร้องพระสวามีด้วยใจที่เปี่ยมเมตตา สุดท้ายพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดจึงยอมปล่อยชายกลุ่มดังกล่าวไป ฟีลีปาได้กำชับใช้หาอาหารและเสื้อผ้าสะอาดพร้อมกับเงินจำนวนหนึ่งมาให้ก่อนที่จะปล่อยตัวพวกเขาเป็นอิสระ
ฟีลีปาทำหน้าที่เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินให้พระสวามีหลายครั้งในช่วงที่พระองค์ไม่อยู่ในอังกฤษ
การสิ้นพระชนม์
ในช่วงบั้นปลายชีวิตฟีลีปามีพระพลานามัยที่ไม่ค่อยสู้ดีนัก ทรงสิ้นพระชนม์ที่ปราสาทวินด์เซอร์ในวันที่ 15 สิงหาคม ค.ศ. 1369 ด้วยโรคบวมน้ำที่สร้างปัญหาให้พระองค์มาเป็นเวลา 12 ปี ทรงมีพระชนมายุ 55 พรรษาและอายุยืนกว่าพระโอรสธิดาเจ็ดคน นักพงศาวดารคนหนึ่งเล่าว่าฟีลีปาได้สิ้นพระชนม์ในอ้อมแขนของพระสวามีกับธอมัส บุตรคนสุดท้องวัย 14 พรรษา ร่างของพระองค์ถูกฝังที่เวสต์มินสเตอร์แอบบีย์ในหลุมฝังศพที่มีรูปแกะสลักหินอะลาบัสเตอร์ พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 พระสวามีของพระองค์สิ้นพระชนม์หลังพระองค์ในอีกแปดปีต่อมา ร่างของกษัตริย์ถูกฝังเคียงข้างพระมเหสีผู้ล่วงลับ ผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 คือพระเจ้าริชาร์ดที่ 2 พระนัดดาชายวัย 10 พรรษาซึ่งเป็นบุตรชายคนโตของเอ็ดเวิร์ดเจ้าชายดำ พระโอรสคนโตที่สิ้นพระชนม์ก่อนพระบิดา
อ้างอิง
- Philippa of Hainault, Queen of England: Unofficial Royalty
- Philippa of Hainault – Mother of warring dynasties: History of Royal Women
- The Mother of Too Many Sons: Philippa of Hainaut: Rebecca Starr Brown
- David Williamson, Debrett's Kings and Queens of Britain, p.81, Webb and Bower Publishers, Ltd., London, 1986
- Strickland, Agnes, Lives of the queens of England from the Norman conquest, Vol.2, (George Barrie and Sons, 1902), 222.