การพิชิตจ๊กก๊กของวุยก๊ก

ยุทธการพิชิตจ๊กก๊ก เป็นสงครามครั้งสำคัญในยุคสามก๊กที่เกิดขึ้นในช่วงเดือนกันยายน — พฤศจิกายน ค.ศ. 263 ระหว่างจ๊กก๊กที่นำโดยพระเจ้าเล่าเสี้ยนกับวุยก๊กที่นำโดยสุมาเจียว อันนำไปสู่การล่มสลายของจ๊กก๊กและสงครามครั้งนี้นับเป็นจุดเริ่มต้นของการรวบรวมแผ่นดินของราชวงศ์จิ้นตะวันตกที่ขึ้นครองแผ่นดินต่อจากวุยก๊ก

การพิชิตจ๊กก๊กของวุยก๊ก
ส่วนหนึ่งของ สงครามในยุคสามก๊ก
ภาพเส้นทางการเข้าโจมตีจ๊กก๊กของวุยก๊ก
วันที่ ป. กันยายนหรือตุลาคม - พฤศจิกายนหรือธันวาคม ค.ศ. 263 สถานที่ ส่วนหนึ่งในมณฑลเสฉวน, มณฑลกานซู่ และมณฑลส่านซี, ประเทศจีน ผล วุยก๊กชนะ; จ๊กก๊กล่มสลาย
คู่สงคราม
วุยก๊ก	จ๊กก๊ก
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
สุมาเจียว จงโฮย เตงงาย จูกัดสู	เล่าเสี้ยน  เกียงอุย  จูกัดเจี๋ยม †
กำลัง
160,000–180,000 นาย	90,000–102,000 นาย

การพิชิตจ๊กก๊กของวุยก๊ก
อักษรจีนตัวเต็ม	魏滅蜀之戰 魏滅漢之戰
อักษรจีนตัวย่อ	魏灭蜀之战 魏灭汉之战
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Wèi Miè Shǔ Zhī Zhàn Wèi Miè Hàn Zhī Zhàn

หมายเหตุ

1. Zizhi Tongjian บันทึกว่าราชสำนักวุยก๊กมีพระราชกฤษฎีกาให้เตงงาย, จูกัดสู และจงโฮยนำกองทับวุยก๊กไปโจมตีจ๊กก๊กในสามทิศทาง โดยเกิดขึ้นในช่วงเดือน 5 ถึงเดือน 7 ปีที่ 4 ศักราช Jingyuan ในรัชกาลโจฮวน กองทัพวุยเดินทางถึงลั่วหยางในเดือน 8 เดือน 8 ปีที่ 4 ศักราช Jingyuan ตรงกับวันที่ 20 กันยายนถึง 19 ตุลาคม ค.ศ. 263 ตามปฏิทินกริกอเรียน
2. ชีวประวัติของสุมาเจียวใน Jin Shu บันทึกว่า รายงานชัยชนะจากนายพลของวุยก๊กเดินทางมาถึงลั่วหยางในเดือน 10 ปีที่ 4 ศักราช Jingyuan ในรัชกาลโจฮวน ซึ่งตรงกับวันที่ 18 พฤศจิกายน ถึง 17 ธันวาคม ค.ศ. 263 ตามปฏิทินกริกอเรียน
3. ชีวประวัติของจงโฮยใน Sanguozhi บันทึกว่า เตงงายกับจูกัดสู แต่ละคนนำกองทัพ 30,000 นาย ส่วนจงโฮยนำกองทัพมากกว่า 100,000 นาย ส่วนชีวประวัติสุมาเจียวใน Jin Shu บันทึกว่า กองทัพวุยก๊กในการทัพนี้มีทั้งหมด 180,000 นาย
4. สุมาเจียวประมาณการก่อนการรบว่าจ๊กก๊กมีกองทัพรวม 90,000 นาย (กองหน้า 50,000 นาย และประจำการที่เฉิงตูและดินแดนภายใน 40,000 นาย) อย่างไรก็ตาม Shu Ji บันทึกว่า ตอนที่เล่าเสี้ยนยอมจำนนต่อเตงงาย จ๊กก๊กมีกองทัพ 102,000 นาย

อ้างอิง

1. Sima 1084, vol. 78.
2. ([景元四年]冬十月，天子以諸侯獻捷交至， ...) Jin Shu vol. 2.
3. ([景元]四年秋，乃下詔使鄧艾、諸葛緒各統諸軍三萬餘人，艾趣甘松、沓中連綴維，緒趣武街、橋頭絕維歸路。會統十餘萬衆，分從斜谷、駱谷入。) Sanguozhi vol. 28.
4. (於是征四方之兵十八萬， ...) Jin Shu vol. 2.
5. (景元[四年]夏，帝將伐蜀，乃謀眾曰：「自定壽春已來，息役六年，治兵繕甲，以擬二虜。略計取吳，作戰船，通水道，當用千餘萬功，此十萬人百數十日事也。又南土下濕，必生疾疫。今宜先取蜀，三年之後，在巴蜀順流之勢，水陸並進，此滅虞定虢，吞韓並魏之勢也。計蜀戰士九萬，居守成都及備他郡不下四萬，然則餘眾不過五萬。今絆姜維於遝中，使不得東顧，直指駱穀，出其空虛之地，以襲漢中。彼若嬰城守險，兵勢必散，首尾離絕。舉大眾以屠城，散銳卒以略野，劍閣不暇守險，關頭不能自存。以劉禪之暗，而邊城外破，士女內震，其亡可知也。」) Jin Shu vol. 2.
6. (又遣尚書郎李虎送士民簿， ... 帶甲將士十萬二千， ...) Shu Ji annotation in Sanguozhi vol. 33.

• Chen, Shou (3rd century). Records of the Three Kingdoms (Sanguozhi).
• Fang, Xuanling (648). Book of Jin (Jin Shu).
• Killigrew, John H. (2001), "A Case Study of Chinese Civil Warfare: The Cao-Wei Conquest of Shu-Han in AD 263", Civil Wars, Volume 4 (4): 95–114, doi:10.1080/13698240108402489
• Luo, Guanzhong (14th century). Romance of the Three Kingdoms (Sanguo Yanyi).
• Pei, Songzhi (5th century). Annotations to Records of the Three Kingdoms (Sanguozhi zhu).
• Selected Examples of Battles in Ancient China (1st ed.). Beijing: Chinese Publishing House. 1984.
• Sima, Guang (1084). Zizhi Tongjian.
• Yuan, Tingdong (1988). War in Ancient China (1st ed.). Chengdu: Sichuan Academy of Social Science Publishing House. ISBN 7-80524-058-2.
• Zhang, Xiaosheng (1988). General View of War of Ancient China (1st ed.). Beijing: Long March Publishing House. ISBN 7-80015-031-3.