วัดเกาะพญาเจ่ง

วัดเกาะพญาเจ่ง เป็นวัดที่สร้างขึ้นปี พ.ศ. 2318 ต่อมาเจ้าพระยามหาโยธา (ทอเรียะ คชเสนี) ได้บูรณะและสร้างวัดต่อจากเจ้าพระยามหาโยธา (เจ่ง คชเสนี) ผู้เป็นบิดา เดิมเรียกว่าวัดเกาะหรือวัดเกาะบางพูด เมื่อมีชุมชนชาวมอญอพยพเข้ามาบริเวณนี้จึงถูกเรียกว่า วัดเกาะรามัญ ต่อมาหลวงบริณัยจรรยาราษฎร์ (มณฑล คชเสนี) ผู้สืบสกุลของเจ้าพระยามหาโยธา (เจ่ง) เปลี่ยนชื่อวัดเป็นวัดเกาะพญาเจ่งเพื่อเป็นอนุสรณ์แก่บรรพบุรุษ

วัดเกาะพญาเจ่ง
พระอุโบสถวัดเกาะพญาเจ่ง
ชื่อสามัญ	วัดเกาะพญาเจ่ง, วัดเกาะรามัญ, วัดเกาะบางพูด
ที่ตั้ง	เลขที่ 108 หมู่ที่ 1 ซอยสุขาประชาสรรค์ 2 ซอย 15 ถนนสุขาประชาสรรค์ 2 ตำบลปากเกร็ด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี 11120
นิกาย	เถรวาท มหานิกาย
เจ้าอาวาส	พระประสิทธิ์ เขมรโต
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดเกาะพญาเจ่งเป็นสถานที่เกิดเหตุการณ์เรือพระประเทียบล่มในแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณหน้าวัด อันนำมาสู่การสวรรคตของสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี

ประวัติ

วัดเกาะพญาเจ่ง สร้างขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2318 และได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2330 ต่อมาเจ้าพระยามหาโยธา (ทอเรียะ คชเสนี) ได้บูรณะและสร้างวัดต่อจากเจ้าพระยามหาโยธา (เจ่ง คชเสนี) ผู้เป็นบิดา เดิมเมื่อแรกสร้างเรียกว่าวัดเกาะหรือวัดเกาะบางพูด เนื่องจากอยู่ใกล้คลองบางพูด เมื่อมีชุมชนชาวมอญอพยพเข้ามาบริเวณนี้จึงถูกเรียกว่า วัดเกาะรามัญ ต่อมาหลวงบริณัยจรรยาราษฎร์ (มณฑล คชเสนี) ผู้สืบสกุลของเจ้าพระยามหาโยธา (เจ่ง) เปลี่ยนชื่อวัดเป็นวัดเกาะพญาเจ่งเพื่อเป็นอนุสรณ์แก่บรรพบุรุษ

เมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2423 เกิดเหตุการณ์เรือสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี อัครมเหสีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ล่มลง ณ ตำบลบางพูด สร้างความโทมนัสยิ่งมาสู่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งต่อมาพระองค์ได้ทรงโปรดให้สร้างอนุสรณ์สถานเจดีย์ด้านทิศเหนือของวัดเกาะพญาเจ่ง เป็นเจดีย์ทรงกลมขนาดใหญ่ตั้งอยู่บนฐานทรงกลมสูงมีซุ้มโค้งตามทิศทั้งสี่ ภายในฐานเจดีย์ประดิษฐานพระพุทธรูปพระศรีอาริย์สี่องค์ หันพระพักตร์ไปทางทิศทั้งสี่ โดยมีคำจารึกหน้าพระเจดีย์ มีข้อความว่า

ลาภยศใดใดไม่พึงปราถน์		นางใดใครปรารถน์พี่ไม่ข้อง
นางเดียวนางในหทัยปอง		นางน้องแนบในหทัยเรา
ตราบขุนคีรีข้น		ขนาดสลาย แลแม่

รักบ่หายตราบหาย		หกฟ้า
สุริจันทร์ขจาย		จากโลก ไปฤๅ
ไฟแล่นล้าสี่หล้า		ห่อนล้างอาลัย

พ.ศ. 2554 กรมศิลปากร ประกาศขึ้นทะเบียนและกำหนดเขตที่ดินโบราณสถาน ตามราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๕ ตอนพิเศษ ๓ ง ลงวันที่ ๑๓ มกราคม ๒๕๔๑

พระอุโบสถก่ออิฐถือปูน จิตรกรรมฝาผนังภายในมีการเขียนภาพพระอดีตพุทธเจ้าอยู่ร่วมกับภาพเทพชุมนุม ไตรภูมิ และทศชาติชาดก ฝีมือสกุลช่างรัชกาลที่ 3 ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัย มีพระอัครสาวกนั่งพนมมืออยู่สองข้าง และมีพระพุทธรูปปางห้ามญาติอีกสามองค์ นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปปางปรินิพพาน แสดงปาฏิหาริย์ของพระพุทธเจ้า ที่ทรงยื่นพระบาทออกนอกหีบพระบรมศพ ให้พระมหากัสสปะได้ถวายอภิวาทเป็นองค์สุดท้าย ก่อนถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระ โดยหีบด้านข้างเปิดให้เห็นพระพุทธรูปครบองค์ต่างจากที่อื่น

ระเบียงภาพ

•  

  จิตรกรรมบานประตู

•  

  จิตรกรรมบานประตู

•  

  จิตรกรรมฝาผนังภายในอุโบสถ

•  

  จิตรกรรมฝาผนังเทพชุมนุม

•  

  พระประธานปางมารวิชัย

•  

  พระพุทธรูปปางปรินิพพานที่พระบาทยื่นออกมา

อ้างอิง

1. http://www.reurnthai.com/index.php?topic=2898.0 วัดเกาะพญาเจ่งและวัดกู้ ชมรมอนุรักษ์ภาพจิตรกรรมไทย
2. https://www.silpa-mag.com/history/article_33627 ย้อนรอยโศกนาฏกรรม ตำนานเรื่องเล่าของ “สมเด็จพระนางเรือล่ม” อัครมเหสีในรัชกาลที่ 5
3. https://www.pakkretcity.go.th/book/upload/b101/99/ รายงานกิจการ เทศบาลนครปากเกร็ด 2562
4. https://oer.learn.in.th/search_detail/result/166184 พระราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ หน้าวัดเกาะพญาเจ่ง
5. http://www.sure.su.ac.th/xmlui/bitstream/handle/123456789/12706/Sirot_Pinanratchathon_Doctor_fulltext.pdf ศิลปกรรมของชาวมอญ สำนักหอสมุดกลางมหาวิทยาลัยศิลปากร
6. https://readthecloud.co/wat-ko-phaya-jeng/ วัดเกาะพญาเจ่ง

ดูเพิ่ม

• สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี