หลวงวิจารณ์ภัณฑกิจ (แจ๋ว บุนนาค)

หลวงวิจารณ์ภัณฑกิจ นามเดิม แจ๋ว เกิดในราชินิกุลบุนนาค เป็นบุตรเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) มารดาชื่อ มอญ นับเป็นราชินิกุลบุนนาค ชั้นที่ ๔ และวงศ์เฉกอะหมัด ชั้นที่ ๙ (สืบเชื้อสายจากเจ้าพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมัด)) เกิดเมื่อปี ๒๔๓๒ ถึงแก่กรรมเมื่อปี ๒๔๙๐

หลวงวิจารณ์ภัณฑกิจ (แจ๋ว บุนนาค)

ประวัติรับราชการ

รับราชการในรัชกาลที่ ๖ โดยเมื่อวันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๔๖๑ มหาดเล็กวิเศษ แจ๋ว บุนนาค ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นที่ ขุนวิจารณ์ภัณฑกิจ สังกัดกรมชาวที่ ขึ้นกับกรมมหาดเล็กหลวง ก่อนได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น หลวง ในราชทินนามเดียวกัน ได้เป็น รองหุ้มแพร ผู้ช่วยหัวหน้าแผนกรักษาวังปารุสกวัน ท่าวาสุกรี สวนจิตรลดา สวนกุหลาบ และสนามหญ้านอกกำแพงพระราชวังดุสิต
ในรัชกาลที่ ๗ ได้เป็น รองเสวกโท หัวหน้าแผนกรักษาสวนและสนามนอกกำแพงวัง สังกัดกองรักษาพระราชวังดุสิต (กรมมหาดเล็กหลวง รวมเข้าในสังกัดกระทรวงวัง เมื่อวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๔๖๙) ต่อมา ได้เป็น หัวหน้าแผนกรักษาพื้นที่ในบริเวณกำแพงพระราชวังดุสิต ตำแหน่งสุดท้าย เป็น ผู้รักษาพระราชวังบางปะอิน (แผนกรักษาพระราชวังบางปะอิน สังกัดกองมหาดเล็กชาวที่) ก่อนจะออกรับพระราชทานบำนาญประมาณปี ๒๔๘๐ (ในรัชกาลที่ ๘)

ครอบครัว

หลวงวิจารณ์ภัณฑกิจ (แจ๋ว) มีภรรยา (ที่มีบุตร ธิดา) ๕ คน คือ
๑. คุณแวว (บุญเย็น)
๒. คุณทองม้วน
๓. คุณเอิบ (ศุภวงศ์)
๔. คุณเล็ก (โหมดหิรัญ)
๕. คุณธารี (เทศรักษ์) มีศักดิ์เป็นลูกเรียงน้องของพระยาศรีวิกรมาฑิตย์ (สงวน สิงคะเนติ) ต้นสกุล ศรีวิกรม์

มีบุตร ธิดา ๑๓ คน คือ

• คุณแวว (บุญเย็น) เป็นมารดา ได้แก่

๑. (หญิง) เจรง เป็นภรรยาโชค บุนนาค บุตรพระยามนตรีสุริยวงศ์ (ชื่น บุนนาค)

• คุณทองม้วน เป็นมารดา ได้แก่

๒. (ชาย) จรรยา ๓. (หญิง) ไข่มุกต์ ๔. (หญิง) จอกมุกต์ ๕. (หญิง) จินตนา

• คุณเอิบ (ศุภวงศ์) เป็นมารดา ได้แก่

๖. (ชาย) ร้อยตรี จำลอง

• คุณเล็ก (โหมดหิรัญ) เป็นมารดา ได้แก่

๗. (ชาย) อำรุง

• คุณธารี (เทศรักษ์) เป็นมารดา ได้แก่

๘. (ชาย) ปรีชา ๙. (หญิง) ปราณี ๑๐. (ชาย) ศรีสุข ๑๑. (ชาย) สมศักดิ์ ๑๒. (ชาย) จวบณรงค์ ๑๓. (หญิง) จงกลนี

ทั้ง ๑๓ คนนี้ นับว่าเป็นราชินิกุลบุนนาค ชั้นที่ ๕ วงศ์เฉกอะหมัด ชั้นที่ ๑๐

อ้างอิง

1. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๕ หน้า ๒๖๘๙ วันที่ ๕ มกราคม ๒๔๖๑ ท้ายหน้าชื่อสุดท้าย http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2461/D/2639.PDF
2. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๙ หน้า ๒๘๙๒ วันที่ ๑๐ มกราคม ๒๔๖๕ กลางหน้า ชื่อที่ ๕ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2465/D/2851.PDF
3. เว็บไซต์ชมรมสายสกุลบุนนาค http://www.bunnag.in.th/prarajpannuang032.html
4. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๔๓ หน้า ๓๙ วันที่ ๔ เมษายน ๒๔๖๙ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2469/D/38_1.PDF
5. ประกาศกรมมหาดเล็กหลวง ลงวันที่ ๑ เมษายน พระพุทธศักราช ๒๔๖๙ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2469/D/131.PDF
6. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๔๓ หน้า ๒๔๑ วันที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๔๖๙ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2469/A/240.PDF
7. ในหนังสือ พิพิธภัณฑ์สัพพะสยามกิจ ศักราช ๒๔๗๔ หน้า ๑๒๕๐ อักขรานุกรมขุนนาง อักษร ว. ว่า "วิจารณ์ภัณฑกิจ, หลวง (แจ๋ว บุนนาค) รองเสวกโท หัวหน้าแผนกรักษาพื้นที่ในบริเวณกำแพงพระราชวังดุสิต" http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3581.0
8. ประวัติโรงเรียนบางปะอิน "ราชานุเคราะห์ ๑" http://www.racha1.ac.th/2010-06-25-15-13-23 2011-05-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
9. พระราชกฤษฎีกาจัดวางระเบียบราชการสำนักงานและกรมในกระทรวงวัง พุทธศักราช ๒๔๗๖ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2476/A/902.PDF
10. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๓ หน้า ๒๖๔๔ วันที่ ๑๗ มกราคม ๒๔๗๙ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2479/D/2640.PDF