อำเภอศรีมหาโพธิ

อำเภอศรีมหาโพธิ [—สี-มะ-หา-โพด] เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดปราจีนบุรี ปัจจุบันเป็นพื้นที่อุตสาหกรรมขนาดใหญ่แห่งหนึ่งของภาคตะวันออก เป็นอำเภอที่มีการเพิ่มของประชากรสูงมากที่สุดของจังหวัด

อำเภอศรีมหาโพธิ
อำเภอ
คำขวัญ:  เกษตรมั่นคง อุตสาหกรรมมั่งคั่ง การค้ารุ่งเรือง เมืองศรีมหาโพธิ
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°58′0″N 101°30′48″E / 13.96667°N 101.51333°E / 13.96667; 101.51333
อักษรไทย	อำเภอศรีมหาโพธิ
อักษรโรมัน	Amphoe Si Maha Phot
จังหวัด	ปราจีนบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	399.48 ตร.กม. (154.24 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	79,898 คน
• ความหนาแน่น	200.01 คน/ตร.กม. (518.0 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	25140
รหัสภูมิศาสตร์	2508
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอศรีมหาโพธิ หมู่ที่ 4 ถนนสุวินทวงศ์ ตำบลศรีมหาโพธิ อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี 25140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

ความหมายของชื่ออำเภอ "ศรีมหาโพธิ" เนื่องจากที่ตำบลโคกปีบ ซึ่งเดิมขึ้นการปกครองอยู่กับอำเภอศรีมหาโพธิ (ปัจจุบันตั้งเป็นอำเภอศรีมโหสถ) มีต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิอยู่ต้นหนึ่ง เป็นต้นโพธิ์ที่มีขนาดใหญ่มาก นักโบราณคดีสันนิษฐานว่าต้นโพธิ์นี้ได้นำพันธุ์มาจาก "ต้นพระศรีมหาโพธิ" พุทธคยาประเทศอินเดีย เพราะสมัยนั้นพระพุทธศาสนาได้แพร่มาถึงอาณาจักรสุวรรณภูมิราวพุทธศักราช 300 แล้ว ได้แพร่มาถึงทวาราวดีราวพุทธศักราช 500 ความเจริญของพระพุทธศาสนาดังกล่าวนี้ บรรดาสมณะทูตทั้งหลายจะนำเอาพระศรีมหาโพธิพันธุ์พุทธคยา มาปลูกเป็นบริโภคเจดีย์สำหรับกราบไหว้บูชา เพราะอาณาจักรทวาราวดีนอกจากจะได้รับแจกจ่ายพระบรมสารีริกธาตุแล้ว คงได้รับพันธุ์พระศรีมหาโพธิพุทธคยา จากสมณะทูตมาเผยแพร่ศาสนาอีกครั้งและนำมาปลูกไว้ ณ ที่หลายแห่ง จึงน่าเชื่อว่าต้นโพธิ์ต้นนี้เป็นต้นโพธิ์พุทธคยา แต่ว่าต้นเดิมอาจจะตายไป เพราะเป็นเวลานานถึง 2,000 ปีล่วงมาแล้ว และต้นที่อยู่ปัจจุบันเป็นหน่อที่เกิดขึ้นใหม่รอบๆ ต้นเดิม และตรงที่ปลูกอยู่นั้นอยู่ในสังฆารวาสแห่งหนึ่งซึ่งมีอาณาเขตเข้าไปถึงเมืองโพธิสัตว์และเมืองตะโหนดในประเทศกัมพูชา ดังนั้นจึงเรียกว่า "ดงศรีมหาโพธิ"

เนื่องจากประชาชนในจังหวัดปราจีนบุรี และจังหวัดใกล้เคียงถือกันว่า เป็นต้นโพธิ์ที่ได้รับพันธุ์มาจากพุทธคยาประเทศอินเดีย อันเป็นบริโภคเจดีย์สำคัญแห่งหนึ่งของพระพุทธศาสนาจึงได้นับถือกราบไหว้บูชาระลึกถึงองค์สัมมาสัมพุทธเจ้าตลอดมาจนถึงทุกวันนี้ เมื่อมีการจัดตั้งอำเภอตามแนวการปกครองมณฑลเทศาภิบาลขึ้น อำเภอนี้ได้มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้อยู่ด้วย จึงได้นามของอำเภอว่า "ศรีมหาโพธิ"

• วันที่ 29 เมษายน 2460 แยกตำบลท่าประชุมชน อำเภอศรีมหาโพธิ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอท่าประชุมชน ขึ้นกับอำเภอศรีมหาโพธิ
• วันที่ 30 มีนาคม 2461 โอนพื้นที่ตำบลสัมพันธ์ อำเภอประจันตคาม มาขึ้นกับ อำเภอศรีมหาโพธิ
• วันที่ 8 พฤษภาคม 2464 ยุบกิ่งอำเภอท่าประชุมชน รวมกับอำเภอศรีมหาโพธิ ดังเดิม
• วันที่ 30 กันยายน 2467 ยุบตำบลดอนใหญ่ ไปรวมกับตำบลดงกระทงยาม
• วันที่ 1 พฤศจิกายน 2468 ยุบตำบลท่าประชุมชน ไปรวมกับตำบลศรีมหาโพธิ ยุบตำบลโคกมอญ ไปรวมกับตำบลโคกปีบ และยุบตำบลท่าแห ไปรวมกับตำบลบ้านทาม
• วันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2473 โอนพื้นที่หมู่ 14,15 (ในขณะนั้น) ของตำบลสัมพันธ์ อำเภอศรีมหาโพธิ ไปขึ้นกับตำบลประจันตคาม อำเภอประจันตคาม
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบางกุ้ง แยกออกจากตำบลหาดยาง ตั้งตำบลคู้ลำพัน แยกออกจากตำบลไผ่ชะเลือด
• วันที่ 3 สิงหาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลศรีมหาโพธิ ในท้องที่บางส่วนของตำบลศรีมหาโพธิ
• วันที่ 23 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลท่าตูม แยกออกจากตำบลศรีมหาโพธิ
• วันที่ 17 มกราคม 2510 จัดตั้งสุขาภิบาลโคกปีบ ในท้องที่บางส่วนของตำบลโคกปีบ
• วันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2512 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลศรีมหาโพธิ เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น โดยขยายอาณาเขตมาถึงบางส่วนของหมู่ที่ 6 บ้านโคกขวาง ตำบลหนองโพรง
• วันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2513 แยกพื้นที่ตำบลโคกปีบ ตำบลคู้ลำพัน และไผ่ชะเลือด อำเภอศรีมหาโพธิ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอโคกปีบ ขึ้นกับอำเภอศรีมหาโพธิ และโอนสุขาภิบาลโคกปีบ ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอโคกปีบ
• วันที่ 5 กรกฎาคม 2517 ตั้งตำบลโคกไทย แยกออกจากตำบลโคกปีบ
• วันที่ 12 เมษายน 2520 ยกฐานะกิ่งอำเภอโคกปีบ อำเภอศรีมหาโพธิ เป็น อำเภอโคกปีบ
• วันที่ 29 มิถุนายน 2525 ตั้งตำบลกรอกสมบูรณ์ แยกออกจากตำบลท่าตูม
• วันที่ 22 เมษายน 2535 จัดตั้งสุขาภิบาลกรอกสมบูรณ์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลกรอกสมบูรณ์
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลศรีมหาโพธิ และสุขาภิบาลกรอกสมบูรณ์ เป็นเทศบาลตำบลศรีมหาโพธิ และเทศบาลตำบลกรอกสมบูรณ์ ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบสภาตำบลหาดยาง รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลดงกระทงยาม ยุบสภาตำบลสัมพันธ์ รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลศรีมหาโพธิ และยุบองค์การบริหารส่วนตำบลบางกุ้ง รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลศรีมหาโพธิ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอศรีมหาโพธิตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองปราจีนบุรีและอำเภอประจันตคาม
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอกบินทร์บุรี
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสนามชัยเขตและอำเภอพนมสารคาม (จังหวัดฉะเชิงเทรา)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอศรีมโหสถ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอศรีมหาโพธิแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 10 ตำบล 90 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับที่	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2562)	ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น (พ.ศ. 2562)
1.	ศรีมหาโพธิ	Si Maha Phot	12	9,696	2,891 6,805	(ทต.ศรีมหาโพธิ) (อบต.ศรีมหาโพธิ)
2.	สัมพันธ์	Samphan	7	1,760	1,760	(อบต.ศรีมหาโพธิ)
3.	บ้านทาม	Ban Tham	8	3,427	3,427	(อบต.บ้านทาม)
4.	ท่าตูม	Tha Tum	10	21,499	21,499	(อบต.ท่าตูม)
5.	บางกุ้ง	Bang Kung	5	1,581	1,581	(อบต.ศรีมหาโพธิ)
6.	ดงกระทงยาม	Dong Krathong Yam	7	4,084	4,084	(อบต.ดงกระทงยาม)
7.	หนองโพรง	Nong Phrong	12	13,064	726 12,338	(ทต.ศรีมหาโพธิ) (อบต.หนองโพรง)
8.	หัวหว้า	Hua Wa	17	10,339	10,339	(อบต.หัวหว้า)
9.	หาดยาง	Hat Yang	4	1,161	1,161	(อบต.ดงกระทงยาม)
10.	กรอกสมบูรณ์	Krok Sombun	7	11,141	3,478 7,663	(ทต.กรอกสมบูรณ์) (อบต.กรอกสมบูรณ์)
รวม			89	77,752	7,095 (เทศบาล) 70,657 (อบต.)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอศรีมหาโพธิประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 9 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลกรอกสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลกรอกสมบูรณ์
• เทศบาลตำบลศรีมหาโพธิ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลศรีมหาโพธิและบางส่วนของตำบลหนองโพรง
• องค์การบริหารส่วนตำบลศรีมหาโพธิ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีมหาโพธิ (นอกเขตเทศบาลตำบลศรีมหาโพธิ) ตำบลสัมพันธ์ทั้งตำบล และตำบลบางกุ้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านทาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านทามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าตูม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าตูมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงกระทงยาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงกระทงยาม และตำบลหาดยางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองโพรง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลศรีมหาโพธิ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหัวหว้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวหว้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกรอกสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกรอกสมบูรณ์ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลกรอกสมบูรณ์)

เขตอุตสาหกรรม

• เขตอุตสาหกรรม 304
• สวนอุตสาหกรรมโรจนะ ปราจีนบุรี

สถานที่สำคัญ

• โบราณสถานหลุมเมือง
• โบราณสถานพานหิน
• สวนสาธารณะ โบราณสถานลายพระหัตถ์ รัชกาลที่ 5

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน. อ่านอย่างไร และ เขียนอย่างไร ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. พิมพ์ครั้งที่ 22. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2557, หน้า 55.
2. [1]อำเภอศรีมหาโพธิ - ข้อมูลอำเภอ-สถานที่ท่องเที่ยว-ติดต่อราชการ
3. ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 34 ตอนที่ ๐ก วันที่ 29 เมษายน 2460
4. "ประกาศกระทรวงเกษตราธิการ ประกาศบอกล่วงหน้าจะแจกโฉนดที่ดิน (ทุ่งบ้านบางเดชะ ตำบลบางเดชะ อำเภอเมืองปราจีนบุรี ทุ่งบ้านบางยาง ตำบลบางยาง อำเภอบ้านสร้าง ทุ่งบ้านไผ่ชะเลือด อำเภอศรีมหาโพธิ์ ทุ่งบ้านสัมพันธ์ ตำบลสัมพันธ์ อำเภอประจันตะคาม)" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 35 (0 ง): 3784–3785. 30 มีนาคม 2461. Check date values in: |date= (help)
5. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งกิ่งอำเภอบ้านบึงและยุบกิ่งอำเภอท่าประชุมชน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 38 (0 ง): 342–343. 8 พฤษภาคม 2464. Check date values in: |date= (help)
6. "ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พุทธศักราช ๒๔๖๔ ในตำบลดอนใหญ่ อำเภอศรีมหาโพธิ์ จังหวัดปราจีนบุรี ซึ่งยุบไปรวมกับตำบลดงกระทงยาม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 41 (0 ก): 169–170. 12 ตุลาคม 2467. Check date values in: |date= (help)
7. "ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. ๒๔๖๔ สำหรับตำบลที่ได้ยุบและรวมกันในท้องที่จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 42 (0 ก): 201–202. 1 พฤศจิกายน 2468. Check date values in: |date= (help)
8. "แก้คำผิด ราชกิจจานุเบกษา แผนกกฤษฎีกา เล่ม ๔๒ ตอนที่ ๓๑ ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พุทธศักราช ๒๔๖๔ สำหรับตำบลที่ได้ยุบและรวมกันในท้องที่จังหวัดปราจีนบุรี หน้า ๒๐๑" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 42 (0 ก): 2440. 8 พฤศจิกายน 2468. Check date values in: |date= (help)
9. "ประกาศกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เรื่อง ลดอัตราชั้นที่นาฟางลอย หมู่บ้านที่ ๑๔,๑๕ ตำบลสัมพันธ์ อำเภอศรีมหาโพธิ์ ซึ่งโอนไปรวมขึ้นในตำบลประจันตคาม อำเภอประจันตคาม จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 47 (0 ก): 376. 8 กุมภาพันธ์ 2473. Check date values in: |date= (help)
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. 10 มิถุนายน 2490. Check date values in: |date= (help)
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลศรีมหาโพธิ์ อำเภอศรีมหาโพธิ์ จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (60 ง): (ฉบับพิเศษ) 28-29. 3 สิงหาคม 2499. Check date values in: |date= (help)
12. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอยางตลาด และอำเภอสหัสขันธ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ อำเภอขาณุวรลักษณ์บุรี จังหวัดกำแพงเพชร อำเภอน้ำพอง อำเภอเมืองขอนแก่น อำเภอพล อำเภอบ้านไผ่ และอำเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น อำเภอบัวใหญ่ อำเภอพิมาย และอำเภอจักราช จังหวัดนครราชสีมา อำเภอบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์ อำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์ อำเภอศรีมหาโพธิ์ และอำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี กับอำเภอตะพานหิน และอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (109 ง): 3084–3117. 23 ธันวาคม 2501. Check date values in: |date= (help)
13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลโคกปีบ อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 84 (5 ง): 133–134. 17 มกราคม 2510. Check date values in: |date= (help)
14. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลศรีมหาโพธิ อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 86 (16 ง): 524–525. 25 กุมภาพันธ์ 2512. Check date values in: |date= (help)
15. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 87 (14 ง): 680. 24 กุมภาพันธ์ 2513. Check date values in: |date= (help)
16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอโคกปีบ อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (116 ง): (ฉบับพิเศษ) 14-17. 5 กรกฎาคม 2517. Check date values in: |date= (help)
17. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอปลายพระยา อำเภอห้วยเม็ก อำเภอละแม อำเภอแม่จริม อำเภอหนองกี่ อำเภอโคกปีบ อำเภอเกาะพะงัน อำเภอสนม อำเภอโซ่พิสัย อำเภอโนนสะอาด และอำเภอนาจะหลวย พ.ศ. ๒๕๒๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (31 ก): 326–330. 12 เมษายน 2520. Check date values in: |date= (help)
18. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอวัฒนานคร อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 99 (89 ง): 2504–2510. 29 มิถุนายน 2525. Check date values in: |date= (help)
19. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลกรอกสมบูรณ์ อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 109 (53 ง): (ฉบับพิเศษ) 44-46. 22 เมษายน 2535. Check date values in: |date= (help)
20. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. Check date values in: |date= (help)
21. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). 24 กันยายน 2547: 1–2. Cite journal requires |journal= (help); Check date values in: |date= (help)
22. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมองค์การบริหารส่วนตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). 24 กันยายน 2547: 1–2. Cite journal requires |journal= (help); Check date values in: |date= (help)