อินทรีย์ 5

อินทรีย์ หรือ อินทรีย์ 5 คือ ความสามารถหลักทางจิต ห้า ประการ ได้แก่

1. สัทธินทรีย์ คือ ความศรัทธา ในโพธิปักขิยธรรม
2. วิริยินทรีย์ คือ ความเพียร ในสัมมัปปธาน 4
3. สตินทรีย์ คือ ความระลึกได้ ในสติปัฏฐาน 4
4. สมาธินทรีย์ คือ ความตั้งมั่น ในฌานทั้ง 4
5. ปัญญินทรีย์ คือ ความเข้าใจ ในอริยสัจ 4

อินทรีย์ 5 เป็นหลักธรรมที่คู่กับ พละ 5

• สัทธินทรีย์ เปรียบเสมือน การหาภาชนะดีๆมาใส่น้ำ
• วิริยินทรีย์ เปรียบเสมือน การเติมน้ำสะอาดแทนน้ำสกปรกเสมอ
• สตินทรีย์ เปรียบเสมือน การระวังไม่ให้สิ่งใดหล่นใส่ในน้ำ
• สมาธินทรีย์ เปรียบเสมือน การถือภาชนะใส่น้ำไว้นิ่งๆและไม่ให้สิ่งใดมากระทบกระเทือนให้หวั่นไหว
• ปัญญินทรีย์ เปรียบเสมือน การเห็นนำสิ่งสกปรกออกจากน้ำ

อินทรีย์ 5 กับ อิทธิบาท 4

อินทรีย์5เป็นธรรมที่ส่งเสริมธรรมอันเป็นฝักฝ่ายแห่งกุศลคืออิทธิบาท4

สัทธินทรีย์ ส่งเสริม ฉันทะอิทธิบาท ความยินดีพอใจ

วิริยินทรีย์ ส่งเสริม วิริยะอิทธิบาท ความเพียร แข็งใจปฏิบัติ

สมาธินทรีย์ ส่งเสริม จิตตะอิทธิบาท ความตั้งใจ

ปัญญินทรีย์ ส่งเสริม วิมังสาอิทธิบาท ความเอาใจฝักใฝ่สิ่งนั้น พิจารณาใคร่ครวญ

อิทธิบาททั้ง 4 ก็จะมาส่งเสริม สตินทรีย์​ ความมีสติระลึกเห็นสภาพธรรมะเป็นจริงและมีอยู่จริง​ แต่ตัองอยู่ภายใต้กฎแห่งพระไตรลักขณ์

อ้างอิง

1. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส. นวโกวาท. กรุงเทพ: สำนักพืมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, ๒๕๔๐