เจ้ากิ่งกิสราช

พระธรรมกิจล้านช้างร่มขาวบรมบพิตรราชธานีกรุงศรีสัตนาคนหุต อุดมราชธานีบุรีรมย์ยมจักรพรรดิราชเจ้า มีพระนามเดิมว่า พระเจ้ากิ่งกิสราช เป็นพระราชโอรสของ เจ้าราชวงษ์ พระราชโอรสในพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช และเจ้านางจันทรกุมารี เป็นพระขนิษฐาในเจ้าอินทกุมาร เจ้าเมืองศรีฟ้าวาหะหัวขาว โดยเมืองศรีฟ้าวาหะหัวขาวเกิดการแย่งชิงบัลลังค์ขึ้น เจ้าอินทกุมารจึงได้อพยกไพล่พลมาขอลี้ภัยที่เมืองล้านช้าง และได้พาเจ้านางจันทรกุมารีมาด้วย เจ้าราชวงษ์มีใจประดิพัทธด้วยเจ้านางจันทรกุมารีจึงได้ขอเจ้านางจันทรกุมารีไปเป็นชายา ทรงมีพระราชโอรสด้วยกัน 2 พระองค์ คือ เจ้ากิ่งกิสราช และเจ้าอินทโฉม

เจ้ากิ่งกิสราช
พระบรมนามาภิไธย	พระธรรมกิจล้านช้างร่มขาวบรมบพิตรราชธานีกรุงศรีสัตนาคนหุต อุดมราชธานีบุรีรมย์ยมจักรพรรดิราชเจ้า
พระนามเดิม	เจ้ากิ่งกิสราช
พระอิสริยยศ	พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรหลวงพระบาง
ราชวงศ์	ราชวงศ์ล้านช้างหลวงพระบาง
ครองราชย์	พ.ศ. 2246 - พ.ศ. 2265
รัชกาล	19 ปี
รัชกาลก่อน	ปราบดาภิเษก
รัชกาลถัดไป	เจ้าองค์คำ
ข้อมูลส่วนพระองค์
พระราชบิดา	เจ้าราชวงษ์
พระราชมารดา	เจ้านางจันทรกุมารี
พระมเหสี	หม่อมทุมมา หม่อมยึง หม่อมลิ
พระราชบุตร	ธิดา 3 องค์

พระราชประวัติ

เจ้ากิ่งกิสราช เป็นโอรสของ เจ้าราชวงษ์ และ เจ้านางจันทรกุมารี ขนิษฐาใน เจ้าอินทกุมาร เจ้าเมืองศรีฟ้าวาหะหัวขาว หลังจากที่พระองค์ประสูติพระราชบิดาของพระองค์ลักลอบเป็นชู้ กับ พระชายาของพระอัยกา คือ พระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช พระบิดาจึงถูกโทษประหาร เป็นเหตุให้ อาณาจักรล้านช้าง ขาดรัชทายาทที่ชัดเจน ขณะนั้น พระเจ้ากิ่งกิสราชและ เจ้าอินทโฉม ซึ่งเป็นพระราชนัดดาใน พระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช ทรงพระเยาว์อยู่มาก ทำให้เกิดความปั่นป่วนและแย่งชิงเชื้อพระวงศ์มาเป็นพวกตน บางองค์ได้หลบหนีออกนอกราชอาณาจักร การแย่งชิงราชสมบัติหลังการสวรรคตของ พระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช นำไปสู่การแยกอาณาจักรล้านช้างเป็น 3 อาณาจักรในที่สุด

สถาปนาราชวงศ์ล้านช้างหลวงพระบาง

เมื่อสมเด็จพระพระอัยกา พระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช สวรรคคตลง เจ้าอินทกุมาร พระปิตุลาของพระองค์ได้พาเจ้ากิ่งกิสราชและเจ้าอินทโฉมอพยกหนีไปยังเมืองเชียงแสน เหตุเพราะ พระไชยองค์เว้ หรือ พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 ส่งท้าวนองมาตีเอาเมืองหลวงพระบางแล้วขึ้นรักษาเมืองแทน แต่บรรดาขุนนางเก่าไม่ยินยอมอยู่ใต้อำนาจการปกครองจึงพากันไปพึง เมืองเชียงแสน ล่วงมาปี พ.ศ. 2246 พระเจ้ากิ่งกิสราช จึงรวบรวมกำลังผู้คนจาก เมืองล่า เมืองพง และบรรดาหัวเมืองหลวงพระบาง มาตั้งเมืองเชียงขอม เพือเตรียมไปชิง เมืองหลวงพระบาง โดยได้รับการสนับสนุนจาก พระยาเมืองราชา เจ้าเมืองน่าน แต่เมือพม่าทราบข่าวว่า พระยาเมืองราชา เจ้าเมืองน่านนำทัพไปตีหลวงพระบางจึงถือโอกาสเข้ามาตีเมืองน่าน พระยาเมืองราชา เจ้าเมืองน่านไม่สามารถรับมือไม่ไหวเพราะไพล่พลน้อยจึงพาครอบครัวหนีไป ทำให้ศึกครั้งนี้พ่ายไป

เจ้ากิ่งกิสราชและเจ้าอินทโฉมได้หนีไปอยู่กับญาติองค์หนึ่งซึ่งเป็นเจ้าเมืองสิบสองปันนาชื่อ เจ้ากระหม่อมน้อย เกณฑ์กองทัพให้เจ้ากิ่งกิสราชและเจ้าอินทโฉมได้ 6000 นายจึงยกมาขับไล่ตีเอาเมืองคืนจาก ท้าวนอง ได้สำเร็จพระเจ้ากิ่งกิสราช ทรงปราบดาภิเษกเป็นพระแผ่นดินเมืองหลวงพระบาง ทรงพระนามว่า "พระธรรมกิจล้านช้างร่มขาวบรมบพิตรราชธานีกรุงศรีสัตนาคนหุต อุดมราชธานีบุรีรมย์ยมจักรพรรดิราชเจ้า" ส่วน เจ้าองค์คำ เป็นอุปราช และทรงส่งพระอนุชา เจ้าอินทโฉม ไปครองเมือง เชียงขอม

พระราชสันตติวงศ์

ครั้งทรงปราบดาภิเษกเป็นพระแผ่นดินเมืองหลวงพระบางขุนนางจึงนำบุตรีผู้มีตระกุลทั้งสามมาเป็นบาทบริจา 3 นาง ได้แก่

• หม่อมลิ มีพระธิดาด้วยกัน1องค์ คือ เจ้านางอรรคชายาคำ
• หม่อมทุมมา มีพระธิดาด้วยกัน1องค์ คือ เจ้านางแทนสาว
• หม่อมยิ่ง มีพระธิดาด้วยกัน1องค์ คือ เจ้านางแทนคำ

อ้างอิง

1. https://th.wikisource.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87
2. http://www.finearts.go.th/nakhonphanomlibrary/images/LBRNKP/e-book60/King/Kingt0292.jpg
3. http://www.finearts.go.th/nakhonphanomlibrary/images/LBRNKP/e-book60/King/Kingt0291.jpg
4. https://th.wikisource.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87

พงศาวลี

พงศาวลีของเจ้ากิ่งกิสราช

พระเจ้าวรวงศาธรรมิกราช พระมหากษัตริย์ พระองค์ที่ 26 แห่งอาณาจักรล้านช้าง                       พระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช พระมหากษัตริย์ พระองค์ที่ 32 แห่งอาณาจักรล้านช้าง                             พระมเหสี                       พระราชโอรสพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช แห่งอาณาจักรล้านช้าง                                   พระมเหสี                             เจ้ากิ่งกิสราช                                         พระเจ้านครเชียงรุ่งแสนหวีฟ้า                             เจ้านางจันทกุมารี                                   พระมเหสี