เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร)

เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร) เป็นสมุหนายกในสมัยรัชกาลที่ 3–4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร)
เกิด	พ.ศ. 2327
เสียชีวิต	20 กันยายน พ.ศ. 2406
ตำแหน่ง	สมุหนายก
ผู้ดำรงตำแหน่งก่อน	เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี)
ผู้สืบตำแหน่ง	เจ้าพระยาภูธราภัย (นุช บุณยรัตพันธุ์)
บุตร	เจ้าพระยารัตนบดินทร์ (รอด กัลยาณมิตร) ท้าวสมศักดิ์ (อึ่ง) พระยาชัยวิชิต (ช่วง) พระยามหาอำมาตย์ (ชื่น)
ครอบครัว	กัลยาณมิตร

เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร) มีนามเดิมชื่อ โต ชาวจีนฮกเกี้ยน เป็นบุตรหลวงพิชัยวารี ชื่อมัน แซ่อึ้ง เกิดปีมะโรง พ.ศ. 2327 เมื่อบิดาถึงแก่กรรมเจ้าสัวโตจึงทำการค้าขายทางสำเภาแทนบิดา ท่านถวายตัวเป็นข้าหลวงในพระเจ้าลูกเธอ กรมหลวงเจษฎาบดินทร์ ตั้งแต่แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก จนได้เป็นพระพิชัยวารี ในรัชกาลที่ 2 เป็น พระยาพิชัยวารี เมื่อครั้งรัชกาลที่ 3 เสวยราชย์สมบัติ แล้วต่อมาเป็นพระยาราชสุภาวดี โปรดฯ ให้ว่าที่สมุหนายกในรัชกาลที่ 3 พอสมัยรัชกาลที่ 4 ได้รับการแต่งตั้งเป็น เจ้าพระยาราชสุภาวดีที่สมุหนายก ได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าพระยานิกรบดินทร์ใน พ.ศ. 2394

เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร) ได้อุทิศที่ดินของท่านสร้างวัดกัลยาณมิตร พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระพุทธรูปองค์ใหญ่พร้อมทั้งพระวิหารประดิษฐานพระราชทานเพื่อเป็นประธานแก่วัดนี้ด้วย ท่านยังสร้างวัดสมุหประดิษฐารามเพื่ออุทิศให้แก่มารดา เมื่อสร้างเสร็จแล้วจึงได้น้อมเกล้าฯ ถวายเป็นพระอารามหลวง

บุตรธิดาของท่าน คือ เจ้าพระยารัตนบดินทร์ (รอด กัลยาณมิตร) ท้าวสมศักดิ์ (อึ่ง) พระยาชัยวิชิต (ช่วง) และพระยามหาอำมาตย์ (ชื่น)

เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร) ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2406 อายุ 80 ปี เป็นต้นตระกูลกัลยาณมิตร

อ้างอิง

1. "เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์". สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ กรมศิลปากร. p. 26.
2. "ปฐมเจ้าอาวาสวัดกัลยาณมิตร และนัยที่สะท้อนว่าร.3 ทรงรัก "เจ้าสัวโต" สหายของพระองค์ยิ่ง". ศิลปวัฒนธรรม.
3. "วัดสมุหประดิษฐาราม". องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน).