เปรียญธรรม 3 ประโยค

เปรียญธรรม 3 ประโยค (ชื่อย่อ ป.ธ.3) เป็นระดับชั้นการศึกษาแผนกบาลีของคณะสงฆ์ไทย เรียกพระภิกษุผู้สอบไล่ได้ในชั้นนี้ว่า "พระมหา" และสามเณรว่า "สามเณรเปรียญ" กระทรวงศึกษาธิการเทียบวุฒิผู้สอบได้ในชั้นนี้ให้เทียบเท่ามัธยมศึกษาตอนต้น คณะสงฆ์ เคยมีการขอให้ปรับวุฒิผู้สอบไล่ได้ชั้นนี้ ให้เทียบเท่าระดับอุดมศึกษา แต่ไม่ได้รับการตอบรับจากผู้เกี่ยวข้อง แต่เปรียญธรรม 3 ประโยค ก็ยังเป็นที่นับถือกันโดยพฤตินัยในวงการคณะสงฆ์ไทยว่าผู้สอบได้ในชั้นนี้เป็น "ปริญญาตรี" ของฝ่ายคณะสงฆ์ หรือเปรียบได้กับคฤหัสถ์ผู้สอบไล่ได้ปริญญาบัณฑิตของฝ่ายฆราวาส โดยผู้สอบได้ในชั้นนี้จะได้รับพระมหากรุณาธิคุณ จากพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ โปรดฯ ทรงตั้งให้เป็นเปรียญ ได้รับพระราชทานประกาศนียบัตร พัดเปรียญธรรม 3 ประโยค

พัดยศเปรียญธรรม 3 ประโยค

การศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีในชั้น "เปรียญธรรม 3 ประโยค" นั้น แบ่ง รายวิชาที่สำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวงกำหนดให้พระภิกษุสามเณรสอบไล่เพื่อผ่านในชั้นนี้ได้เป็น 4 วิชา คือวิชาไวยากรณ์, วิชาแปลมคธเป็นไทย, วิชาสัมพันธ์ไทย และวิชาบุรพภาค

หลักสูตรการศึกษาพระปริยัติธรรมบาลีในชั้นเปรียญธรรม 3 ประโยค

ในชั้นนี้ แม่กองบาลีสนามหลวง กำหนดวิชาในการศึกษาไว้ 4 วิชา คือ

วิชาบาลีไวยากรณ์

ใช้หนังสือบาลีไวยากรณ์ 4 เล่ม ในชั้นประโยค 1 - 2

การสอบไล่ประเภทสอบถามความจำและความเข้าใจประกอบกัน 7 ข้อ

วิชาแปลมคธเป็นไทย

วิชาแปลมคธเป็นไทย คือ วิชาแปลภาษาบาลีเป็นภาษาไทย โดยในชั้นนี้กำหนดเป็น แปลโดยพยัญชนะและอรรถ ให้ฝึกการแปลภาษาบาลีจากหนังสือ อรรถกถาธรรมบท (ธมฺมปทฏ กถา)

การศึกษาวิชาแปลมคธเป็นไทย

 

ปกหนังสืออันเป็นที่คุ้นตาของนักเรียนบาลี "ธมฺมปทฏ กถา สตฺตโม ภาโค" หนึ่งในหลักสูตรวิชาแปลมคธเป็นไทยในชั้นประโยค ป.ธ. 3 และ วิชาแต่งไทยเป็นมคธในชั้น เปรียญธรรม 6 ประโยค

ใช้หนังสืออรรถกถาธรรมบท 4 เล่ม คือ

• ธมฺมปทฏฺ กถา (ปญฺจโม ภาโค - ภาคห้า)
• ธมฺมปทฏฺ กถา (ฉฏฺโ  ภาโค - ภาคหก)
• ธมฺมปทฏฺ กถา (สตฺตโม ภาโค - ภาคเจ็ด)
• ธมฺมปทฏฺ กถา (อฏฺ โม ภาโค - ภาคแปด)

การสอบไล่วิชาแปลมคธเป็นไทย

แบ่งข้อสอบในวิชานี้ออกเป็น 2 ชั้นคือ

• แปลโดยพยัญชนะ

• แปลโดยอรรถะ

การตรวจข้อสอบ กำหนดจากเกณฑ์การทำข้อสอบผิด หากผิดมากกว่า 12 คะแนนขึ้นไป ถือว่าตกในวิชานี้

• ผิดศัพท์ แปลผิดคำศัพท์ ปรับผิด 1 คะแนน
• ผิดสัมพันธ์ ปรับผิด 2 คะแนน
• ผิดประโยค แปลเรียงรูปประโยคผิด ประธานและกรรมไม่สอดคล้องกัน ปรับผิด 6 คะแนน (หากผิด 2 ประโยค ถือว่าตก)

วิชาสัมพันธ์ไทย

 

ประกาศนียบัตรตั้งเปรียญธรรม 3 ประโยค ปี พ.ศ. 2453

การศึกษาวิชาสัมพันธ์ไทย

ใช้หนังสือธัมมปทัฏ กถา 4 เล่ม เหมือนวิชาแปลมคธเป็นไทย

การสอบไล่วิชาสัมพันธ์ไทย

วิชาสัมพันธ์ไทยมีข้อสอบข้อเดียว ให้ผู้สอบเชื่อมโยงความสัมพันธ์ของแต่ละศัพท์ในประโยค

การตรวจข้อสอบ ใช้เกณฑ์เดียวกับการสอบวิชาแปลมคธเป็นไทย

วิชาบุรพภาค

ไม่มีหนังสือใช้เป็นหลักสูตรที่แน่นอน ส่วนมากจะเป็นข้อเขียนภาษาไทย ให้เรียงรูปแบบการเขียนจดหมายราชการ หรือประกาศ และให้สะกดศัพท์ภาษาไทยให้ถูกต้อง

หลักเกณฑ์ของผู้มีสิทธิ์สอบไล่ในชั้นเปรียญธรรม 3 ประโยค

พระภิกษุสามเณรที่มีสิทธิ์สอบไล่ในชั้นเปรียญธรรม 3 ประโยคนี้ ต้องสอบไล่ได้ ประโยค 1-2 และต้องสอบไล่ได้ นักธรรมตรี ก่อนจึงจะมีสิทธิ์สอบไล่ในชั้นนี้ได้

ผู้สอบไล่ได้เปรียญธรรม 3 ประโยค

 

ในปัจจุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จะทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้สมเด็จพระสังฆราช และเจ้าคณะใหญ่หนต่าง ๆ เป็นผู้แทนพระองค์ ในการประกอบพิธีทรงตั้งเปรียญธรรมพระภิกษุและสามเณรผู้สอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยคแทน

พระภิกษุสามเณรผู้สอบไล่ได้ในชั้นนี้จะได้รับประกาศนียบัตร พระราชทานพัดยศเปรียญธรรม ทรงตั้งเป็น "เปรียญ" เมื่อผ่านการทรงตั้งแล้วถ้าเป็นพระภิกษุจะมีสิทธิ์ใช้คำนำหน้าชื่อว่า "พระมหา" ถ้าเป็นสามเณร สามารถใช้คำต่อท้ายนามสกุลว่า "เปรียญ."

การตั้งเปรียญเป็นสมณศักดิ์เกี่ยวกับความรู้ สมณศักดิ์ประเภทนี้ทรงตั้งถวายเฉพาะพระภิกษุสามเณรที่สอบได้เปรียญธรรมตั้งแต่ 3-9 ประโยค เรียกว่า ‘ทรงตั้งเปรียญ’ แต่ละประโยคมีเลขพัดยศกำกับ พระภิกษุสามเณรผู้สอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยคขึ้นไปจะทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้สมเด็จพระสังฆราชทรงตั้ง โดยประทานประกาศนียบัตร พัดยศ ชื่อว่า ทรงตั้งแล้ว ส่วนผู้สอบได้ประโยค ป.ธ. 6 ถึงประโยค ป.ธ. 9 จะเสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานประกาศนียบัตรพัดยศ และไตรจีวรด้วยพระองค์เอง ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

ลักษณะพัดยศเปรียญธรรม 3 ประโยค เป็นพัดหน้านางประโยค ป.ธ.3 -ป.ธ.5 พื้นสักหลาดสีแดง ปักดิ้นเลื่อมมีเลขประโยค อยู่ตรงกลาง

อนึ่ง สมณศักดิ์อันดับในงานพระราชพิธี - รัฐพิธี เหนือกว่า พระครูรองคู่สวด , พระครูสังฆรักษ์ , พระครูสมุห์ , พระครูใบฎีกา , พระวินัยธร , พระธรรมธร ,พระสมุห์, พระใบฎีกา, พระพิธีธรรม แต่ต่ำกว่า พระปลัด ฐานานุกรม ใน พระราชาคณะชั้นสามัญ เจ้าคณะจังหวัด และ เจ้าคณะอำเภอ.

ดูเพิ่ม

• การสอบสนามหลวง
• สำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวง

อ้างอิง

1. [http://www.gongtham.net/my_data/mydata_law/index_mydata_law.htm กฎกระทรวง ว่าด้วยสิทธิในการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยสถาบันพระพุทธศาสนา พ.ศ. 2548]
2. การศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี สมัยปัจจุบัน จากหอมรดกไทย
3. คณะกรรมการแผนกตำรา. มหามกุฏราชวิทยาลัย. พระธัมมปทัฏ กถาแปลภาค 1-8. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2528.
4. หนังสือหมวดเปรียญธรรม ประโยค 1 ถึง 9
5. ตัวอย่างปัญหา-เฉลยบาลีสนามหลวง ประโยค 1-2 - ป.ธ.5 ปี 2550
6. การประกอบพิธีทรงตั้งเปรียญธรรม 3 ประโยค
7. ลักษณะพัดยศเปรียญธรรม 3-5 ประโยค

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อมูลบาลีประโยค 1-2 ถึง 9 .จากบาลีดอตเน็ต

	หลักสูตรการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี
สนามหลวงแผนกบาลี	เปรียญธรรม
เปรียญตรี	ประโยค 1-2 · เปรียญธรรม 3 ประโยค ·
เปรียญโท	เปรียญธรรม 4 ประโยค · เปรียญธรรม 5 ประโยค · เปรียญธรรม 6 ประโยค ·
เปรียญเอก	เปรียญธรรม 7 ประโยค · เปรียญธรรม 8 ประโยค · เปรียญธรรม 9 ประโยค ·