สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1

สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1 (สเปน: Primera República Filipina; ตากาล็อก: Unang Republika ng Pilipinas) หรือ สาธารณรัฐมาโลโลส (สเปน: República de Malolos; ตากาล็อก: Republica ng Malolos) เป็นสาธารณรัฐอายุสั้น จัดตั้งขึ้นโดยรัฐบาลปฏิวัติในฟิลิปปินส์ จัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการโดยการประกาศใช้รัฐธรรมนูญมาโลโลสเมื่อ 23 มกราคม พ.ศ. 2441 ในเมืองมาโลโลส จังหวัดบูลาคัน สิ้นสุดลงเมื่อเอมีลีโอ อากีนัลโด ยอมมอบตัวต่อกองทัพสหรัฐเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2443 ที่เมืองปาลานัน จังหวัดอีซาเบลา ซึ่งเป็นการสลายตัวของสาธารณรัฐที่ 1

สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ Republikang Pilipino (ตากาล็อก) República Filipina (สเปน)
พ.ศ. 2442–2444
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
เพลงชาติ: Himno Nacional Filipino
เขตการปกครองของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์
เมืองหลวง	มาโลโลส, บูลาคัน (ทางการ) 23 มกราคม พ.ศ. 2442 จนถึง 29 มีนาคม พ.ศ. 2444 เมืองหลวงชั่วคราวอื่น ๆ
ภาษาทั่วไป	ภาษาสเปน ภาษาตากาล็อก ภาษากาปัมปางัน ภาษาอีโลกาโน ภาษาบิโกล ภาษาปางาซินัน ภาษาฮิลิไกนอน ภาษาเซบู ภาษาชาบากาโน ภาษาวาไร-วาไร ภาษาอื่น ๆ ในฟิลิปปินส์
ศาสนา	ศาสนาคริสต์ โรมันคาทอลิก นิกายฟิลิปปินส์อิสระ
การปกครอง	รัฐเดี่ยว ระบบรัฐสภา สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญ
ประธานาธิบดี
• พ.ศ. 2442 - 2444	เอมีลีโอ อากีนัลโด
• พ.ศ. 2444 - 2445	มีเกล มัลบาร์ (ไม่เป็นทางการl)
สภานิติบัญญัติ	สภาผู้แทนราษฎร
ยุคประวัติศาสตร์	การปฏิวัติฟิลิปปินส์
• ก่อตั้ง	23 มกราคม พ.ศ. 2442
• สลายตัว^[i]	23 มีนาคม พ.ศ. 2444
พื้นที่
พ.ศ. 2441	298,182 ตารางกิโลเมตร (115,129 ตารางไมล์)
ประชากร
• พ.ศ. 2441	7832719
สกุลเงิน	เปโซฟิลิปปินส์
ก่อนหน้า ถัดไป หมู่เกาะอินเดียตะวันออกของสเปน รัฐบาลปฏิวัติฟิลิปปินส์ (พ.ศ. 2441–2442) รัฐบาลทหารสหรัฐอเมริกาแห่งหมู่เกาะฟิลิปปินส์
^^ For further info re-dissolution, see capture of Emilio Aguinaldo. For population and area info, see "CENSUS OF CUBA, PUERTO RICO, THE PHILIPPINES AND SPAIN. STUDY OF THEIR RELATIONSHIP". Voz de Galicia, January 1, 1898. mforos.com. August 22, 2010. Italic or bold markup not allowed in: |work= (help)^[แหล่งอ้างอิงอาจไม่น่าเชื่อถือ]

การจัดตั้งสาธารณรัฐฟิลิปปินส์เป็นผลมาจากการปฏิวัติฟิลิปปินส์ต่อต้านการปกครองของสเปนในวันที่ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2441 ที่จังหวัดคาบีเต การประกาศเอกราชของฟิลิปปินส์เริ่มขึ้นเมื่อมีการอ่านข้อตกลงการประกาศเอกราชของฟิลิปปินส์ ข้อตกลงนี้เขียนขึ้นเป็นภาษาสเปนโดยอัมโบรซีโอ เรียนซาเรส เบาติสตา และเป็นผู้อ่านประกาศนี้เอง สภามาโลโลสจัดประชุมเมื่อ 15 กันยายน และได้ออกรัฐธรรมนูญมาโลโลส ซึ่งประกาศใช้เมื่อ 22 มกราคม พ.ศ. 2441 จัดตั้งรัฐบาลสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1 ที่มีอากีนัลโดเป็นประธานาธิบดี ในเวลาเดียวกัน มีการลงนามในข้อตกลงปารีสเมื่อ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2441 ยุติสงครามสเปน-สหรัฐอเมริกา มาตรา 3 ของข้อตกลงนี้ระบุว่าสเปนจะโอนฟิลิปปินส์ให้สหรัฐอเมริกา

ในที่สุด เกิดสงครามฟิลิปปินส์-สหรัฐอเมริกาขึ้น อากีนัลโดถูกกองทัพสหรัฐจับกุมเมื่อ 13 มีนาคม พ.ศ. 2443 และยอมรับสิทธิของสหรัฐเหนือฟิลิปปินส์ ในวันที่ 19 เมษายน พ.ศ. 2444 เขาออกประกาศว่าถูกจับกุมตัวแล้ว ให้วางอาวุธและยุติการต่อสู้กับรัฐบาลสหรัฐอเมริกา และเป็นการสิ้นสุดสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1 สหรัฐได้ผนวกดินแดนตามสนธิสัญญาปารีส ฟิลิปปินส์อยู่ภายใต้การปกครองของสหรัฐอเมริกาจนถึง พ.ศ. 2489 จึงได้ประกาศเอกราชตามข้อตกลงมะนิลา

สาธารณรัฐนี้ถือเป็นสาธารณรัฐที่มีรัฐธรรมนูญเป็นแห่งแรกในเอเชีย มีรัฐธรรมนูญเขียนด้วยภาษาสเปน และได้ประกาศเอกราชจากสเปนเมื่อ 20 มกราคม พ.ศ. 2441 และมีสภามาโลโลส แม้ว่าจะมีสาธารณรัฐรุ่นเดียวกันเกิดขึ้นในเอเชีย เช่น สาธารณรัฐฟอร์โมซา สาธารณรัฐเอะโซะ แต่สาธารณรัฐมาโลโลสเป็นแห่งแรกที่มีระบบรัฐธรรมนูญซึ่งกำหนดว่าใช้การปกครองแบบประชาธิปไตยที่มีตัวแทน มีการเลือกตั้งสมาชิกสภา

ประวัติศาสตร์

 

Temporary triumphal arch commemorating election of Aguinaldo, 1899

สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1 ก่อตั้งขึ้นหลังการประกาศเอกราชของฟิลิปปินส์และการล่มสลายของการปกครองฟิลิปปินส์โดยสเปน ได้ร่างรัฐธรรมนูญโดยสภาร่างรัฐธรรมนูญในโบสถ์บาราโซอาอิในมาโลโลสเมื่อ พ.ศ. 2442 เพื่อแทนที่รัฐบาลปฏิวัติเมื่อ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2441 รัฐบาลปฏิวัตินี้ตั้งขึ้นแทนรัฐบาลของอากีนัลโดเมื่อ 24 พฤษภาคม ซึ่งได้แต่งตั้งอย่างเป็นทางการเมื่อ 18 มิถุนายน รัฐธรรมนูญได้รับการรับรองจากรัฐสภาเมื่อ 20 มกราคม พ.ศ. 2441 และประกาศใช้ในวันรุ่งขึ้น อากีนัลโดได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดีเมื่อ 1 มกราคม พ.ศ. 2441

องค์กรของรัฐบาลท้องถิ่น

 

แสตมป์ของรัฐบาลปฏิวัติ

ได้จัดตั้งรัฐบาลภายในสาธารณรัฐอย่างรวดเร็วในช่วง 18 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2441 รัฐธรรมนูญมาโลโลสได้ระบุในมาตรา 82 ให้มีองค์กรในระดับจังหวัดที่สามารถเก็บภาษีได้

กองทัพแห่งรัฐ

 

ภาพวาด “Souvenir de 1899” โดย ฆวน ลูนา เมื่อ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2442 ที่ โบฮีเมีย

เมื่อฟิลิปปินส์ประกาศเอกราชเมื่อ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2441 กองทัพปฏิวัติฟิลิปปินส์ได้เปลี่ยนมาเป็นกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ อากีนัลโดได้มอบหมายให้อันโตนีโอ ลูนาเป็นผู้บัญชาการหรือผู้ช่วยเลขาธิการทางด้านสงครามเมื่อ 28 กันยายน พ.ศ. 2441 และจัดตั้งโรงเรียนการทหารขึ้นเป็นครั้งแรกในฟิลิปปินส์ที่มาโลโลส ต่อมาในวันที่ 23 มกราคม ลูนาได้เป็นผู้บัญชาการทหารแทนอาร์เตมีโอ รีการ์เต เขาได้ปรับปรุงวินัยทหารให้ดีขึ้น

สงครามฟิลิปปินส์ – สหรัฐอเมริกา

 

แผนที่ทวีปเอเชียแสดงการรุกรานของมหาอำนาจตะวันตกและการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 และต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20

ในวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2441 ที่มะนิลา เกิดการสู้รบขึ้นในฟิลิปปินส์ระหว่างกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์และกองทัพสหรัฐซึ่งเป็นเหตุการณ์ต่อเนื่องจากสงครามสเปน-สหรัฐอเมริกา ในวันนั้น ประธานาธิบดีอากีนัลโดประกาศว่าสันติภาพและความสัมพันธ์ฉันมิตรกับสหรัฐสิ้นสุดลงแล้ว ต่อไปนี้คือศัตรูที่อยู่ภายใต้ข้อจำกัดของกฎหมายสงคราม การสู้รบเกิดขึ้นในการทัพมะนิลาครั้งที่ 2 ซึ่งกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ถูกบีบให้ล่าถอยออกจากเมือง ในวันที่ 31 มีนาคม กองทัพสหรัฐเข้ายึดมาโลโลส ที่ตั้งรัฐบาลฟิลิปปินส์ ที่ถูกเผาโดยกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ถอนตัวไป อากีนัลโดและแกนนำของกองทัพปฏิวัติย้ายไปที่ซันอีซีโดร จังหวัดนูเวบาเอซีฮา การเจรจาสันติภาพกับฝ่ายสหรัฐเกิดขึ้นในช่วงสั้น ๆ ระหว่างเมษายน – พฤษภาคม พ.ศ. 2442 และล้มเหลว กองทัพสหรัฐเข้ายึดซันอีซีโดรได้ในวันที่ 16 พฤษภาคม กองทัพฟิลิปปินส์และรัฐบาลถอยไปยังบัมบัน ตาร์ลัก ก่อนจะย้ายต่อไปที่เมืองตาร์ลัก กลุ่มของอากีนัลโดได้ออกจากเมืองตาร์ลักซึ่งถือเป็นเมืองหลวงแห่งสุดท้าย เมื่อกองทัพสหรัฐเข้ายึดครองได้ในวันที่ 13 พฤศจิกายน

ในการประชุมเมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน ที่บายัมบัง ปังกาซีนัน อากีนัลโดยอมสลายกองทัพ แต่เริ่มการสู้รบแบบกองโจร กองทัพสหรัฐพยายามปราบปราม อากีนัลโดหลบหนีไปได้ในวันที่ 15 พฤศจิกายน และเกิดการสู้รบในการทัพช่องเขาตีรัดเมื่อ 2 ธันวาคม อากีนัลโดถูกจับกุมเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2443 ที่ปาลานัน อีซาเบลา อากีนัลโดประกาศรวมเป็นส่วนหนึ่งของสหรัฐเมื่อ 1 เมษายน พ.ศ. 2444 ถือเป็นการสิ้นสุดสาธารณรัฐที่ 1 และเริ่มต้นการปกครองฟิลิปปินส์โดยสหรัฐอเมริกา

ที่ตั้งของรัฐบาล

มาโลโลส เมืองหลวงอย่างเป็นทางการของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1

ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2441 เอมีลีโอ อากีนัลโดได้เลือกโบสถ์แห่งมาโลโลสให้เป็นสำนักงานรัฐบาล และโบสถ์บาราโซอายินที่อยู่ใกล้กันเป็นรัฐสภา เมื่อสหรัฐเข้ายึดครองมาโลโลส อากีนัลโดได้สั่งให้นายพล อันโตนีโอ ลูนาเผาโบสถ์มาโลโลส

บ้านซีเดโก สำนักงานที่นูเวบาเอซีฮา

บ้านหลังนี้เป็นสำนักงานของอากีนัลโดเมื่อย้ายที่ตั้งรัฐบาลมายังซันอีซีโดร ในช่วงท้ายของสงครามกับสหรัฐ ในวันที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2441 อากีนัลโดมาถึงซันอีซีโดร และตั้งให้เป็นเมืองหลวงชั่วคราวของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ เขาเข้าพักที่บ้านซีเดโกและจัดให้เป็นสำนักงาน เมื่อสหรัฐยึดซันอีซีโดรได้ บ้านหลังนี้เป็นที่พักของนายพลเฟรเดอริก ฟุนสตัน ซึ่งต่อมา เขาคือผู้ที่จับกุมอากีนัลโดได้ที่ปาลานัน โดยกล่าวว่าแผนการจับตัวอากีนัลโดกำหนดขึ้นในบ้านหลังนี้ ปัจจุบัน บ้านหลังนี้เป็นขององค์กรคริสเตียน

การจับกุมอากีนัลโด

เมื่อได้สถาปนาขึ้นเมื่อ 22 มกราคม พ.ศ. 2441 ที่มาโลโลส มาโลโลสได้เป็นที่ตั้งรัฐบาลของรัฐบาลฟิลิปปินส์ และได้รับผลกระทบจากกองทัพสหรัฐและกองทัพฟิลิปปินส์ในการทัพมะนิลาที่ 2 เมื่อ 4 กุมภาพันธ์ กองทัพสหรัฐบุกลงมาทางเหนือจากมะนิลา เมื่อ 29 มีนาคม เมื่อกองทัพสหรัฐมาถึง ที่ตั้งของรัฐบาลก็ได้ย้ายไปซาน อิสิโดร นูเอวา เอจิยา

กองทัพสหรัฐเข้ายึดเมืองปาลิตได้ในวันที่ 4 พฤษภาคม และซานเฟร์นานโดในวันที่ 5 พฤษภาคม ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2442 ทหารสหรัฐในซานเฟร์นานโดได้ปะทะกับทหารฟิลิปปินส์ที่อันเกเลส ในวันที่ 12 ตุลาคม กองทัพสหรัฐได้รุกและบีบให้สาธารณรัฐฟิลิปปินส์เคลื่อนย้ายที่ตั้งไปตาร์ลัก และบาโยมบงตามลำดับ ในวันที่ 13 พฤศจิกายน การกดดันจากสหรัฐทำให้อากีนัลโดและพรรคพวกออกจากบาโยมบงไปยังสตาบาร์บารา โดยมีทหารเพียง 1,200 คน นำโดยนายพลเกรโกริโอ เดล ปีตาร์ กลุ่มของอากีนัลโดได้เดินทางต่อไปพร้อมกับกำลังทหารของเดล ปีตาร์จนถึงมาเนาอัก ปางาซีนัน เมื่อ 15 พฤศจิกายน จากนั้นได้แบ่งกองกำลังกัน กลุ่มของอากีนัลโดและเดลปีตาร์เดินทางต่อไปจนถึงตูเบาในวันที่ 16 พฤศจิกายน และไปถึงนากุยเลียนในวันที่ 19 พฤศจิกายน จากนั้นได้เดินทางไปถึงช่องเขาติรัดในวันที่ 23 พฤศจิกายน นายพลเดล ปีตาร์ตัดสินใจอยู่สู้รบกับทหารสหรัฐที่นั่นและให้อากีนัลโดเคลื่อนย้ายต่อไป

การสู้รบที่ช่องเขาตีรัดเกิดขึ้นเมื่อ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2442 ฝ่ายของนายพลเดลป๊ตาร์ 60 คนถูกฆ่าไป 52 คนรวมทั้งนายพลเดล ปีตาร์ด้วย แต่ก็สามารถถ่วงเวลาได้นานพอให้อากีนัลโดหนีไปได้จนถึงบานาเนในวันที่ 7 ธันวาคม ในวันที่ 16 ธันวาคม กลุ่มของอากีนัลโดเคลื่อนย้ายไปยังอาบราเพื่อเข้าร่วมกับนายพลมานูเอล ตีนีโอ กองกำลังทั้งหมดเคลื่อนที่ไปยังอัมบายูอัน ตอนนั้น กลุ่มของอากีนัลโดเหลือเพียงเจ้าหน้าที่สนาม 1 คน เจ้าหน้าที่เส้นทาง 11 คน และผู้ขายอีก 107 คน กลุ่มของเขายังเคลื่อนย้ายต่อไปจนถึง 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2443 อากีนัลโดจึงจัดตั้งศูนย์กลางขึ้นที่ เทียร์ราวีร์เกน จน 27 สิงหาคม จึงย้ายไปปาลานัน อากีนัลโดอยู่ในปาลานันจนถูกจับตัวได้เมื่อ 25 มีนาคม พ.ศ. 2443

หมายเหตุ

1. รัฐธรรมนูญมาโลโลสได้รับการรับรองจากสภาเมื่อ 20 มกราคม พ.ศ. 2442 (ดูที่ 27 and 27a in Guevara 1972) ประกาศจัดตั้งสาธารณรัฐเมื่อ 23 มกราคม (ดูที่ 28, 28a and 28b in Guevara 1972).
2. มีแหล่งข้อมูลระบุถึงเมืองหลวงชั่วคราวของฟิลิปปินส์จำนวนมาก เช่น | Duka 2008, p. 191 โดยย้ายจากมาโลโลสไปยังคาบานาตูวัน (จังหวัดนูเวบาเอซีฮา) ไปยังตาร์ลัก ไปยังบาโยมโบง (จังหวัดนูเวบาบิซคายา) ไปยังบายัมบัง (จังหวัดปังกาซีนัน) | Schultz 2000, p. 322 กล่าวว่าเมืองหลวงย้ายจากมาโลโลสไปยังซันเฟร์นันโด (จังหวัดปัมปังกา) | Calit 2003, p. 57 กล่าวว่าอากีนัลโดตั้งเมืองหลวงที่ตั้งซันเปโดร (จังหวัดนูเวบาเอซีฮา) หลังจากละทิ้งมาโลโลส | Linn 2000a, p. 136 ไม่ได้ระบุรายชื่อไว้อย่างละเอียด แต่กล่าวว่าคณะรัฐมนตรีของอากีนัลโดซึ่งมีจำนวนรัฐมนตรีเหลือไม่มากนัก ย้ายเมืองหลวงไปเรื่อย ๆ

อ้างอิง

1. Kalaw 1927, pp. 413–417 Appendix A
2. Guevara 1972, pp. 104–119
3. Guevara 1972, p. 104
4. Treaty of Peace Between the United States and Spain; December 10, 1898, Yale
5. Aguinaldo's Proclamation of Formal Surrender to the United States, Filipino.biz.ph, April 19, 1901, สืบค้นเมื่อ December 5, 2009
6. Carman Fitz Randolph (2009), "Chapter I, The Annexation of the Philippines", The Law and Policy of Annexation, BiblioBazaar, LLC, ISBN 978-1-103-32481-1
7. (PDF), United Nations, คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2011-07-23, สืบค้นเมื่อ 2007-12-10
8. Guevara, Sulpico, บ.ก. (2005). The Laws of the first Philippine Republic (the laws of Malolos) 1898-1899. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Library (ตีพิมพ์ 1972). pp. cc=philamer, rgn=full%20text, idno=aab1246.0001.001, didno=aab1246.0001.001, view=image, seq=00000122 104–119. สืบค้นเมื่อ 2008-03-26.CS1 maint: ref=harv (link). (English translation by Sulpicio Guevara)
9. Guevara 2005, p. 88
10. Guevara 2005, p. 104
11. Tucker 2009, pp. 364–365
12. Tucker, Spencer C. (2009). The Encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American Wars: A Political, Social, and Military History. ABC-CLIO. p. 364. ISBN 978-1-85109-951-1.CS1 maint: ref=harv (link)
13. Kalaw 1927, pp. 423–427
14. Titherington 1900, pp. 357–358
15. Guevara 1972, pp. 10–12
16. Agoncillo, Teodoro (1960). Malolos: The Crisis of the Republic.
17. Jose, Vicencio (1972). The Rise and Fall of Antonio Luna. Solar Pub. Corporation.
18. Linn 2000a, p. 46
19. Halstead 1898, p. 318
20. Linn 2000a, pp. 46–49
21. Linn 2000a, p. 99

• Agoncillo, Teodoro A. (1997). Malolos: The Crisis of the Republic. University of the Philippines Press. ISBN 978-971-542-096-9.CS1 maint: ref=harv (link)
• Calit, Harry S. (2003). The Philippines: current issues and historical background. Nova Science Publishers. ISBN 978-1-59033-576-5.CS1 maint: ref=harv (link).
• Duka, C. (2008). Struggle for Freedom' 2008 Ed. Rex Bookstore, Inc. ISBN 978-971-23-5045-0.CS1 maint: ref=harv (link)
• Guevara, Sulpico ed. 1972. The Laws of the First Philippine Republic (The Laws of Malalos). National Historical Institute, Manila., (published online 2005, University of Michigan Library)
• Halstead, Murat (1898). The Story of the Philippines and Our New Possessions, Including the Ladrones, Hawaii, Cuba and Porto Rico.CS1 maint: ref=harv (link)
• Kalaw, Maximo Manguiat (1927). The Development of Philippine Politics. Oriental commercial.CS1 maint: ref=harv (link)
• Linn, Brian McAllister (2000a). The Philippine War, 1899-1902. University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1225-3.CS1 maint: ref=harv (link)
• Linn, Brian McAllister (2000b). The U.S. Army and Counterinsurgency in the Philippine War, 1899-1902. UNC Press Books. ISBN 978-0-8078-4948-4.CS1 maint: ref=harv (link)
• Schultz, Jeffrey D. (2000). Encyclopedia of Minorities in American Politics: African Americans and Asian Americans. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-1-57356-148-8.CS1 maint: ref=harv (link)
• Titherington, Richard Handfield (1900). A history of the Spanish-American war of 1898. D. Appleton and Company.CS1 maint: ref=harv (link) (republished by openlibrary.org)
• Zafra, Nicolas (1967). Philippine history through selected sources. Alemar-Phoenix Pub. House.CS1 maint: ref=harv (link)
• The Malolos Republic
• The First Philippine Republic at Malolos
• The 1899 Malolos Constitution 2012-08-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Spanish version (archived from the original on 2010-06-03)
• Project Gutenberg - Panukala sa Pagkakana nang Repúblika nang Pilipinas by Apolinario Mabini