ราชวงศ์ซาฟาวิด

ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์ (เปอร์เซีย: صفویان‎; อาเซอร์ไบจาน: صفوی‌لر; จอร์เจีย: სეფიანთა დინასტია; อังกฤษ: Safavid dynasty) เป็นหนึ่งในราชวงศ์ที่ปกครองอิหร่านในอดีต ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์ปกครองจักรวรรดิอันยิ่งใหญ่ที่สุดจักรวรรดิหนึ่งตั้งแต่การพิชิตจักรวรรดิเปอร์เซียของอิสลาม (Islamic conquest of Persia) เป็นต้นมา และเป็นผู้ก่อตั้ง “Ithnāˤashari” (อิมามชีอะหฺ) ซึ่งเป็นลัทธิทางการของจักรวรรดิ ซึ่งเป็นจุดสำคัญของประวัติศาสตร์ของศาสนาอิสลาม ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์มาจากหลายเผ่าพันธุ์ (ชาวอาเซอร์ไบจาน,ชาวเซอร์คาสเซียน/ชาวจอร์เจีย, ชาวกรีก,ชาวเคิร์ด) และมีอำนาจปกครองอิหร่านระหว่างปี ค.ศ. 1501/ค.ศ. 1502 มาจนถึงกระทั่งถึงปี ค.ศ. 1722

จักรวรรดิซาฟาวิด ملک وسیع‌الفضای ایران The Expansive Realm of Iran مملکت ایران The Country of Iran
ค.ศ. 1501–ค.ศ. 1736
ธงซาฟาวิยะห์ ตราแผ่นดิน
จักรวรรดิซาฟาวิยะห์
สถานะ	จักรวรรดิ
เมืองหลวง	ทาบริซ, Qazvin, เอสฟาฮาน
ภาษาทั่วไป	เปอร์เซีย (ทางการ) และ อาเซอร์ไบจาน (ราชสำนัก, ผู้นำทางศาสนา, การทหาร)
ศาสนา	อิมามชีอะหฺ
การปกครอง	ราชาธิปไตย
ชาห์
• ค.ศ. 1501–1524	ชาห์อิสมาอิลที่ 1
• ค.ศ. 1524–1576	ชาห์ทามาสพ์ที่ 1
• ค.ศ. 1587–1629	ชาห์อับบาสที่ 1
• ค.ศ. 1732–1736	ชาห์อับบาสที่ 3
ประวัติศาสตร์
• ก่อตั้ง ลัทธิซูฟีย์	ค.ศ. 1301
• ก่อตั้ง	ค.ศ. 1501
• การรุกรานของโฮทาคิ	ค.ศ. 1722
• ยึดคืนได้ในสมัยของนาเดอร์ อาฟชาร์	ค.ศ. 1726–ค.ศ. 1729
• สิ้นสุด	ค.ศ. 1736
• นาเดอร์ อาฟชาร์สวมมงกุฎเป็นชาห์	8 มีนาคม ค.ศ. 1736
พื้นที่
2,850,000 ตารางกิโลเมตร (1,100,000 ตารางไมล์)
ก่อนหน้า ถัดไป จักรวรรดิตีมูร์ Ak Koyunlu ราชวงศ์โฮทาคิ จักรวรรดิอาฟชาริยะห์ จักรวรรดิรัสเซีย จักรวรรดิออตโตมัน

ประวัติศาสตร์อิหร่านแผ่นดินใหญ่
กษัตริย์แห่งเปอร์เชีย
ก่อนยุคใหม่
ก่อน อิสลาม ก่อนคริสต์ศักราช ก่อนประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมก่อนเอลาไมท์ 3200–2800 จักรวรรดิเอลาไมท์ 2800–550 แหล่งโบราณคดีบัคเตรีย-มาร์เกียนา 2200–1700 ราชอาณาจักรมานไน ศตวรรษที่ 10-7 จักรวรรดิมีเดีย 728–550 จักรวรรดิอคีเมนียะห์ 550–330 จักรวรรดิซิลูซิด 330–150 ราชอาณาจักรกรีก-บัคเตรีย 250-125 จักรวรรดิพาร์เธีย 248–ค.ศ.  224 หลังคริสต์ศักราช จักรวรรดิกุษาณะ 30–275 จักรวรรดิซาสซานิยะห์ 224–651 จักรวรรดิเฮพธาไลท์ 425–557 เฮพธาไลท์-กุษาณะ 565–670
หลัง อิสลาม อาณาจักรกาหลิป 637–651 จักรวรรดิอุมัยยะฮ์ 661–750 จักรวรรดิอับบาซียะฮ์ 750–1258 จักรวรรดิทาฮิริยะห์ 821–873 ราชวงศ์อาลาวิยะห์ 864–928 จักรวรรดิซาฟาริยะห์ 861–1003 จักรวรรดิซามานิยะห์ 819–999 จักรวรรดิไซยาริยะห์ 928–1043 จักรวรรดิไบอิยะห์ 934–1055 จักรวรรดิกาสนาวิยะห์ 975–1187 จักรวรรดิกอร์ 1149–1212 จักรวรรดิเซลจุค 1037–1194 จักรวรรดิควาเรซเมีย 1077–1231 ราชวงศ์คาร์ติยะห์ 1231-1389 จักรวรรดิอิลค์ 1256–1353 ราชวงศ์มุซาฟฟาริยะห์ 1314–1393 ราชวงศ์จุพานิยะห์ 1337–1357 ราชวงศ์จาไลยิริยะห์ 1339–1432 จักรวรรดิติมูริยะห์ 1370–1506 คารา โคยันลู เตอร์โคมันส์ 1407–1468 อัค โคยันลู เตอร์โคมันส์ 1378–1508 จักรวรรดิซาฟาวิยะห์ 1501–1722* จักรวรรดิโมกุล 1526–1857 ราชวงศ์โฮทาคิ 1722–1729 จักรวรรดิอาฟชาริยะห์ 1736–1750 * หรือ 1736
ยุคใหม่ สสซ = สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต
อัฟกานิสถาน จักรวรรดิเดอร์รานิ 1748–1823 อิทธิพลของบริติชและรัสเซีย 1826–1919 อิสรภาพและสงครามกลางเมือง 1919–1929 สมัยปกครองของมุฮัมมัดเมดไซ 1929–1973 สาธารณรัฐอัฟกานิสถาน 1973–1978 สาธารณรัฐประชาธิปไตยอัฟกานิสถาน 1978–1992 ประวัติศาสตร์อัฟกานิสถานสมัยปัจจุบัน ตั้งแต่ 1992 ลำดับเหตุการณ์
อาเซอร์ไบจาน อาณาจักรข่านแห่งคอเคซัส 1722–1828 ภายใต้การปกครองของรัสเซีย 1828–1917 สาธารณรัฐประชาธิปไตย 1918–1920 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต 1920–1991 สาธารณรัฐอาเซอร์ไบจาน ตั้งแต่ 1991
บาห์เรน ภายใต้การปกครองของโปรตุเกส 1521–1602 สนธิสัญญาบริติช 1820–1971 ราชอาณาจักรบาห์เรน ตั้งแต่ 1971
อิหร่าน ราชวงศ์ซานด์ 1750–1794 ราชวงศ์กอญัร 1781–1925 ราชวงศ์ปาห์ลาวี 1925–1979 การปฏิวัติอิหร่าน 1979 รัฐบาลชั่วคราว 1979 สาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน ตั้งแต่ 1979
อิรัก จักรวรรดิออตโตมัน 1632–1919 กษัตริย์ฮาชิไมท์ 1920–1958 การปฏิวัติและสาธารณรัฐ 1958–2003 สาธารณรัฐอิรัก ตั้งแต่ 2004
ทาจิกิสถาน เอมิเรตบูคารา 1785–1920 สาธารณรัฐประชาชนโซเวียตบุฮารา / อุซเบก 1920–1929 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอิสระทาจิก 1929 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิก 1929–1991 สาธารณรัฐทาจิกิสถาน ตั้งแต่ 1991
อุซเบกิสถาน เอมิเรตบูคารา 1785–1920 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบก 1924–1991 อิสรภาพ 1991 สาธารณรัฐอุซเบกิสถาน ตั้งแต่ 1991

ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์มีรากฐานมาจากการก่อตั้งลัทธิซูฟีย์ (Safaviya sufi order) ในเมืองอาร์ดาบิล (Ardabil) ในบริเวณอาเซอร์ไบจานของอิหร่าน จากนั้นราชวงศ์ซาฟาวิยะห์ก็ขยายอิทธิพลออกไปอย่างกว้างขวางจนสามารถครอบครองจักรวรรดิเปอร์เซียได้ทั้งหมด และริเริ่มการก่อตั้งวัฒนธรรมของความเป็นอิหร่านในบริเวณที่ปกครอง ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์จึงกลายเป็นราชวงศ์แรกของอิหร่านตั้งแต่ซาสซานิยะห์ที่เริ่มการรวบรวมอิหร่านเข้าเป็นรัฐที่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

แม้ว่าการปกครองของราชวงศ์ซาฟาวิยะห์จะสิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 1736 แต่ก็ได้ทิ้งร่องรอยมาจนถึงสมัยปัจจุบันโดยการก่อตั้งและเผยแพร่ชีอะหฺในบริเวณส่วนใหญ่ของคอเคซัส และเอเชียตะวันออกและโดยเฉพาะในอิหร่านเอง

ประวัติศาสตร์

ดูเพิ่ม

• จักรวรรดิเปอร์เชีย
• ประวัติศาสตร์อิหร่าน

อ้างอิง

1. Matthee* Matthee, Rudi (1 September 2009). "Was Safavid Iran an Empire?". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 53 (1): 241. doi:10.1163/002249910X12573963244449. The term 'Iran', which after an absence of some six centuries had re-entered usage with the Ilkhanid branch of the Mongols, conveyed a shared self-awareness among the political and cultural elite of a geographical entity with distinct territorial and political implications. A core element of the Safavid achievement was the notion that the dynasty had united the eastern and western halves of Iran, Khurasan and Herat, the lands of the Timurids, in the East, and the territory of the Aq-Quyunlu in the West. The term mulk-i vasi' al-faza-yi Iran, 'the expansive realm of Iran', found in the seventeenth-century chronicle, Khuld-i barin, and again, in near identical terms, in the travelogue of Muhammad Rabi Shah Sulayman's envoy to Siam in the 1680s, similarly conveys the authors pride and self-consciousness with regard to the territory they inhabited or hailed from.
2. Savory, Roger (2 January 2007). "The Safavid state and polity". Iranian Studies. 7 (1–2): 206. doi:10.1080/00210867408701463. The somewhat vague phrase used during the early Safavid period, mamalik-i mahrusa, had assumed more concrete forms: mamālik-i īrān; mamālik-i 'ajam; mamlikat-i īrān; mulk-i īrān; or simply īrān. The royal throne was variously described as sarīr-i saltanat-i īrān; takht-i īrān; and takht-i sultān (sic)-i īrān. The inhabitants of the Safavid empire are referred to as ahl-i īrān, and Iskandar Beg describes himself as writing the history of the Iranians (sharh-i ahvāl-i īrān va īrāniān). Shah Abbas I is described as farmānravā-yi īrān and shahryār-i īrān; his seat is pāyitakht-i pādishāhān-i īrān, takhtgāh-i salātin-i īrān, or dār al-mulk-i īrān. His sovereign power is referred to as farmāndahi-yi mulk-i īrān, saltanat va pādishāhi-yi īrān, pādishāhi-yi īrān. The cities of Iran (bilād-i īrān) are thought of as belonging to a positive entity or state: Herat is referred to as a'zam-i bilād-i īrān (the greatest of the cities of Iran) and Isfahan as khulāsa-yi mulk-i īrān (the choicest part of the realm of Iran). ... The sense of geographical continuity referred to earlier is preserved by a phrase like kull-i vilāyat-i īrānzamīn. ... Affairs of state are referred to as muhimmāt-i īrān. To my mind however, one of the clearest indications that the Safavid state had become a state in the full sense of the word is provided by the revival of the ancient title of sipahsālār-i īrān or "commander-in-chief of the armed forces of Iran".
3. Roemer, H. R. (1986). "The Safavid Period". The Cambridge History of Iran, Vol. 6: The Timurid and Safavid Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 189–350. ISBN 0-521-20094-6. Excerpt from Page 331:"Depressing though the condition in the country may have been at the time of the fall of Safavids, they cannot be allowed to overshadow the achievements of the dynasty, which was in many respects to prove essential factors in the development of Persia in modern times. These include the maintanence of Persian as the official language and of the present-day boundaries of the country, adherence to the Twelever Shi'i, the monarchical system, the planning and architectural feartures of the urban centers, the centralised administration of the state, the alliance of the Shi'i Ulama with the merchant bazaars, and the symbiosis of the Persian-speaking population with important non-Persian, especially Turkish speaking minorities"
4. Savory, Roger (2007). Iran Under the Safavids. Cambridge University Press. p. 213. ISBN 0521042518, ISBN 978-0-521-04251-2 Check |isbn= value: invalid character (help). qizilbash normally spoke Azari brand of Turkish at court, as did the Safavid shahs themselves; lack of familiarity with the Persian language may have contributed to the decline from the pure classical standards of former times
5. Price, Massoume (2005). Iran's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. ABC-CLIO. p. 66. ISBN 1576079937, ISBN 978-1-57607-993-5 Check |isbn= value: invalid character (help). The Shah was a native Turkic speaker and wrote poetry in the Azerbaijani language.
6. Helen Chapin Metz. Iran , a Country study. 1989. Original from the University of Michigan. pg 313. Emory C. Bogle. Islam: Origin and Belief. University of Texas Press. 1989. pg 145. Stanford Jay Shaw. History of the Ottomon Empire. Cambridge University Press. 1977. pg 77
7. Andrew J. Newman, Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire, I. B. Tauris (March 30, 2006)
8. R.M. Savory, Safavids, Encyclopedia of Islam, 2nd edition
9. Encyclopaedia Iranica. R. N. Frye. Peoples of Iran.
10. RUDI MATTHEE, "GEORGIANS IN THE SAFAVID ADMINISTRATION" in Encyclopedia Iranica [1]
11. Anthony Bryer. "Greeks and Türkmens: The Pontic Exception", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 29., (1975), Appendix II - Genealogy of the Muslim Marriages of the Princesses of Trebizond
12. R.M. Savory. Ebn Bazzaz. Encyclopedia Iranica
13. Why is there such confusion about the origins of this important dynasty, which reasserted Iranian identity and established an independent Iranian state after eight and a half centuries of rule by foreign dynasties? in R.M. Savory, Iran under the Safavids (Cambridge University Press, Cambridge, 1980), page 3.

อ้างอิงผิดพลาด: มีป้ายระบุ <ref> สำหรับกลุ่มชื่อ "lower-alpha" แต่ไม่พบป้ายระบุ <references group="lower-alpha"/> ที่สอดคล้องกัน หรือไม่มีการปิด </ref>