ทางเดินอาหารทะลุ

ทางเดินอาหารทะลุ คือภาวะที่ที่มีรูรั่วเกิดขึ้นที่ผนังของทางเดินอาหาร ซึ่งนับรวมตั้งแต่หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก และลำไส้ใหญ่ อาการสำคัญคืออาการปวดท้องอย่างรุนแรงและกดเจ็บ หากเกิดการทะลุที่กระเพาะอาหารหรือลำไส้เล็กส่วนต้นผู้ป่วยมักมีอาการปวดท้องรุนแรงเฉียบพลัน ในขณะที่หากเกิดการทะลุที่ลำไส้ใหญ่อาการอาจค่อยเป็นค่อยไปมากกว่า ผู้ป่วยมักมีอาการปวดอยู่ตลอดเวลา ภาวะแทรกซ้อนที่พบได้ ได้แก่ การติดเชื้อในกระแสเลือด หัวใจเต้นเร็ว หายใจเร็ว ไข้ การรู้สึกตัวผิดปกติ เป็นต้น

ทางเดินอาหารทะลุ Gastrointestinal perforation
ชื่ออื่น	การแตกของระบบทางเดินอาหาร, Ruptured bowel
ลมรั่วใต้กะบังลมทางด้านขวาจากลำไส้ทะลุ
สาขาวิชา	วิทยาทางเดินอาหาร, เวชศาสตร์ฉุกเฉิน
อาการ	ปวดท้อง, กดเจ็บ
ภาวะแทรกซ้อน	ภาวะพิษเหตุติดเชื้อ, ฝี
การตั้งต้น	ฉับพลัน หรือ เพิ่มขึ้นทีละน้อย
สาเหตุ	การบาดเจ็บรุนแรง, ภายหลังการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่, ลำไส้อุดตัน, มะเร็งลำไส้ใหญ่, การอักเสบของกระเปาะยื่นของลำไส้, แผลในกระเพาะอาหาร, ภาวะลำไส้ขาดเลือด, การติดเชื้อคลอสตริเดียม ดิฟฟิไซล
วิธีวินิจฉัย	ภาพรังสีส่วนตัดอาศัยคอมพิวเตอร์, ภาพรังสีโดยไม่ใช้สารทึบรังสี
การรักษา	การผ่าตัดฉุกเฉินโดยวิธีผ่าตัดเปิดช่องท้อง
ยา	ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ, ให้ยาปฏิชีวนะ

สาเหตุอาจรวมถึงการบาดเจ็บ เช่น บาดแผลจากมีด, การกินวัตถุมีคม หรือขั้นตอนทางการแพทย์เช่นการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่, การอุดตันของลำไส้เช่นจาก ลำไส้พันกัน, มะเร็งลำไส้ หรือโรคถุงผนังลำไส้อักเสบ, แผลในกระเพาะอาหาร, ลำไส้ขาดเลือด และการติดเชื้อต่าง ๆ รวมถึง คลอสตริเดียม ดิฟฟิไซล (C. difficile) รูเปิดให้สิ่งที่อยู่ในลำไส้เข้าสู่ช่องท้อง ผลของการเข้ามาของแบคทีเรียทำให้เกิดภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบหรือก่อตัวเป็นฝี รูในกระเพาะอาหารอาจทำให้เกิดเยื่อบุช่องท้องอักเสบจากสารเคมีเนื่องจากกรดในกระเพาะอาหาร โดยทั่วไปการสแกนภาพรังสีส่วนตัดอาศัยคอมพิวเตอร์เป็นวิธีการวินิจฉัยที่ต้องการ อย่างไรก็ตามมักจะเห็นอากาศรั่วจากการทะลุได้ในภาพถ่ายรังสีธรรมดา

การเจาะทะลุที่ใดก็ตามของระบบทางเดินอาหารมักจะต้องได้รับการผ่าตัดฉุกเฉินโดยการผ่าตัดเปิดช่องท้อง โดยปกติจะดำเนินการร่วมกับการให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและให้ยาปฏิชีวนะ อาจใช้ยาปฏิชีวนะหลายชนิดเช่น พิเพอราซิลิน/ทาโซแบคแตม (piperacillin/tazobactam) หรือให้ร่วมกันระหว่างซิโปรฟลอกซาซิน (ciprofloxacin) และเมโทรนิดาโซล (metronidazole) บางครั้งสามารถเย็บปิดรูได้ในขณะที่บางครั้งจำเป็นต้องมีการตัดลำไส้ แม้จะได้รับการรักษาเต็มที่แล้วแต่ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตอาจสูงถึง 50% รูที่เกิดจากแผลในกระเพาะอาหารเกิดขึ้นกับประชากรประมาณ 1 ต่อ 10,000 คนต่อปี ในขณะที่โรคถุงผนังลำไส้อักเสบเกิดขึ้นประมาณ 0.4 ต่อ 10,000 คนต่อปี

สัญญาณและอาการ

สัญญาณและอาการแสดงอาจรวมถึงความเจ็บปวดอย่างกะทันหันบริเวณลิ้นปี่ทางด้านขวาของเส้นกึ่งกลางกายซึ่งบ่งบอกถึงการทะลุของแผลในลำไส้เล็กส่วนต้น ในขณะที่แผลในกระเพาะอาหารจะแสดงให้เห็นโดยอาการปวดแสบปวดร้อนที่ลิ้นปี่ร่วมกับอาการท้องอืดและอาการอาหารไม่ย่อย

ในการทะลุของลำไส้ความเจ็บปวดจะเริ่มจากบริเวณที่ทะลุแล้วกระจายไปทั่วช่องท้อง

การทะลุของระบบทางเดินอาหารส่งผลให้เกิด อาการปวดท้องรุนแรงซึ่งจะรุนแรงขึ้นจากการเคลื่อนไหว, คลื่นไส้, อาเจียน และการอาเจียนเป็นเลือด อาการในภายหลัง ได้แก่ มีไข้และหนาวสั่น ไม่ว่าในกรณีใดหน้าท้องจะแข็งขึ้นโดยมีอาการกดเจ็บและปล่อยเจ็บ หลังจากผ่านไประยะหนึ่งอาการหน้าท้องจะทรงตัวและสามารถฟังเสียงหัวใจได้ทั่ว ผู้ป่วยหยุดการผายลมและการเคลื่อนไหวของลำไส้ ขนาดหน้าท้องขยาย

อาการของหลอดอาหารทะลุอาจรวมถึงอาการเจ็บหน้าอกอย่างกะทันหัน

สาเหตุ

สาเหตุที่สำคัญ ได้แก่ แผลในกระเพาะอาหาร, แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น, ไส้ติ่งอักเสบ, มะเร็งในระบบทางเดินอาหาร, โรคถุงผนังลำไส้อักเสบ, โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง, ภาวะ superior mesenteric artery syndrome, การบาดเจ็บรุนแรงจากอุบัติเหตุ, อาการหนังยืดผิดปกติ ชนิดที่ส่งผลต่อหลอดเลือด (vascular Ehlers–Danlos syndrome) และโรคพยาธิไส้เดือน สำหรับไข้ไทฟอยด์, ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ และการกลืนกินสารกัดกร่อน ก็อาจจะเป็นสาเหตุได้เช่นกัน

การกินแม่เหล็กหลายชิ้นอาจทำให้เกิดการทะลุของทางเดินอาหารได้ หากแม่เหล็กดึงดูดและเกาะติดกันผ่านช่วงขดที่ต่างกันของลำไส้

การวินิจฉัย

ในภาพถ่ายรังสีอาจมองเห็นก๊าซในช่องท้อง ก๊าซสามารถมองเห็นได้ง่ายในภาพเอ็กซเรย์ขณะที่ผู้ป่วยอยู่ในท่ายืน ปรกติการทะลุของทางเดินอาหารสามารถมองเห็นได้โดยใช้เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ ระดับของเม็ดเลือดขาวมักจะสูงขึ้น

การรักษา

การร่วมรักษาโดยการผ่าตัดเป็นสิ่งที่จำเป็นเกือบตลอดเวลาในรูปแบบของการผ่าตัดเปิดช่องท้องและการปิดช่องทะลุพร้อมกับการล้างช่องท้อง บางครั้งอาจมีการจัดการโดยการส่องกล้อง อาจใช้การผ่าตัดชั้นเยื่อบุช่องท้องมาปิดบาดแผล (Graham patch) สำหรับการทะลุของลำไส้เล็กส่วนต้น

การรักษาแบบดั้งเดิมรวมถึงการให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ, ให้ยาปฏิชีวนะ, การใส่สายสวนทางจมูกเพื่อกันการสำลักและการงดน้ำงดอาหาร จะใช้เฉพาะในกรณีที่บุคคลนั้นมีข้อบ่งชี้ว่าไม่มีอาการแพ้ และมีอาการทางคลินิกคงที่

อ้างอิง

1. Domino, Frank J.; Baldor, Robert A. (2013). The 5-Minute Clinical Consult 2014 (ภาษาอังกฤษ). Lippincott Williams & Wilkins. p. 1086. ISBN 9781451188509. จากแหล่งเดิมเมื่อ 17 August 2016. สืบค้นเมื่อ 4 August 2016.
2. Langell, JT; Mulvihill, SJ (May 2008). "Gastrointestinal perforation and the acute abdomen". The Medical Clinics of North America. 92 (3): 599–625, viii–ix. doi:10.1016/j.mcna.2007.12.004. PMID 18387378.
3. Wong, PF; Gilliam, AD; Kumar, S; Shenfine, J; O'Dair, GN; Leaper, DJ (18 April 2005). "Antibiotic regimens for secondary peritonitis of gastrointestinal origin in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD004539. doi:10.1002/14651858.CD004539.pub2. PMID 15846719.
4. Wilson, William C.; Grande, Christopher M.; Hoyt, David B. (2007). Trauma: Resuscitation, Perioperative Management, and Critical Care (ภาษาอังกฤษ). CRC Press. p. 882. ISBN 9781420015263. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-08-17.
5. Yeo, Charles J.; McFadden, David W.; Pemberton, John H.; Peters, Jeffrey H.; Matthews, Jeffrey B. (2012). Shackelford's Surgery of the Alimentary Tract (ภาษาอังกฤษ) (7 ed.). Elsevier Health Sciences. p. 701. ISBN 978-1455738076. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-08-17.
6. Ansari, Parswa. "Acute Perforation". Merck Manuals. จากแหล่งเดิมเมื่อ July 10, 2016. สืบค้นเมื่อ June 30, 2016.
7. Byers, Peter H. (21 February 2019). "Vascular Ehlers-Danlos Syndrome" (ภาษาอังกฤษ). University of Washington, Seattle. สืบค้นเมื่อ 8 January 2020.
8. Sharma AK, Sharma RK, Sharma SK, Sharma A, Soni D (2013). "Typhoid Intestinal Perforation: 24 Perforations in One Patient". Annals of Medical and Health Sciences Research. 3 (Suppl1): S41–S43. doi:10.4103/2141-9248.121220. PMC 3853607. PMID 24349848.
9. R I Russell (2001). "Non-steroidal anti-inflammatory drugs and gastrointestinal damage—problems and solutions". Postgrad Med J. 77 (904): 82–88. doi:10.1136/pmj.77.904.82. PMC 1741894. PMID 11161072.
10. Carlos Sostres; Carla J Gargallo; Angel Lanas (2013). "Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and upper and lower gastrointestinal mucosal damage". Arthritis Res. Ther. 15 (Suppl 3): S3. doi:10.1186/ar4175. PMC 3890944. PMID 24267289.
11. Ramasamy, Kovil; Gumaste, Vivek V. (2003). "Corrosive Ingestion in Adults". Journal of Clinical Gastroenterology. 37 (2): 119–124. doi:10.1097/00004836-200308000-00005. PMID 12869880.
12. Lima, Mario (2016). Pediatric Digestive Surgery (ภาษาอังกฤษ). Springer. p. 239. ISBN 9783319405254.
13. Rustagi, T; McCarty, TR; Aslanian, HR (2015). "Endoscopic Treatment of Gastrointestinal Perforations, Leaks, and Fistulae". Journal of Clinical Gastroenterology. 49 (10): 804–9. doi:10.1097/mcg.0000000000000409. PMID 26325190. S2CID 38323381.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Gastrointestinal perforation—MedlinePlus

การจำแนกโรค	V · T · D ICD-10: K63.1, S36.9 ICD-9-CM: 569.83, 863.9 DiseasesDB: 34042
ทรัพยากรภายนอก	MedlinePlus: 000235 eMedicine: med/2822