ประเทศกายอานา

พิกัดภูมิศาสตร์: 5°00′N 58°45′W / 5°N 58.75°W / 5; -58.75

กายอานา (อังกฤษ: Guyana) มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐสหกรณ์กายอานา (อังกฤษ: Co-operative Republic of Guyana) เป็นประเทศที่ตั้งอยู่แถบชายฝั่งทางตอนเหนือของทวีปอเมริกาใต้ ประกอบไปด้วยภาคตะวันตกซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของแคว้นกายอานา (ภาษาของชาวเผ่าอินเดียนแดงในอเมริกา หมายถึง ดินแดนแห่งน้ำหลาก) พรมแดนด้านตะวันออกจรดประเทศซูรินาม พรมแดนด้านใต้ติดกับประเทศบราซิล พรมแดนด้านตะวันตกติดกับเวเนซุเอลา และด้านเหนือติดกับมหาสมุทรแอตแลนติก มีปัญหาพิพาทเรื่องพรมแดนกับเวเนซุเอลา เช่นเดียวกันกับพรมแดนด้านใต้ส่วนใหญ่ที่ติดกับซูรินาม (ตลอดแนวชายฝั่งตอนบนของแม่น้ำโกรันไตน์)

สาธารณรัฐสหกรณ์กายอานา Co-operative Republic of Guyana (อังกฤษ)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: One People, One Nation, One Destiny (หนึ่งชนชาติ หนึ่งชาติ หนึ่งโชคชะตา)
เพลงชาติ: Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains
เมืองหลวง และ ใหญ่สุด	จอร์จทาวน์ 6°46′N 58°10′W / 6.767°N 58.167°W / 6.767; -58.167
ภาษาราชการ	ภาษาอังกฤษ
การปกครอง	รัฐเดี่ยว ระบบประธานาธิบดี สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญ
• ประธานาธิบดี	อิรฟาน อาลี
• นายกรัฐมนตรี	มาร์ค ฟิลลิปส์
ประกาศเอกราช
• จาก สหราชอาณาจักร	26 พฤษภาคม พ.ศ. 2509
พื้นที่
• รวม	214,970 ตารางกิโลเมตร (83,000 ตารางไมล์) (83)
• แหล่งน้ำ (%)	8.4
ประชากร
• 2019 ประมาณ	743,700 (164)
• สำมะโนประชากร 2012	747,884
• ความหนาแน่น	3.502 ต่อตารางกิโลเมตร (9.1 ต่อตารางไมล์) (232)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2020 (ประมาณ)
• รวม	$13.661 พันล้าน (144)
• ต่อหัว	$17,359 (72)
จีดีพี (ราคาตลาด)	2020 (ประมาณ)
• รวม	$6.806 พันล้าน (148)
• ต่อหัว	$8,649 (68)
HDI (2019)	0.682 ปานกลาง · 122
สกุลเงิน	ดอลลาร์กายอานา (GYD)
เขตเวลา	UTC-4
ขับรถด้าน	ซ้ายมือ
รหัสโทรศัพท์	592
โดเมนบนสุด	.gy

ประวัติศาสตร์

การเมือง

วันที่ได้รับเอกราช

26 พฤษภาคม 2509 (จากอังกฤษ)

รัฐธรรมนูญ

6 ต.ค. 2523

ฝ่ายบริหาร

ประธานาธิบดีดำรงตำแหน่งประมุขของรัฐ นายกรัฐมนตรีดำรงตำแหน่งเป็นหัวหน้าคณะรัฐบาล ประธานาธิบดีเป็นผู้แต่งตั้งนายกรัฐมนตรีและคณะรัฐมนตรี ประธานาธิบดีมาจากการเลือกตั้งในระบบคะแนนนิยม จากตำแหน่งหัวหน้าพรรคการเมืองระบบบัญชีรายชื่อในการเลือกตั้งขั้นต้น ซึ่งจะมีขึ้นทุก ๆ 5 ปี (ไม่จำกัดวาระ)

ฝ่ายนิติบัญญัติ

ระบบสภาเดียว (Unicameral National Assembly) สมาชิกจำนวน 65 ที่นั่ง มาจากการเลือกตั้งในระบบคะแนนนิยม วาระการดำรงตำแหน่ง 5 ปี นอกจากนี้ ประธานาธิบดียังเป็นผู้แต่งตั้งรัฐมนตรีที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งได้ไม่เกิน 4 คน เลขาธิการรัฐสภาที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งอีก 2 คน

ฝ่ายตุลาการ

ศาลสูงสุด (Supreme Court of Judicature) ประกอบด้วย High Court (ศาลสูง) และ Court of Appeal (ศาลอุทธรณ์) โดยให้สิทธิ์ในการอุทธรณ์ครั้งสุดท้ายไปยัง Caribbean Court of Justice (CCJ)

ระบบกฎหมาย

ระบบกฎหมายจารีตประเพณี มีรากฐานมาจากกฎหมายของอังกฤษ โดยได้รับอิทธิพลจากระบบประมวลกฎหมายโรมัน - ดัตช์ (Roman - Dutch Civil Law)

การแบ่งเขตการปกครอง

ภูมิศาสตร์

ประเทศกายอานาตั้งอยู่ระหว่างละติจูดที่ 1 องศาถึง 9 องศาเหนือและลองจิจูดที่ 56 องศาถึง 62 องศาตะวันตก

ประเทศกายอานาสามารถแบ่งภูมิภาคตามธรรมชาติได้ถึง 5 ภูมิภาค; ประชากรส่วนมากอาศัยตามที่ราบสูงลูกฟูกและที่ราบต่ำชายทะเลที่อุดมสมบูรณ์ตามแนวชายฝั่งมหาสมุทรแอตแลนติก ไวท์เบลทฺที่อยู่ในประเทศเป็นแหล่งสะสมแร่ของกายอานา ป่าฝนหนาทึบบริเวณทางใต้ของประเทศ ทุ่งหญ้าแบบสะวันนาทางตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศ และที่ราบภายในทุ่งหญ้าสะวันนาที่ประกอบด้วยภูเขาที่ค่อย ๆ สูงขึ้นไปทางชายแดนของประเทศบราซิล

ภูเขาที่สูงที่สุดมีชื่อว่าภูเขาอายันกันนามีความสูง 2,042 เมตร เขาโรไรมาส่วนหนึ่งของเทือกเขาพากาไรมาเป็นเส้นแบ่งเขตแดนระหว่าง 3 ประเทศระหว่างบราซิล กายอานาและเวเนซุเอลา นอกจากนี้กายอานายังมีภูเขาไฟและน้ำตกหลายแห่งเช่นน้ำตกไกย์เอตูร์ซึ่งเชื่อว่าเป็นน้ำตกที่ใหญ่ที่สุดในโลก

เศรษฐกิจ

ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP)

2.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ (ค่าประมาณ พ.ศ. 2554)

GDP รายบุคคล

7,500 ดอลลาร์สหรัฐฯ (ค่าประมาณ พ.ศ. 2554)

อัตราการเจริญเติบโต GDP

5.3% (ค่าประมาณ พ.ศ. 2554)

GDP แยกตามภาคการผลิต

ภาคการเกษตร 24.2% ภาคอุตสาหกรรม 24% ภาคการบริการ 51.8% (ค่าประมาณ พ.ศ. 2554) อัตราเงินเฟ้อ (Consumer Prices)

2.5% (ค่าประมาณ พ.ศ. 2554)

ผลผลิตทางการเกษตร

อ้อย ข้าว กุ้งฝอย ปลา น้ำมันพืช เนื้อวัว เนื้อสุกร เป็ดไก่ ผลิตภัณฑ์นม

อุตสาหกรรม

อะลูมิเนียม น้ำตาล โรงสีข้าว ไม้ สิ่งทอ เหมืองทอง

อัตราการเติบโตภาคอุตสาหกรรม

2.5% (ค่าประมาณ พ.ศ. 2553)

หนี้สาธารณะ

57% ของ GDP (ค่าประมาณ พ.ศ. 2553)

ดุลบัญชีเดินสะพัด

-297.2 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ (ค่าประมาณ พ.ศ. 2553)

มูลค่าการส่งออก

1.059 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ (ค่าประมาณ พ.ศ. 2554)

สินค้าส่งออก

น้ำตาล ทองคำ แร่อะลูมิเนียม ออกไซด์ของอะลูมิเนียม (Alumina) ข้าว กุ้งฝอย กากน้ำตาล เหล้ารัม ไม้

ประเทศคู่ค้า (ส่งออก)ที่สำคัญ

แคนาดา 24.6%, สหรัฐ 24.6% ยูเครน 6% เนเธอแลนด์ 4.9% ตรินิแดด - โตเบโก 4.6%, Portugal 4.5%, จาไมกา 4.5% จาไมกา 4.1% (ค่าประมาณ พ.ศ. 2553)

มูลค่าการนำเข้า

1.601 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ (ค่าประมาณ พ.ศ. 2554)

สินค้านำเข้า

เครื่องจักรโรงงาน ปิโตรเลียม อาหาร

ประเทศคู่ค้า (นำเข้า)ที่สำคัญ

ตรินิแดด - โตเบโก 24.2% สหรัฐ 23.1% คิวบา 6.7% จีน 6.7% เกาหลีใต้ 4.1% (ค่าประมาณ พ.ศ. 2553)

สกุลเงิน

ดอลลาร์กายอานา (Guyanese dollar)

สัญลักษณ์เงิน

GYD

ประชากร

วัฒนธรรม

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ประเทศกายอานา ข้อมูลการท่องเที่ยวจาก วิกิท่องเที่ยว
• ประเทศกายอานา ที่เว็บไซต์ Curlie

1. แม่แบบ:Cite constitution
2. "Demography, Social & Vital Statistics". statisticsguyana.gov.gy. จากแหล่งเดิมเมื่อ 5 September 2020. สืบค้นเมื่อ 18 October 2020.
3. Guyana 2012 Census 6 August 2014 at the Wayback Machine. GeoHive– Guyana. Retrieved 2 August 2012.
4. "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 1 November 2020.
5. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
6. Rowe, Mark (14 November 2004). "South America: Do the continental: The best of what's new; spectacular waterfalls, forgotten cities, pre-Inca trails". The Independent. p. Features, page 3. |access-date= requires |url= (help)