กีปู

กีปู (สเปน: Quipu) เป็นวิธีการเก็บบันทึกข้อมูลตัวเลขของวัฒนธรรมโบราณในแถบเทือกเขาแอนดีส กีปูจะประกอบด้วยเชือกหลักหนึ่งเส้นที่ถูกผูกไว้ด้วยเชือกหลากสีที่มีปมลักษณะแตกต่างกัน ตัวเลขจะถูกบันทึกเป็นเลขฐานสิบ คำว่ากีปูในภาษาเกชัวแปลว่า "ปม" ชาวอินคาไม่มีตัวอักษรและตัวเลข ดังนั้นจึงใช้เชือกหลากสีและการมัดปมเชือกเพื่อแสดงจำนวน สำหรับการนับตัวเลขจะใช้เลขฐานสิบเช่นกัน ตัวอย่าง หากเชือกหลักหน่วย มี 6 ปม เชือกหลักสิบมี 6 ปม ก็หมายถึงจำนวน 66

ตัวอย่างของกีปู

ในสมัยของอาณาจักรอินคา กีปูถูกใช้อย่างกว้างขวาง เช่นการสำรวจประชากร การนับฝูงสัตว์ของกษัตริย์ การเก็บภาษี การวัดขนาดที่ดิน และการบันทึกข้อมูลปฏิทิน ผู้เก็บรักษากีปูที่เรียกว่า กีปูกามายุค (Quipu-kamayuq) จะมีหน้าที่สร้างกีปูขึ้นพร้อมกับจดจำคำอธิบายของกีปูนั้น ๆ ตำแหน่งนี้มักสืบทอดจากพ่อสู่ลูกไปพร้อมกับคำอธิบายกีปูแต่ละอัน

ปัจจุบันมีกีปูหลงเหลืออยู่เพียงประมาณ 600 อันทั่วโลก เพราะถูกชาวสเปนที่เข้ายึดครองอาณาจักรอินคานำไปเผาทิ้งเนื่องจากคิดว่าเชือกเหล่านั้นเกี่ยวข้องกับความชั่วร้าย

อ้างอิง

Terence N. D'Altroy, The Incas, Blackwell Publishing, 2002, หน้า 15-19.

1. http://www.nytimes.com/2016/01/03/world/americas/untangling-an-accounting-tool-and-an-ancient-incan-mystery.html Quipu New York Times
2. Gary Urton and Carrie Brezine (2003-2004) "The Khipu Database Project".