fbpx
วิกิพีเดีย

คันทวย

คันทวย หรือ ทวย (อังกฤษ: corbel) คือส่วนหนึ่งของสถาปัตยกรรมทำหน้าที่ค้ำยันชายคา ระเบียง หรือ หลังคาของสิ่งก่อสร้าง

ผังคันทวยไม้ที่ Yingzao Fashi จากตำราการก่อสร้าง

คันทวยในสถาปัตยกรรมตะวันออก

สถาปัตยกรรมไทย

 
คันทวย พระระเบียง วัดพระธาตุช่อแฮ จังหวัดแพร่

คันทวย หรือ ทวย คือส่วนหนึ่งของสถาปัตยกรรมไทยทำหน้าที่ค้ำยันชายคา มักแกะสลักหรือหล่อเป็นลวดลายสวยงาม คันทวย มีทั้งที่เป็นไม้ และปูนปั้น ตามแต่ประเภทของอาคาร

คันทวย ทางภาคเหนือ จะเรียกทวยหูช้าง มีลักษณะเป็นแผ่นไม้รูปสามเหลี่ยมติดกับเสาหรือผนัง บนแผ่นไม้มีการสลักลายหรือลายฉลุโปร่ง เป็นรูปนาค ลายดอกไม้ หรือลายต่าง ๆ ตามแต่การออกแบบ

สัดส่วนที่สวยงามของคันทวย คือ 4 คูณ 6 หรือ 4 คูณ 7 หรือ 4 คูณ 8 (4 คือส่วนกว้าง 6 7 และ 8 คือส่วนสูง)

สถาปัตยกรรมจีน

สถาปัตยกรรมของประเทศจีน ตามธรรมเนียมการก่อสร้างของจีนจะเรียกคันทวยว่า “dougong” ซึ่งใช้กันมาตั้งแต่ก่อนคริสตกาล

คันทวยในสถาปัตยกรรมตะวันตก

 
คันทวยแบบฟื้นฟูกรีกโรมันภายใต้ระเบียงที่เมืองอินเดียแนโพลิส รัฐอินดีแอนา
 
คันทวยโรมาเนสก์ ที่คิลเพ็ค (Kilpeck) อังกฤษ เป็นรูปหมาและกระต่าย

คำว่า คันทวย ในสถาปัตยกรรมตะวันตก คือก้อนหินหรือที่ยื่นออกมาจากผนังหรือกำแพงเพื่อรับน้ำหนักของสิ่งก่อสร้างที่ยื่นออกมา ถ้าเป็นทวยไม้ก็จะเรียกว่า “tassel” หรือ “bragger” การใช้คันทวยเริ่มใช้กันตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์แต่มานิยมกันในยุคกลางและสถาปัตยกรรมขุนนางสกอตแลนด์

คำว่า “corbel” มาจากภาษาฝรั่งเศสเก่าซึ่งมาจากภาษาละติน “corbellus” แปลว่ากา (นก) แปลงมาจากคำว่า “corvus” ซึ่งหมายถึงลักษณะจะงอยปากนก ฉะนั้นฝรั่งเศสจึงเรียกคันทวยว่า “corbeau” ซึ่งแปลว่านกกา และ “cul-de-lampe” สำหรับคันทวยที่อยู่ภายนอกอาคารที่ใช้รองรับหลังคา หรือ “modillon” สำหรับคันทวยที่รองรับน้ำหนักภายในสิ่งก่อสร้าง

การใช้คันทวยในการตกแต่ง

คันทวยของสิ่งก่อสร้างแบบโรมาเนสก์มักจะเรียบแต่จะมีการแกะสลักเป็นรูปหน้าคน หัวสัตว์ หรือสัตว์ในจินตนาการ อย่างที่วัดคิลเพ็ค (Kilpeck) อังกฤษที่ยังมีคันทวยจากสมัยนั้นเหลืออยู่เกือบทั้งหมด--85 คันทวยจากเดิม 91

ในสมัยสถาปัตยกรรมอังกฤษตอนต้นประมาณปลายคริสต์ศตวรรษที่ 12 การแกะสลักคันทวยก็เริ่มหรูหราขึ้นเช่นคันทวยที่มหาวิหารลิงคอล์น บางครั้งคันทวยก็จะดูเหมือนงอกออกมาจากกำแพงรองรับด้วยเทวดาหรือรูปสลักอื่นๆ สมัยต่อมาก็มีการแกะคันทวยเป็นใบไม้หรือรูปตกแต่งอื่น ๆ ซึ่งคล้ายกับการแกะหัวเสา

คันทวยที่รับน้ำหนักระเบียงในประเทศอิตาลี หรือ ประเทศฝรั่งเศส จะค่อนข้างใหญ่กว่าและตกแต่งอย่างวิจิตรกว่าอย่างเช่นคันทวย “Cinquecento” จากคริสต์ศตวรรษที่ 16 ในอังกฤษจะใช้คันทวยในการก่อสร้างบ้านไม้แบบที่เรียกว่า “half-timber” เพื่อรับน้ำหนักชั้นบนที่มักจะยื่นออกมาจากชั้นล่าง

ฐานคันทวย

ฐานคันทวย (corbel table) คือบัวแนวคันทวยที่ยื่นออกมาซึ่งมักจะใช้รองรับรางน้ำ แต่บริเวณลอมบาร์ดึทางตอนเหนือของประเทศอิตาลีจะใช้ฐานคันทวยเป็นเครื่องตกแต่งสิ่งก่อสร้างเช่นใช้แบ่งสิ่งก่อสร้างเป็นชั้นๆ หรือตกแต่งกำแพงที่ว่างเปล่า

การใช้ฐานคันทวยในประเทศอิตาลีหรือฝรั่งเศสมักจะทำกันอย่างซับซ้อนบางครั้งก็จะเป็นคันทวยซ้อนกันหลายชั้นเช่นในการทำฐานรับเชิงเทินบนป้อม (machicolation) ของปราสาททั้งในอังกฤษและฝรั่งเศส

ในการก่อสร้างปล่องไฟสมัยใหม่จะใช้ฐานคันทวยในการก่อสร้างปล่องเป็นฐานคอนกรีตรอบภายในปล่องรับด้วยคันทวย คันทวยอาจจะหล่อพร้อมคอนกรีต หรือเป็นคันทวยสำเร็จรูป



อ้างอิง

  • สมคิด จิระทัศนกุล วัด: พุทธศาสนสถาปัตยกรรมไทย โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. 2544. ISBN 974-600-681-9

แหล่งข้อมูลอื่น

  • วัด : พุทธศาสนสถาปัตยกรรมไทย 2007-08-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  • พุทธศิลปะสถาปัตยกรรม ภาคต้น โดย พระพรหมพิจิตร
  • ภูเดช แสนสา ลวดลายสลักไม้คันทวยประดับโบสถ์วิหาร ในเขตอำเภอลอง จังหวัดแพร่ คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พ.ศ. 2547 [1]
  • สุดารัตน์ ชุมมะเสนา ลวดลายประดับคันทวยวิหารในเขตเทศบาลเมืองลำพูน คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พ.ศ. 2547[2]
  • จันจิรา ขามะวัน การศึกษาลักษณะทางศิลปกรรมของคันทวยวิหารวัดในเขตอนุรักษ์เมืองเก่าเชียงใหม่ คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พ.ศ. 2547 [3]

นทวย, หร, ทวย, งกฤษ, corbel, อส, วนหน, งของสถาป, ตยกรรมทำหน, าท, ำย, นชายคา, ระเบ, ยง, หร, หล, งคาของส, งก, อสร, างผ, งไม, yingzao, fashi, จากตำราการก, อสร, าง, เน, อหา, ในสถาป, ตยกรรมตะว, นออก, สถาป, ตยกรรมไทย, สถาป, ตยกรรมจ, ในสถาป, ตยกรรมตะว, นตก, การใช, ใน. khnthwy hrux thwy xngkvs corbel khuxswnhnungkhxngsthaptykrrmthahnathikhaynchaykha raebiyng hrux hlngkhakhxngsingkxsrangphngkhnthwyimthi Yingzao Fashi caktarakarkxsrang enuxha 1 khnthwyinsthaptykrrmtawnxxk 1 1 sthaptykrrmithy 1 2 sthaptykrrmcin 2 khnthwyinsthaptykrrmtawntk 2 1 karichkhnthwyinkartkaetng 2 2 thankhnthwy 3 xangxing 4 aehlngkhxmulxunkhnthwyinsthaptykrrmtawnxxk aekikhsthaptykrrmithy aekikh khnthwy phraraebiyng wdphrathatuchxaeh cnghwdaephr khnthwy hrux thwy khuxswnhnungkhxngsthaptykrrmithythahnathikhaynchaykha mkaekaslkhruxhlxepnlwdlayswyngam khnthwy mithngthiepnim aelapunpn tamaetpraephthkhxngxakharkhnthwy thangphakhehnux caeriykthwyhuchang milksnaepnaephnimrupsamehliymtidkbesahruxphnng bnaephnimmikarslklayhruxlaychluoprng epnrupnakh laydxkim hruxlaytang tamaetkarxxkaebbsdswnthiswyngamkhxngkhnthwy khux 4 khun 6 hrux 4 khun 7 hrux 4 khun 8 4 khuxswnkwang 6 7 aela 8 khuxswnsung sthaptykrrmcin aekikh sthaptykrrmkhxngpraethscin tamthrrmeniymkarkxsrangkhxngcincaeriykkhnthwywa dougong sungichknmatngaetkxnkhristkalkhnthwyinsthaptykrrmtawntk aekikh khnthwyaebbfunfukrikormnphayitraebiyngthiemuxngxinediyaenophlis rthxindiaexna khnthwyormaensk thikhilephkh Kilpeck xngkvs epnruphmaaelakratay khawa khnthwy insthaptykrrmtawntk khuxkxnhinhruxthiyunxxkmacakphnnghruxkaaephngephuxrbnahnkkhxngsingkxsrangthiyunxxkma thaepnthwyimkcaeriykwa tassel hrux bragger karichkhnthwyerimichkntngaetsmykxnprawtisastraetmaniymkninyukhklangaelasthaptykrrmkhunnangskxtaelndkhawa corbel macakphasafrngessekasungmacakphasalatin corbellus aeplwaka nk aeplngmacakkhawa corvus sunghmaythunglksnacangxypaknk channfrngesscungeriykkhnthwywa corbeau sungaeplwankka aela cul de lampe sahrbkhnthwythixyuphaynxkxakharthiichrxngrbhlngkha hrux modillon sahrbkhnthwythirxngrbnahnkphayinsingkxsrang karichkhnthwyinkartkaetng aekikh khnthwykhxngsingkxsrangaebbormaenskmkcaeriybaetcamikaraekaslkepnruphnakhn hwstw hruxstwincintnakar xyangthiwdkhilephkh Kilpeck xngkvsthiyngmikhnthwycaksmynnehluxxyuekuxbthnghmd 85 khnthwycakedim 91insmysthaptykrrmxngkvstxntnpramanplaykhriststwrrsthi 12 karaekaslkkhnthwykerimhruhrakhunechnkhnthwythimhawiharlingkhxln bangkhrngkhnthwykcaduehmuxnngxkxxkmacakkaaephngrxngrbdwyethwdahruxrupslkxun smytxmakmikaraekakhnthwyepnibimhruxruptkaetngxun sungkhlaykbkaraekahwesakhnthwythirbnahnkraebiynginpraethsxitali hrux praethsfrngess cakhxnkhangihykwaaelatkaetngxyangwicitrkwaxyangechnkhnthwy Cinquecento cakkhriststwrrsthi 16 inxngkvscaichkhnthwyinkarkxsrangbanimaebbthieriykwa half timber ephuxrbnahnkchnbnthimkcayunxxkmacakchnlang thankhnthwy aekikh thankhnthwy corbel table khuxbwaenwkhnthwythiyunxxkmasungmkcaichrxngrbrangna aetbriewnlxmbarduthangtxnehnuxkhxngpraethsxitalicaichthankhnthwyepnekhruxngtkaetngsingkxsrangechnichaebngsingkxsrangepnchn hruxtkaetngkaaephngthiwangeplakarichthankhnthwyinpraethsxitalihruxfrngessmkcathaknxyangsbsxnbangkhrngkcaepnkhnthwysxnknhlaychnechninkarthathanrbechingethinbnpxm machicolation khxngprasaththnginxngkvsaelafrngessinkarkxsrangplxngifsmyihmcaichthankhnthwyinkarkxsrangplxngepnthankhxnkritrxbphayinplxngrbdwykhnthwy khnthwyxaccahlxphrxmkhxnkrit hruxepnkhnthwysaercrup thwyhuchang sala wdphrathatuchxaeh cnghwdaephr phaphrangkhnthwy thankhnthwybnechingethinpxmthiwallaoddid praethssepn khnthwythimhawiharebxroks praethssepn khnthwyrxngrbraebiyngcueliytthieworna xitali khnthwythiewnis xitali khnthwyrxngrbxxraeknthiwdmarmxrkh okhepnehekn praethsednmark khnthwyrxngrbthrrmasnthiwdwis praethseyxrmni khnthwyrxngrbhxlxy corner turrets thiprasathniwxarkh Newark Castle thiklasokwrawkh s 1600 khnthwyrbraebiyngban half timber thiemuxngokhlmarpraethsfrngess khnthwyrbraebiyngthiemuxngxxngecspraethsfrngess khnthwykxthikhthixxaesr Auxerre praethsfrngess khnthwykxthikhthixxaesr Auxerre praethsfrngessxangxing aekikhsmkhid cirathsnkul wd phuththsasnsthaptykrrmithyorngphimphmhawithyalythrrmsastr ph s 2544 ISBN 974 600 681 9aehlngkhxmulxun aekikhkhxmmxns miphaphaelasuxekiywkb khnthwywd phuththsasnsthaptykrrmithy Archived 2007 08 11 thi ewyaebkaemchchin phuththsilpasthaptykrrm phakhtn ody phraphrhmphicitr phuedch aesnsa lwdlayslkimkhnthwypradbobsthwihar inekhtxaephxlxng cnghwdaephr khnawicitrsilp mhawithyalyechiyngihm ph s 2547 1 sudartn chummaesna lwdlaypradbkhnthwywiharinekhtethsbalemuxnglaphun khnawicitrsilp mhawithyalyechiyngihm ph s 2547 2 cncira khamawn karsuksalksnathangsilpkrrmkhxngkhnthwywiharwdinekhtxnurksemuxngekaechiyngihm khnawicitrsilp mhawithyalyechiyngihm ph s 2547 3 ekhathungcak https th wikipedia org w index php title khnthwy amp oldid 9561934, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม