ชวน หลีกภัย

ชวน หลีกภัย (เกิด 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2481) เป็นนักการเมืองชาวไทย ปัจจุบันดำรงตำแหน่งประธานรัฐสภา และประธานสภาผู้แทนราษฎร ในอดีตเคยดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี รองนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีหลายกระทรวง และผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร

ชวน หลีกภัย ม.ป.ช., ม.ว.ม., ท.จ.ว.
ชวน หลีกภัย ใน พ.ศ. 2553
ประธานรัฐสภาไทย และ ประธานสภาผู้แทนราษฎรไทย
อยู่ในวาระ
เริ่มดำรงตำแหน่ง 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 (2 ปี 71 วัน)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	พรเพชร วิชิตชลชัย (ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ)
นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 20
ดำรงตำแหน่ง 23 กันยายน พ.ศ. 2535 – 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 (2 ปี 292 วัน)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
รองนายกรัฐมนตรี	ดูรายชื่อ บัญญัติ บรรทัดฐาน อำนวย วีรวรรณ บุญชู โรจนเสถียร ศุภชัย พานิชภักดิ์ ชวลิต ยงใจยุทธ สุขวิช รังสิตพล จำลอง ศรีเมือง อาทิตย์ กำลังเอก
ก่อนหน้า	อานันท์ ปันยารชุน
ถัดไป	บรรหาร ศิลปอาชา
ดำรงตำแหน่ง 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540 – 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 (3 ปี 92 วัน)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
รองนายกรัฐมนตรี	ดูรายชื่อ พิชัย รัตตกุล ศุภชัย พานิชภักดิ์ ปัญจะ เกสรทอง สุวิทย์ คุณกิตติ กร ทัพพะรังสี สนั่น ขจรประศาสน์ ไตรรงค์ สุวรรณคีรี บัญญัติ บรรทัดฐาน สุทัศน์ เงินหมื่น
ก่อนหน้า	ชวลิต ยงใจยุทธ
ถัดไป	ทักษิณ ชินวัตร
รองประธานรัฐสภาไทย และ ประธานสภาผู้แทนราษฎรไทย
ดำรงตำแหน่ง 4 สิงหาคม พ.ศ. 2529 – 29 เมษายน พ.ศ. 2531 (1 ปี 268 วัน)
ก่อนหน้า	อุทัย พิมพ์ใจชน
ถัดไป	ปัญจะ เกสรทอง
รองนายกรัฐมนตรีไทย
ดำรงตำแหน่ง 29 ธันวาคม พ.ศ. 2532 – 26 สิงหาคม พ.ศ. 2533 (0 ปี 240 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ชาติชาย ชุณหะวัณ
ผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎรไทย
ดำรงตำแหน่ง 4 สิงหาคม พ.ศ. 2538 – 27 กันยายน พ.ศ. 2539 (1 ปี 54 วัน)
นายกรัฐมนตรี	บรรหาร ศิลปอาชา
ดำรงตำแหน่ง 21 ธันวาคม พ.ศ. 2539 – 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540 (0 ปี 323 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ชวลิต ยงใจยุทธ
ก่อนหน้า	บรรหาร ศิลปอาชา
ถัดไป	ชวลิต ยงใจยุทธ
ดำรงตำแหน่ง 11 มีนาคม พ.ศ. 2544 – 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 (2 ปี 53 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ทักษิณ ชินวัตร
ก่อนหน้า	ชวลิต ยงใจยุทธ
ถัดไป	บัญญัติ บรรทัดฐาน
หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์
ดำรงตำแหน่ง 26 มกราคม พ.ศ. 2534 – 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 (12 ปี 98 วัน)
ก่อนหน้า	พิชัย รัตตกุล
ถัดไป	บัญญัติ บรรทัดฐาน
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	28 กรกฎาคม พ.ศ. 2481 (83 ปี) จังหวัดตรัง ประเทศสยาม
พรรคการเมือง	พรรคประชาธิปัตย์
บิดา	นิยม หลีกภัย
มารดา	ถ้วน หลีกภัย
คู่สมรส	ภักดิพร สุจริตกุล (ไม่ได้จดทะเบียนสมรส)
ลายมือชื่อ

ประวัติและครอบครัว

ชวน หลีกภัย เกิดเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2481 ที่ตำบลท้ายพรุ (ปัจจุบันอยู่ในเขตตำบลทับเที่ยง) อำเภอเมือง จังหวัดตรัง เป็นบุตรคนที่ 3 ในจำนวน 9 คน ของนิยม กับถ้วน หลีกภัย เมื่อยังเด็ก ชวนมีชื่อเรียกในครอบครัวว่า "เอียด" หมายถึง เล็ก เนื่องจากเป็นคนรูปร่างเล็ก

ชวนจบการสึกษาจากโรงเรียนมัธยมวัดควนวิเศษมูลนิธิ และโรงเรียนศิลปศึกษาเตรียมมหาวิทยาลัยศิลปากร และนิติศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในปี 2505 มีบุตรชายกับภักดิพร สุจริตกุล หนึ่งคน คือ สุรบถ หลีกภัย

การทำงาน

ชวนเริ่มทำงานเป็นทนายความ ต่อมาได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดตรังสังกัดพรรคประชาธิปัตย์สมัยแรกในปี 2512 และได้ดำรงตำแหน่งสำคัญในหลายรัฐบาล ชวนขึ้นเป็นหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ในปี 2534

ในเหตุการณ์ 6 ตุลา ถูกกล่าวหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์พร้อมกับรัฐมนตรีในพรรคประชาธิปัตย์อีก 2 คน คือ ดำรง ลัทธพิพัฒน์ และสุรินทร์ มาศดิตถ์

นายกรัฐมนตรีสมัยแรก

การเลือกตั้งเมื่อเดือนกันยายน 2535 หลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พรรคประชาธิปัตย์ชนะได้ที่นั่งมากที่สุดในสภา โดยได้ ที่นั่งในสภาผู้แทนราษฎร 79 ที่นั่ง ชนะพรรคชาติไทยที่ได้ 77 ที่นั่ง ชวนตั้งรัฐบาลผสมกับพรรคความหวังใหม่และพรรคเอกภาพ พรรคพลังธรรมเข้าร่วมคณะรัฐมนตรีหลังพรรคความหวังใหม่ออกจากรัฐบาลในปี 2537

ในระหว่างการดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสมัยแรก (23 กันยายน พ.ศ. 2535 - 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2538) รัฐบาลชวน 1 มีนโยบายที่โดดเด่น อาทิ การเร่งรัดการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม การขยายช่องทางจราจรหลักเป็น 4 ช่องจราจรทั่วทั้งประเทศ สร้างรางรถไฟรางคู่ในพื้นที่ที่มีความพร้อม เริ่มศึกษาการใช้รถไฟฟ้าในประเทศไทย โครงการนมโรงเรียน ริเริ่มกองทุนเงินให้กู้ยืมเพื่อการศึกษา(กยศ.) ส่งเสริมการกระจายอำนาจโดยผลักดันพระราชบัญญัติสภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลขึ้นทั่วประเทศ และจัดการเลือกตั้งสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบลเป็นครั้งแรก

รัฐบาลชวนสมัยแรกได้มาถึงจุดสิ้นสุด เมื่อสมาชิกคณะรัฐมนตรีไปมีส่วนในเอกสารโครงการปฏิรูปที่ดิน สปก. 4-01 ซึ่งมีการจำหน่ายในจังหวัดภูเก็ต เกิดการวิจารณ์จากสาธารณะและสื่ออย่างหนัก จึงเป็นประเด็นที่ฝ่ายค้านนำโดย นายบรรหาร ศิลปอาชา ผู้นำฝ่ายค้าน หยิบเป็นประเด็นหลักในการอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลและได้กำหนดวันลงมติคือวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2538 ปรากฏว่าพรรคพลังธรรมซึ่งเป็นพรรคร่วมรัฐบาลเห็นว่ารัฐบาลตอบคำถามในการอภิปรายไม่ไว้วางใจคลุมเครือไม่ชัดเจน ทางพรรคจึงได้มีมติงดออกเสียงให้รัฐบาล ทำให้ผลการประชุมของพรรคร่วมรัฐบาลที่เหลืออยู่จึงเห็นตรงกันให้มีการยุบสภา นายชวนในฐานะนายกรัฐมนตรีจึงประกาศยุบสภาผู้แทนราษฎร และจัดการเลือกตั้งในปี พ.ศ. 2538

นายกรัฐมนตรีสมัยที่สอง

ดำรงตำแหน่งระหว่าง วันที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540 - 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2543 ชวน หลีกภัย ได้ดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรีในสมัยที่สอง โดยรับช่วงต่อหลังจากพลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ ลาออกจากตำแหน่งเนื่องจากเกิดปัญหาเศรษฐกิจอย่างหนักจนต้องลอยตัวค่าเงินบาท ชวนได้แต่งตั้งคณะทำงานด้านเศรษฐกิจที่น่าเชื่อถือจนได้รับความเชื่อถือและเห็นชอบจากสถาบันการเงินนานาชาติและสหรัฐอเมริกา มุ่งไปสู่การฟื้นตัวทางเศรษฐกิจ อีกทั้งรัฐบาลผสมก็เอาชนะความพยายามของฝ่ายค้านในการอภิปรายไม่ไว้วางใจ แม้ชวนจะไม่ใช่นักการเมืองที่น่าดึงดูดใจ แต่ก็ได้รับการสนับสนุนและไว้วางใจ เพราะถูกมองว่าซื่อสัตย์ มุ่งปฏิรูประบอบประชาธิปไตยและขจัดการฉ้อราษฎร์บังหลวง

การดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในสมัยที่สอง ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าไม่เคารพกติกาประชาธิปไตย^{[ต้องการอ้างอิง]} เนื่องจากรัฐบาลจัดตั้งขึ้น โดยกลุ่มของพรรคการเมืองฝ่ายค้าน ขณะที่ฝ่ายรัฐบาลเดิมสนับสนุนให้พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ หัวหน้าพรรคชาติพัฒนา ดำรงตำแหน่งแทน โดยการสนับสนุนของพรรคความหวังใหม่ (125 คน) พรรคชาติพัฒนา (52 คน) พรรคประชากรไทย (18 คน) และ พรรคมวลชน (2 คน) รวม 197 เสียง ส่วนฝ่ายค้านเดิมนำโดยพรรคประชาธิปัตย์ (123 คน) ร่วมกับพรรคชาติไทย (39 คน) พรรคเอกภาพ (8 คน) พรรคพลังธรรม (1 คน) พรรคไท (1 คน) และพรรคร่วมรัฐบาลเดิม ได้แก่ พรรคกิจสังคม (20 คน) และพรรคเสรีธรรม (4 คน) สนับสนุนชวน หลีกภัย ด้วยเสียงทั้งสิ้นรวม 196 เสียง ซึ่งน้อยกว่าฝ่ายรัฐบาล 1 เสียง

 

ชวน หลีกภัย กับบิล คลินตัน เมื่อ พ.ศ. 2542

การดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของชวน หลีกภัย ก่อให้เกิดกลุ่มการเมืองชื่อ กลุ่มงูเห่า หมายถึง สมาชิกพรรคประชากรไทย 12 คนที่สนับสนุนรัฐบาลโดยคำชวนของพลตรี สนั่น ขจรประศาสน์ จนถูกพรรคประชากรไทยขับออกจากการเป็นสมาชิกพรรค และส่งผลให้สิ้นสุดสถานภาพสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตามกฎหมาย กลุ่มงูเห่าทั้ง 12 คน ได้ยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญ ศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัยว่ามติดังกล่าวเป็นมติที่ไม่ชอบ ขัดต่อการปฏิบัติหน้าที่ของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตามรัฐธรรมนูญ ส่งผลให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรทั้ง 12 คน ยังคงสถานภาพ และหาพรรคใหม่สังกัด^{[ต้องการอ้างอิง]}

นอกจากกรณีกลุ่มงูเห่าแล้ว ยังมีกรณีรัฐมนตรีร่วมรัฐบาลที่ได้รับการตัดสินว่ามีความผิดทางการเมืองอีก 2 ท่าน ได้แก่ นายรักเกียรติ สุขธนะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขและ พลตรีสนั่น ขจรประศาสน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย โดยนายรักเกียรติ สุขธนะ (พรรคชาติไทย) ได้รับคำพิพากษาตัดสินจาก ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ให้จำคุกเป็นเวลา 5 ปี ฐานเรียกรับสินบนบริษัทยา ทีเอ็น พี เฮลท์ แคร์ จำกัด ซึ่งนับว่าเป็นรัฐบาลชุดแรกที่รัฐมนตรีร่วมรัฐบาล ได้รับโทษถึงที่สุดให้จำคุกจากการทุจริตในระหว่างการดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีในคณะรัฐบาล

นอกจากนี้ พล.ต.สนั่น ขจรประศาสน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ของรัฐบาลนายชวน หลีกภัยและเลขาธิการพรรคประชาธิปัตย์ ก็ได้รับคำพิพากษาจากศาลรัฐธรรมนูญ ห้ามยุ่งเกี่ยวกับการเมืองเป็นเวลา 5 ปี จากการรายงานบัญชีทรัพย์สินตกหล่น

 

ชวนขณะปราศรัยหาเสียงที่จังหวัดตรังในการเลือกตั้งทั่วไป พ.ศ. 2512 ซึ่งลงสมัครเป็นครั้งแรก โดยมีหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช (ชุดขาว) หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ขณะนั้น นั่งไขว่ห้างฟังอยู่ข้างล่าง

แม้ว่าชวนจะได้ชื่อว่าเป็นนักการเมืองที่มือสะอาด จนได้รับฉายา Mr. Clean (นายสะอาด) แต่รัฐบาลเขาเต็มไปด้วยกรณีอื้อฉาวและข่าวลือการฉ้อราษฎร์บังหลวง โดยรักเกียรติ สุขธนะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ถูกตั้งข้อหาว่ารับสินบน 5 ล้านบาทจากบริษัทยาแห่งหนึ่งและบังคับให้โรงพยาบาลของรัฐซื้อยาราคาสูงเกินจริง, สุเทพ เทือกสุบรรณ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคมและการสื่อสาร ซึ่งถูกเชื่อมโยงกับการละเมิดกองทุนตั้งสหกรณ์ในจังหวัดสถราษฎร์ธานี, กรณีอื้อฉาวเมล็ดพันธุ์ "รั้วกินได้" ซึ่งมีการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์เกินราคามหาศาลแก่พื้นที่ชนบท จนทำให้รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรต้องลาออก, กรณีอื้อฉาวการตัดไม้สาละวิน ซึ่งไม้บางส่วนไปปรากฏในสำนักงานพรรคประชาธิปัตย์ในจังหวัดพิจิตร และสนั่น ขจรประศาสน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย และคณะรัฐมนตรีอื่นอีกแปดคนถูกพบว่าปกปิดการแจ้งบัญชีทรัพย์สิน

นอกจากนี้ การอนุมัติแต่งตั้ง จอมพลถนอม กิตติขจร เป็นนายทหารพิเศษประจำกรมทหารราบที่ 1 รักษาพระองค์ เมื่อปี พ.ศ. 2542 ท่ามกลางกระแสไม่พอใจของสังคม สื่อมวลชน และโดยเฉพาะญาติของผู้เสียชีวิต/สูญหายในเหตุการณ์ 14 ตุลา 16 และ 6 ตุลา 19

หลังพ้นตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

ชวน หลีกภัยกลับมาเป็นผู้นำฝ่ายค้านอีกครั้งหลังการเลือกตั้งในปี 2554 เขาก้าวลงจากตำแหน่งหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ในปี 2546 ผู้มารับช่วงต่อจากเขาคือบัญญัติ บรรทัดฐาน อย่างไรก็ตาม เมื่อพรรคประชาธิปัตย์พ่ายแพ้การเลือกตั้งในปี 2548 นายบัญญัติจึงลาออกจากตำแหน่งหัวหน้าพรรคฯ นายชวนจึงผลักดันให้อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ดำรงตำแหน่งหัวหน้าพรรคแทน นายชวนเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการนำพรรคประชาธิปัตย์ร่วมบอยคอยการเลือกตั้งในเดือนกุมภาพันธ์ 2549

ในปี 2556-2557 นายชวนเคยชุมนุมร่วมกับกปปส. เพื่อต่อต้านรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร

ภายหลังการเลือกตั้งปี พ.ศ. 2562 ชวน หลีกภัยได้รับเลือกตั้งให้ดำรงตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎร

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

ชวน หลีกภัย ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในประเทศและเครื่องอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2525 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2524 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2541 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2532 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ
• พ.ศ. 2540 –   เหรียญกาชาดสมนาคุณ ชั้นที่ 1 (เหรียญทอง)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•   ฟิลิปปินส์ : พ.ศ. 2536 -   เครื่องอิสริยาภรณ์ซิกาตูนา ชั้นสายสร้อย
•   เปรู : พ.ศ. 2542 -   เครื่องอิสริยาภรณ์พระอาทิตย์แห่งเปรู ชั้นประถมาภรณ์
•   โปรตุเกส : พ.ศ. 2542 -   เครื่องอิสริยาภรณ์ทหารแห่งพระคริสต์ ชั้นประถมาภรณ์
•   โรมาเนีย : พ.ศ. 2543 -   Romania's Star - The High Cross
•   นิการากัว : พ.ศ. 2543 - Jose Dolores Estrada, Batalla de San Jacinto (Gran Cruz)

ลำดับสาแหรก

ลำดับสาแหรกของชวน หลีกภัย
4. เจียม แซ่ลิ                             2. นิยม หลีกภัย                                   5. เล้ง แซ่ลิ                             1. ชวน หลีกภัย                                         6. จุง จูห้อง                             3. ถ้วน หลีกภัย                                   14. ขุนผดุงชนเกษม (พันตี้)                       7. ซุ่นกี่ จูห้อง                             15. เหล็ง

เชิงอรรถ

1. ตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560
2. ตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521

อ้างอิง

1. หนังสือกินอยู่เรียบง่าย สบายแบบชาวบ้าน ชวน หลีกภัย ลูกแม่ค้าขายพุงปลา โดย เริงศักดิ์ กำธร (พ.ศ. 2545) ISBN 974-85645-2-5
2. Media and democratic transitions in Southeast Asia 29 September 2007 at the Wayback Machine. by Duncan McCargo
3. พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งนายกรัฐมนตรี (นายชวน หลีกภัย)
4. ไมเคิล ลีเฟอร์, จุฬาพร เอื้อรักสกุล (แปล-เรียบเรียง). พจนานุกรมการเมืองสมัยใหม่ในเอเชียตะวันออก เฉียงใต้. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรม ศาสตร์, 2548. 726 หน้า. ISBN 974-571-921-8
5. การดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในสมัยที่สอง
6. Asiaweek Power 50, 2000, เรียกดูเมื่อ 28 มิถุนายน 2551
7. atimes.com
8. Corruption: Is there any hope at all? 25 November 2007 at the Wayback Machine. by Pasuk Phongpaichit
9. เนชั่นสุดสัปดาห์ 1 เม.ย. 2542, 'ถนอม' ลาออก 'ชวน' ไม่ขอโทษ ปชป.เปรียบถนอม เทียบรัฐบุรุษปรีดี
10. "ชวน นั่งประมุขฝ่ายนิติบัญญัติ". บีบีซีไทย. 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2562. สืบค้นเมื่อ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2562. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
11. "นายกรัฐมนตรีคนที่ ๒๐ นายชวน หลีกภัย". thaigov. สืบค้นเมื่อ 20 มีนาคม พ.ศ. 2564. Check date values in: |accessdate= (help)
12. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ฉบับพิเศษ หน้า ๓๘ เล่ม ๙๙ ตอนที่ ๑๘๔ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๒๕
13. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ฉบับพิเศษ หน้า ๔๐ เล่ม ๙๘ ตอนที่ ๒๐๙ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๒๔
14. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า หน้า ๑ เล่ม ๑๑๕ ตอนที่ ๘ ข, ๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๑
15. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ เล่ม ๑๐๖ ตอน ๑๑๘ ง ฉบับพิเศษ ๒๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๒ หน้า ๒
16. ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ หน้า ๑ เล่ม ๑๑๗ ตอนที่ ๕ ข, ๑๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๓
17. ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ หน้า ๑๕ เล่ม ๑๑๗ ตอนที่ ๒๑ ข, ๒๖ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๓
18. ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ หน้า ๑ เล่ม ๑๑๗ ตอนที่ ๑๘ ข, ๕ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๓

แหล่งข้อมูลอื่น

 

วิกิคำคมมีคำคมเกี่ยวกับ ชวน หลีกภัย

• ข้อมูล ชวน หลีกภัย จากเว็บไซต์รัฐบาลไทย
• เว็บไซต์ส่วนตัวของ ชวน หลีกภัย
• ชวน หลีกภัย ประวัติบุคคล สำนักข่าวไทย
• หนังสือเย็นลมป่า ผลงานชิ้นเอกที่เขียนเรื่องและวาดรูปประกอบด้วยตนเอง บันทึกเรื่องจริง! เหตุการณ์บางเสี้ยวชีวิต ชวน หลีกภัย

ก่อนหน้า		ชวน หลีกภัย		ถัดไป
อานันท์ ปันยารชุน		นายกรัฐมนตรีของประเทศไทย (สมัยที่ 1 : ครม. 50) (23 กันยายน พ.ศ. 2535 – 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2538)		บรรหาร ศิลปอาชา
พลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ		นายกรัฐมนตรีของประเทศไทย (สมัยที่ 2 : ครม. 53) (9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540 – 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544)		พันตำรวจโท ทักษิณ ชินวัตร
พรเพชร วิชิตชลชัย (ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ)		ประธานรัฐสภา (ประธานสภาผู้แทนราษฎร) (28 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 - ปัจจุบัน)		ยังอยู่ในตำแหน่ง
อุทัย พิมพ์ใจชน		รองประธานรัฐสภา (ประธานสภาผู้แทนราษฎร) (4 สิงหาคม พ.ศ. 2529 - 29 เมษายน พ.ศ. 2531)		ปัญจะ เกสรทอง
พิชัย รัตตกุล พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ พงส์ สารสิน พลเรือเอก สนธิ บุณยะชัย พลเอก เทียนชัย สิริสัมพันธ์		รองนายกรัฐมนตรี (ครม. 45) (29 ธันวาคม พ.ศ. 2532 - 26 สิงหาคม พ.ศ. 2533)		บุญเอื้อ ประเสริฐสุวรรณ เฉลิมพันธ์ ศรีวิกรม์ โกศล ไกรฤกษ์ พลเอก มานะ รัตนโกเศศ พลเอก อาทิตย์ กำลังเอก
พิชัย รัตตกุล		หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ (พ.ศ. 2534 - พ.ศ. 2546)		บัญญัติ บรรทัดฐาน