ท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมมารดาสุ่น ในรัชกาลที่ 4)

ท้าววนิดาพิจาริณี หรือ เจ้าจอมมารดาสุ่น มีนามเดิมว่า ยี่สุ่น (ไม่ทราบ — 3 กันยายน พ.ศ. 2443) เป็นนางละครและพระสนมในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติการพระราชธิดาหนึ่งพระองค์คือพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี

ท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมมารดาสุ่น ในรัชกาลที่ 4) ท.จ.
ท้าววนิดาพิจาริณีขณะสวมชุดทหารจิงโจ้
เสียชีวิต	3 กันยายน พ.ศ. 2443
คู่สมรส	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บุตร	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี
บิดามารดา	พระยาสุรินทรราชเสนี (จั่น สุกุมลจันทร์) คุณหญิงกลิ่น สุรินทรราชเสนี
ญาติ	เจ้าจอมมารดาสุด ในรัชกาลที่ 5 (น้องสาว) เจ้าจอมมารดาสาย ในรัชกาลที่ 5 (น้องสาว)

ประวัติ

ท้าววนิดาพิจาริณี เกิดในครอบครัวอำมาตย์สืบสันดานมาแต่พระยาธรรมปุโรหิต (แก้ว) เมื่อแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เป็นธิดาของพระยาสุรินทรราชเสนี (จั่น สุกุมลจันทร์) บ้างเขียนว่า "จัน" กับคุณหญิงกลิ่น สุรินทรราชเสนี (บางแห่งว่าเกิดกับมารดาชื่อ สุ่น) มีน้องสาวร่วมบิดามารดาอีกสองคนเข้ารับราชการเป็นพระสนมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวคือ เจ้าจอมมารดาสุด และเจ้าจอมมารดาสาย

เจ้าจอมมารดาสุ่นได้ถวายตัวเป็นพระสนมในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สนองพระเดชพระคุณด้วยมีประสูติการพระราชธิดาเพียงพระองค์เดียวคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี (11 พฤษภาคม พ.ศ. 2408 —20 กรกฎาคม พ.ศ. 2446)

หลังพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตไปแล้ว เจ้าจอมมารดาสุ่นยังได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้วยทรงพระกรุณาแต่งตั้งให้เป็น ท้าววนิดาพิจาริณี ศักดินา 800 เมื่อปี พ.ศ. 2429

ท้าววนิดาพิจาริณี ป่วยเป็นวัณโรคถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2443 ได้รับพระราชทานโกศแปดเหลี่ยม

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

•   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้า

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. ราชสกุลวงศ์, หน้า 76
2. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม, หน้า 319
3. พระอัครมเหสี พระบรมราชินี พระชายานารี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม ในรัชกาลที่ ๑-๗ หน้า 135
4. ราชสกุลวงศ์, หน้า 81
5. "ข่าวตายในกรุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 17 (ตอนที่ 25): หน้า 314. 16 กันยายน ร.ศ. 119. สืบค้นเมื่อ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2560. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
6. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๑๐, ตอน ๓๕, ๒๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๓๖, หน้า ๓๗๔

บรรณานุกรม

• กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2017-04-27. Check date values in: |year= (help)
• กัลยา เกื้อตระกูล. พระอัครมเหสี พระบรมราชินี พระชายานารี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม ในรัชกาลที่ ๑-๗ กรุงเทพฯ : ยิปซี. 2552
• ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : ฐานบุ๊คส์, 2554,