ธรรมจักรสูตร

ในสารบบของพระไตรปิฎกภาษาจีน ปรากฏพระสูตรที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องหรือเหมือนกับธัมมจักกัปปวัตนสูตรอยู่เป็นจำนวนมาก มีทั้งพากย์ภาษาสันสกฤตและภาษาจีน เนื้อหามีส่วนเกี่ยวข้องทั้งหมด หรือเป็นเพียงส่วนหนึ่ง ส่วนใหญ่แล้วมักอ้างถึงพระสูตรในหมวดอาคมะ หรือหมวดอาคม ซึ่งเป็นการรวบรวมพระสูตรฝ่ายเถรวาทไว้ แต่ก็ปรากฏในพระสูตรมหายานหมวดอื่นๆ เช่นกัน แต่โดยรวมแล้วเมื่อจะเอ่ยถึงธัมมจักกัปปวัตนสูตรในพระไตรปิฎกภาษาจีนจะใช้คำว่า 转法轮经

พระสูตร/คัมภีร์ที่เกี่ยวข้อง

ในที่นี้เป็นพระสูตรต่างๆ ในพระไตรปิฎกภาษาจีนที่มีความเกี่ยวข้องกับธัมมจักกัปปวัตนสูตร บางส่วนเป็นภาษาสันสกฤต และอยู่นอกสารบบ บางส่วนปรากฏในพระไตรปิฎกภาษาทิเบต ดังนี้ เช่น

1. 漢譯《雜阿含經》卷15第379經 ， 說一切有部本
3. 漢譯《增壹阿含經》卷14第24品5經
5. 安世高譯《佛說轉法輪經》
7. 義淨譯《三轉法輪經》 ， 說一切有部本
9. 《普曜經》卷7「拘隣等品」
11. 《方廣大莊嚴經》卷11「轉法輪品」
13. 《過去現在因果經》卷3
15. 《佛本行集經》卷34
17. 《摩訶帝經》卷7
19. 《四分律》卷32 ， 法藏部本
21. 《五分律》卷15， 化地部 本
23. 《十誦律》卷60 ， 說一切有部本
25. 《根本說一切有部毗奈耶雜事》卷19 ， 根本說一切有部本
27. 《根本說一切有部毘奈耶破僧事》卷6 ， 根本說一切有部本
29. 藏譯《普曜經》第二十六章「轉法輪」
31. 《大事》(梵文：Mahāvastu)，說出世部本
33. 梵文《俱舍釋》
35. 《法蘊足論》卷6 ， 說一切有部本

ตัวอย่างพระสูตร

ในที่นี้เป็นตัวอย่างพระสูตรที่มีเนื้อหาตรงหรือใกล้เคียงกับธัมมจักกัปปวัตนสูตรพระสูตรหนึ่ง ที่ปรากฏในพระไตรปิฎกภาษาจีน คือ ธรรมจักรสูตร ซึ่งแปลเป็นฉบับย่อ อยู่ในหมวดเอโกตตราคม ของพระไตรปิฎกภาษาจีน ซึ่งหมวดเอโกตราคม หมายถึงอังคุตรนิกาย ของพระไตรปิฎกภาษาบาลี

พระสูตรนี้ในภาษาจีนเรียกอย่างไม่เป็นทางการว่า พรหมธรรม (非梵法) หรือพรหมจักร หรือธรรมจักรสูตร แปลโดยพระโคตมะ สังฆเทวะ พระภิกษุชาวกัษมีร์ เป็นพระสูตรย่อยๆ รวมกันในเอโกตตรคมจำนวนกว่า 471 สูตร (ธรรมจักรสูตรอยู่ในหมวดเอโกตตราคมสูตร - 增壹阿含經 - ที่ 125 ลำดับที่ 19.2 ของสารบบไตรปิฎกฉบับไทโช) พระสูตรนี้แปลขึ้นที่ภูเขาหลูซาน ในสมัยราชวงศ์ตงจิ้น ในปีแรกแห่งรัชสมัยหลงอัน หรือเมื่อปีค.ศ. 397 มีเนื้อหากระชับ

คาดว่าพระโคตมะ สังฆเทวะ แปลอย่างรวบรัด ทั้งยังใช้ศัพท์แสงของลัทธิเต๋าอธิบายหลักธรรม เพื่อหวังจะเร่งประกาศพระศาสนาในช่วงแรกเผยแผ่ในประเทศจีน และเพื่อให้ชาวจีนเข้าถึงพุทธรรมได้ง่ายขึ้น คาดว่าแปลย่อมาจากตถาคตสูตร ในสังยุตตนิกาย มหาวารวรรค ของพระสุตตันตปิฎก ทั้งนี้ ต่อมาได้มีการแปลอย่างละเอียดขึ้น เรียกว่าพระสูตรฝอซัวจ่วนฝ่าหลุนจิง (佛說轉法輪經) แปลว่า พุทธองค์ทรงปรารภธรรมจักรปรวารตนะสูตร ซึ่งสัมยุกตคม หมายถึงสังยุตนิกาย ของพระไตรปิฎกภาษาบาลี

ที่พระสูตรนี้เรียกว่า พรหมธรรม หรือพรหมจักร เพราะอ้างอิงไปถึงเมื่อครั้งที่พระพุทธเจ้าเพิ่งตรัสรู้ ทรงมีปริวิตกว่าพระธรรมนั้นลึกซึ้งเกินกว่าสรรพสัตว์จะเข้าใจได้ จึงน้อมพระทัยไปในทางดับขันธปรินิพพานเสีย ร้อนถึงท้าวสหัมบดีพรหมต้องกล่าวคำทูลอารธนาให้ทรงแสดงธรรมเพื่อประโยชน์แก่สัตว์โลกทั้งมวล พระองค์ทรงรับอาราธนา แล้วเสด็จไปโปรดปัญจวัคคีย์ โดยแสดงพระธรรมจักรสูตรนี้ ด้วยเหตุนี้ พรหมธรรม หรือพรหมจักร จึงเป็นอีกนามหนึ่งของธัมมจักกัปปวัตนสูตร

เนื้อหา

ดังที่ข้าพเจ้าได้สดับมา ครั้งหนึ่ง พระโลกนาถ ประทับอยู่ที่เมืองวาราณสี ณ ป่าฤษิปตนะมฤคทวะ ทรงตรัสกับภิกษุทั้งหลายว่า

ดูกรภิกษุทั้งหลาย มีการประพฤติ (วฤตฺติ) 2 ประการที่ผู้ออกบวชแสวงหาความหลุดพ้น พึงหลีกเลี่ยง พฤติทั้ง 2 ประการนั้นเป็นดังฤๅ? พฤติการนั้นคือ การแสวงหาความสุขทางกามคุณแบบสุดโต่ง อันเป็นสิ่งต่ำช้า เป็นสิ่งทราม และหาประโยชน์มิได้ อีกประการหนึ่ง คือ การทรมานตนอย่างสุดโต่ง (ปิฑัน) การเบียดเบียนทั้งหลาย (วิหิงสัน) และจิตอันฟุ้งซ่าน เหล่านี้คือการประพฤติ ซึ่งผู้ออกบวชแสวงหาความหลุดพ้นพึงหลีกเลี่ยง ตถาคตได้สละแล้วซึ่งการประพฤติทั้ง 2 ประการนี้ จึงได้ตรัสรู้พระอริยสัจจ์ บรรลุพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาน ดังนี้ญานจึงบังเกิด ปัญญาจึงบังเกิด อภิญญา (อภิชญา) จึงบังเกิด จิตจึงสงบรำงับ เราบรรลุแล้วซึ่งอิทธิ (ฤทธิ) แล้วเข้าถึงซึ่งพระนิรวาณ ไม่หวนกลับมาเกิดอีก

ภิกษุทั้งหลาย อารยะมรรคอันเป็นหลักปฏิบัติอันเป็นทางสายกลาง ซึ่งเป็นไปเพื่อความสงบกิเลส เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อปัญญาอันยิ่ง เพื่อความดับกิเลสและกองทุกข์ คืออัษฏังคิมรรคมีองค์ 8 อันได้แก่ สัมยักทฤษฏิ (อธิกะทัศนะ), สัมยักสังกัลปะ (ปติการ), สัมยักวาก, สัมยักการมันตะ, สัมยักอัคชีวะ สัมยักวยายามะ (อุปายะเกาศัลยะ), สัมยักสมฤติ และสัมยักสมาธิ นี่แลเรียกว่า อารยะมรรค

เมื่อตถาคตตรัสรู้แล้ว เกิดความรู้แจ้ง เกิดปัญญา เราได้บรรลุซึ่งอิทธิทั้งปวง ความหลุดพ้นของเราไม่มีการกลับกำเริบอีกแล้ว คือได้เข้าสู่พระนิรวาณ ภิกษุทั้งหลาย ด้วยประการฉะนี้ พึงหลีกเลี่ยงทางอันสุดโต่งทั้ง 2 นั้นเสีย แล้วปฏิบัติตามาอารยะมรรค

หลังจากสดับพระธรรมเทศนาดังนี้แล้วภิกษุทั้งหลายบังเกิดปราโมทยินดี แล้วปฏิบัติตามคำสั่งสอนของสมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า

อ้างอิง

1. 《雜阿含經》卷第十五//大正新脩大藏經 第二冊 No. 99. 求那跋陀羅譯. 中華電子佛典協會
2. 《雜阿含經》卷第十五//大正新脩大藏經 第二冊 No. 99. 求那跋陀羅譯. 中華電子佛典協會
3. 《增壹阿含經》卷十四//大正新脩大藏經 第二冊 No. 125. 僧伽提婆譯. 中華電子佛典協會.
4. 增壹阿含24品5經(高幢品). 莊春江標點.
5. 《佛說轉法輪經》//大正新脩大藏經 第二冊 No. 109. 安世高譯. 中華電子佛典協會.
6. 佛說轉法輪經. 维基文库.
7. 《三轉法輪經》//大正新脩大藏經 第二冊 No. 110. 義淨譯. 中華電子佛典協會.
8. 《普曜經》卷第七 拘隣等品第二十四//大正新脩大藏經 第三冊 No. 186. 竺法護譯. 中華電子佛典協會.
9. 《方廣大莊嚴經》卷第十一 轉法輪品//大正新脩大藏經 第三冊 No. 187. 地婆訶羅譯. 中華電子佛典協會.
10. 《過去現在因果經》卷3//大正新脩大藏經 第3冊No.189. 求那跋陀羅譯. 中華電子佛典協會.
11. 《佛本行集經》第三十四//大正新脩大藏經 第三冊 No. 190. 闍那崛多譯. 中華電子佛典協會.
12. 《眾許摩訶帝經》卷7//大正新脩大藏經 第三冊 No. 191. 法賢譯. 中華電子佛典協會.
13. 《四分律》卷第三十二(二分之十一)//大正新脩大藏經 第二十二冊 No. 1428. 佛陀耶舍、竺佛念等譯. 中華電子佛典協會.
14. 《彌沙塞部和醯五分律》卷第十五//大正新脩大藏經 第二十二冊 No. 1421. 佛陀什、竺道生等譯. 中華電子佛典協會.
15. 《十誦律》卷第六十//大正新脩大藏經 第二十三冊 No. 1435. 卑摩羅叉譯. 中華電子佛典協會.
16. 《根本說一切有部毗奈耶雜事》第19卷//大正藏第24冊 No.1451. 義淨譯. 中華電子佛典協會.
17. 《根本說一切有部毘奈耶破僧事》卷第六//大正新脩大藏經 第二十四冊 No. 1450. 義淨譯. 中華電子佛典協會.
18. A Play in Full: Lalitavistara [普曜經]. translated by the Dharmachakra Translation Committee. 2013.（英文） 此譯本從藏文譯成英文，並以梵本校對。第二十六章「轉法輪」
19. 大目乾連造. 《阿毘達磨法蘊足論》卷六//大正新脩大藏經 第二十六冊 No. 1537. 玄奘譯. 中華電子佛典協會.
20. 《增壹阿含經 》ใน Descriptive catalogue of Taisho Index http://www.acmuller.net/descriptive_catalogue/files/k0649.html
21. 《增壹阿含經 》ใน Descriptive catalogue of Taisho Index http://www.acmuller.net/descriptive_catalogue/files/k0649.html
22. 《梵輪》 จาก http://dictionary.buddhistdoor.com/word/55880/%E6%A2%B5%E8%BC%AA
23. 《Two Extremes》 ใน ekottarikāgama 19.2 จาก http://suttacentral.net/en/ea19.2
24. 《非梵法》 ใน 增壹阿含經 จาก http://www.cbeta.org/result/T02/T02n0125.htm