การสะสมแสตมป์

การสะสมแสตมป์ คือ การเก็บสะสมและรวบรวมแสตมป์ ตลอดจนสิ่งสะสมอื่น ๆ เช่น ซองจดหมาย ถือเป็นงานอดิเรกที่นิยมมาก

ร้านขายแสตมป์ในงานแสดงตราไปรษณียากรแห่งชาติ

ประเภท

• ยังไม่ได้ใช้ (unused) เป็นแสตมป์ที่ยังไม่ผ่านการใช้งาน สภาพสมบูรณ์ ไม่มีรอยประทับตราไปรษณีย์ กาวด้านหลังยังคงใช้งานได้
• ใช้แล้ว (used) เป็นแสตมปที่ผ่านการใช้งานแล้ว มีรอยประทับตราไปรษณีย์ ไม่มีกาวติดด้านหลังเนื่องจากผ่านการชำระด้วยน้ำ หรืออาจมีอยู่บ้างก็ใช้งานได้ไม่ดี

การสะสมแสตมป์ที่ไม่ได้ใช้ต้องเสียเงินซื้อแสตมป์มาไม่ว่าจากที่ทำการไปรษณีย์หรือร้ายขายแสตมป์ แต่ถ้าสะสมแสตมป์แบบใช้แล้ว ไม่จำเป็นต้องลงทุน สามารถนำซองจดหมายไปแช่น้ำและลอกเอาแสตมป์ที่ติดอยู่ออกมาได้

การสะสมแสตมป์แบบต่าง ๆ

• สะสมแสตมป์ของประเทศใดประเทศหนึ่ง ซึ่งอาจรวมถึงของสะสมอื่นที่ไปรษณีย์นำออกจำหน่าย เช่น ชีทที่ระลึก ซองวันแรกจำหน่าย ซองที่ระลึก บัตรตราไปรษณียากรที่ระลึก และบัตรภาพตราไปรษณียากรด้วย
• สะสมสิ่งที่เกี่ยวข้องกับการไปรษณีย์ เช่น ไปรษณียบัตร จดหมายอากาศ ซองจดหมายมาตรฐาน ป้ายลงทะเบียน และสมุดตราไปรษณียากรเล่มเล็ก
• สะสมตราประทับ บนแสตมป์ ซองจดหมาย และไปรษณียบัตร
• สะสมแสตมป์ในหัวข้อใดหัวข้อหนึ่ง เช่น แสตมป์รูปสัตว์ รูปกีฬา เป็นต้น

สภาพของแสตมป์ที่สมบูรณ์และวิธีการเก็บรักษา

แสตมป์ที่สะสม ถ้ามีสภาพดีจะถือเป็นสิ่งของที่มีมูลค่า สามารถนำไปขายต่อได้ราคาดี ซึ่งสภาพแสตมป์ที่ดี มีดังนี้

• ฟันแสตมป์ต้องอยู่ครบ ไม่ขาดหายไปเนื่องจากความผิดพลาดระหว่างการฉีกแสตมป์ออกจากกัน
• ไม่มีรอยเหลือง ขึ้นรา สนิม (เชื้อราสีแดง) หรือมีสีซีดลง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวิธีการเก็บรักษาเป็นส่วนสำคัญ
• ไม่มีรอยพับหรือรอยถลอก ไม่ว่าด้านหน้าหรือด้านหลังแสตมป์
• สำหรับแสตมป์ที่ยังไม่ใช้ จะต้องมีกาวด้านหลังครบ กรณีที่เป็นแสตมป์เก่าก็อนุโลมให้มีอาจมีรอยฮินจ์ได้
• สำหรับแสตมป์ที่ใช้แล้ว ตราประทับต้องไม่เลอะเกินไป

แสตมป์ยังไม่ได้ใช้โดยเฉพาะแสตมป์เก่า ๆ ถ้ามีสภาพดีเหมือนกับที่เพิ่งซื้อจากไปรษณีย์ นิยมเรียกว่าสภาพนอก หรือ mint เนื่องจากทางประเทศทางตะวันตกมีความชื้นต่ำ แสตมป์ไม่ค่อยเหลืองหรือขึ้นรา

แสตมป์ที่ไม่ได้คุณภาพตามที่ระบุไว้ มักมีมูลค่าต่ำลงมาก ดังนั้นเวลาเลือกซื้อหรือคัดเลือกแสตมป์มาสะสมจะต้องสังเกตให้ดี อีกทั้งวิธีการเก็บรักษาแสตมป์ก็มีส่วนสำคัญมาก เพื่อให้แสตมป์เลื่อมสภาพตามกาลเวลาช้าที่สุด

การเก็บรักษาแสตมป์

โดยมีคำแนะนำในการเก็บดังนี้

• เก็บในที่ไม่ชื้น ไม่มีอุณหภูมิสูง ไม่โดนแสงแดด ไม่มีมอดหรือปลวก สำหรับสภาพอากาศในประเทศไทยควรเก็บในห้องปรับอากาศถึงแม้ว่าไม่เปิดเครื่องตลอดวัน ถือว่าเป็นสิ่งสำคัญ
• อัลบั้มแสตมป์ที่ใช้ก็ควรเป็นแบบมีเมาท์ในตัว หรือมีการห่อเมาท์เพื่อป้องกัน
• วางอัลบั้มแสตมป์ในแนวตั้ง ป้องกันกาวแสตมป์ไปติดกับอัลบั้ม และไม่ให้รอยดุนนูนของแสตมป์รุ่นใหม่ ๆ เลือนหายไป
• จับแสตมป์ด้วยปากคีบเท่านั้น

อุปกรณ์การสะสมแสตมป์

 

ปากคีบ

• อัลบั้มแสตมป์ สำหรับบรรจุและรักษาสภาพของแสตมป์ มีอยู่หลายชนิดให้เลือกใช้
• ปากคีบ (stamp tongs) ใช้สำหรับหยิบจับแสตมป์ ถือเป็นอุปกรณ์ที่จำเป็น เนื่องจากการจับแสตมป์ด้วยมือ เหงื่อจากนิ้วมือจะทำให้แสตมป์เหลืองและเสื่อมค่าลงหลังจากเก็บแสตมป์ไปหลายปี ปากคีบที่ใช้จะต้องเป็นแบบที่ผลิตสำหรับการสะสมแสตมป์โดยเฉพาะ กล่าวคือ ปลายต้องบางเพื่อสามารถจับแสตมป์ออกจากอัลบั้มได้สะดวก แต่ปลายต้องไม่คมจนทำให้แสตมป์เป็นรอยจากการหยิบจับ
• แค็ตตาล็อกแสตมป์ (stamp catalogue) เป็นหนังสือรวบรวมรายละเอียดต่าง ๆ ของแสตมป์ทุกชุดเท่าที่พิมพ์ขึ้นรวมไปถึงราคาซื้อขายด้วย มีการพิมพ์เล่มใหม่ทุก ๆ 2-3 ปี
• เมาท์ (mount) และที่ตัดเมาท์ (mount cutter)

อุปกรณ์อื่น ๆ ที่มีประโยชน์ในการศึกษาแสตมป์

• แว่นขยาย (magnifying glass) สำหรับส่องดูรายละเอียดต่าง ๆ บนดวงแสตมป์
• มาตรวัดฟันแสตมป์ (perforation gauge) สำหรับวัดขนาดของฟันแสตมป์
• หลอดรังสีอัลตราไวโอเล็ต (ultraviolet lamp) สำหรับดูหมึกเรืองแสงที่พิมพ์บนแสตมป์