นางแย้ม

นางแย้ม
ดอกนางแย้ม
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Asterids
อันดับ:	Lamiales
วงศ์:	Lamiaceae
สกุล:	Clerodendrum
สปีชีส์:	C.  chinense
ชื่อทวินาม
Clerodendrum chinense (Osbeck) Mabb.
ชื่อพ้อง
List Agricolaea fragrans (Vent.) Schrank Clerodendrum chinense var. hamrense Das, Sarma & Borthakur Clerodendrum chinense var. parviflorum M.R.Almeida Clerodendrum chinense var. plenum M.R.Almeida Clerodendrum chinense var. simplex (Moldenke) S.L.Chen Clerodendrum fragrans Willd. Clerodendrum fragrans f. pleniflorum (Schauer) Standl. & Steyerm. Clerodendrum fragrans var. pleniflorum Schauer Clerodendrum japonicum (Jacq.) Gandhi Clerodendrum lasiocephalum C.B.Clarke Clerodendrum macradenium Miq. Clerodendrum philippinum Schauer Clerodendrum philippinum f. multiplex (Sweet) Moldenke Clerodendrum philippinum f. pleniflorum (Schauer) Moldenke Clerodendrum philippinum var. simplex C.Y.Wu & R.C.Fang Clerodendrum philippinum f. subfertile Moldenke Clerodendrum riedelii Oliv. Clerodendrum roseum Poit. Cryptanthus chinensis Osbeck Ovieda fragrans (Vent.) Hitchc. Volkameria fragrans Vent. Volkmannia japonica Jacq.

นางแย้ม (ชื่อวิทยาศาสตร์: Clerodendrum chinense) เป็นไม้พุ่มเนื้ออ่อน พบทั่วไปตามป่าของประเทศไทย

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

 

นางแย้มเป็นไม้พุ่มเนื้ออ่อน ใบเดี่ยว กว้างทรงรี ขึ้นสลับตามข้อของลำต้น ขอบใบมีหยัก เมื่อขยี้จะมีกลิ่นเหม็น ดอกสีขาวอมชมพู ออกเป็นช่อแน่นที่ปลายกิ่ง เส้นผ่านศูนย์กลาง 6–10 เซนติเมตร บานไม่พร้อมกัน ส่วนบนจะบานก่อน มีกลิ่นหอมทั้งวัน ผลเนื้ออ่อนมีเปลือกหุ้ม เมื่อแก่จัดจะแตกเป็น 4 กลีบ มีเมล็ดหลายเมล็ด

การขยายพันธุ์

นางแย้มขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด

ประโยชน์

นางแย้มเป็นไม้ประดับ และมีสรรพคุณทางสมุนไพร ใบใช้ตำพอกแก้โรคผิวหนัง รากใช้ต้มดื่มแก้ปวดข้อ ริดสีดวงทวาร แก้หลอดลมอักเสบ ต้นใช้ต้มดื่มแก้กระดูกสันหลังอักเสบเรื้อรัง ปวดข้อ ขับปัสสาวะ แก้ไตพิการ

ปรากฏในวรรณคดี

นางแย้มบานแบ่งแย้ม		เกสร
เสียวกระสันโอษฐ์อร		อ่อนยิ้ม
— ลิลิตเพชรมงกุฏ ประพันธ์โดยเจ้าพระยาพระคลัง (หน)

เกร็ด

• สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงพระราชนิพนธ์เพลง เพื่อบรรเลงกับวงดนตรีส่วนพระองค์ ชื่อเพลง นางแย้ม

อ้างอิง

1. Plant-book, reimpr.: 707 (1989)
2. "Clerodendrum chinense (Osbeck) Mabb". Plants of the World Online. Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. 2017. สืบค้นเมื่อ 25 February 2021.
3. "ลิลิตเพชรมงกุฎ - เจ้าพระยาพระคลัง (หน)". ห้องสมุดวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 12, 2021.