ประเทศชิลี
ชิลี (อังกฤษและสเปน: Chile, เสียงอ่านภาษาสเปน: [ˈtʃile]) มีชื่อทางการว่า สาธารณรัฐชิลี (อังกฤษ: Republic of Chile; สเปน: República de Chile) เป็นประเทศในทวีปอเมริกาใต้ มีเนื้อที่ติดชายฝั่งทะเลยาวระหว่างเทือกเขาแอนดีสกับมหาสมุทรแปซิฟิก มีอาณาเขตจรดประเทศอาร์เจนตินาทางทิศตะวันออก จรดโบลิเวียทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และจรดเปรูทางทิศเหนือ ชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกทางตะวันตกของประเทศมีความยาว 6,435 กิโลเมตร ชิลีมีดินแดนในมหาสมุทรแปซิฟิก โดยครอบครองหมู่เกาะควนเฟร์นันเดซ เกาะซาลาอีโกเมซ หมู่เกาะเดสเบนตูราดัส และเกาะอีสเตอร์ในโพลินีเซีย ชิลียังอ้างสิทธิ์เหนือดินแดนในแอนตาร์กติกาด้วย
สาธารณรัฐชิลี República de Chile (สเปน) | |
|---|---|
| เมืองหลวง และ ใหญ่สุด | ซานเตียโกก 33°26′S 70°40′W / 33.433°S 70.667°W |
| ภาษาราชการ | ภาษาสเปน |
| การปกครอง | รัฐเดี่ยว ระบบประธานาธิบดี สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญ |
• ประธานาธิบดี | เซบัสเตียน ปิญเญรา |
| ได้รับเอกราช จากสเปน | |
• ประกาศเอกราช | 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2361 |
• ได้รับการรับรอง | 25 เมษายน พ.ศ. 2387 |
| พื้นที่ | |
• รวม | 756,096.3 ตารางกิโลเมตร (291,930.4 ตารางไมล์) (อันดับที่ 37) |
| 2.1 (ณ ปี 2015) | |
| ประชากร | |
• สำมะโนประชากร 2560 | 17,574,003 (อันดับที่ 64) |
| 24 ต่อตารางกิโลเมตร (62.2 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 198) | |
| จีดีพี (อำนาจซื้อ) | 2563 (ประมาณ) |
• รวม | $456.394 พันล้าน (อันดับที่ 43) |
• ต่อหัว | $23,455 (อันดับที่ 57) |
| จีดีพี (ราคาตลาด) | 2563 (ประมาณ) |
• รวม | $245.414 พันล้าน (อันดับที่ 45) |
• ต่อหัว | $12,612 (อันดับที่ 55) |
| จีนี (2560) | 46.0 สูง |
| HDI (2562) | 0.851 สูงมาก · อันดับที่ 43 |
| สกุลเงิน | เปโซ (CLP) |
| เขตเวลา | UTC−3 ถึง −5 |
| รหัสโทรศัพท์ | 56 |
| โดเมนบนสุด | .cl |
ก รัฐสภาตั้งอยู่ที่เมืองบัลปาราอีโซ ข รวมเกาะอีสเตอร์และเกาะซาลาอีโกเมซ แต่ไม่นับรวมพื้นที่ 1,250,000 ตร.กม. ของดินแดนที่ชิลีอ้างสิทธิ์ในทวีปแอนตาร์กติกา | |
.svg.html){kind=link}
ภูมิศาสตร์
ประเทศชิลีเป็นประเทศหนึ่งในทวีปอเมริกาใต้ มีลักษณะพื้นที่ทอดตัวเป็นแนวยาวทางด้านทิศตะวันตกของทวีป ติดกับมหาสมุทรแปซิฟิก บริเวณประเทศชิลีมีการตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่เมื่อ 10,000 ปีที่แล้ว โดยผู้ที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานเรียกว่าชาวมาปูเช (Mapuche) ซึ่งตั้งถิ่นฐานในบริเวณชายฝั่งและบริเวณที่มีความอุดมสมบูรณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริเวณมอนเตเบร์เด (Monte Verde) และกูเอบาเดลมีโลดอน (Cueva Del Milodon)
ประวัติศาสตร์
ยุคโบราณ
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
อาณานิคมสเปน
ในสมัยคริตศตวรรษที่ 16 สเปนภายใต้การนำของเปโดร เด บัลดีเบีย (Pedro De Valdivia) หนึ่งในกองกิสตาดอร์ เข้ามาพิชิตชิลี แม้ว่าจะได้รับการต่อต้านจากชาวมาปูเชแต่ก็สามารถยึดชิลีได้เป็นผลสำเร็จและนำชิลีรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิสเปน อย่างไรก็ตามชัยชนะของสเปนในครั้งนี้ทำให้สเปนสามารถยึดได้เฉพาะดินแดนแถบเมืองซานเตียโกและบริเวณใกล้เคียงเท่านั้น เพราะบริเวณอื่นกองทัพสเปนยังไม่สามารถเอาชนะกองทัพของชาวมาปูเชที่เหลือได้ ซึ่งสเปนพยายามปราบปรามหลายครั้งแต่ไม่สำเร็จ จนในที่สุดต้องใช้แม่น้ำบีโอบีโอเป็นตัวแบ่งเขตแดน
สงครามประกาศเอกราช
ในสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 19 โคเซ มีเกล การ์เรรา (Jose Miguel Carrera) ได้ประกาศเอกราชให้ชิลีเป็นอิสระจากสเปน แม้ว่าสเปนจะพยายามเข้ามาปราบปรามและยึดครองชิลีอีกครั้ง แต่การยึดครองก็เป็นช่วงเวลาสั้น ๆ เท่านั้น จนในที่สุดชิลีสามารถขับไล่อิทธิพลของสเปน และได้เอกราชจากสเปนโดยสมบูรณ์ในวันที่ 12 พฤษภาคม 1818 หลังจากได้เอกราชจากสเปนแล้ว รัฐบาลชิลีใช้ความพยายามอย่างสูงในการยึดครองดินแดนของชาวมาปูเชจนสามารถยึดดินแดนได้โดยเด็ดขาดในปี ค.ศ. 1871 และขยายอาณาเขตทางทิศใต้จนครอบคลุมถึงบริเวณช่องแคบมาเจลลัน นอกจากนี้แล้ว รัฐบาลชิลีได้ทำสงครามแปซิฟิกกับประเทศโบลิเวียและเปรูจนได้รับชัยชนะ ทำให้สามารถขยายดินแดนทางตอนเหนือ ซึ่งดินแดนที่ได้มาจากทั้งสองเหตุการณ์กลายเป็นดินแดนของประเทศชิลีในปัจจุบัน
ศตวรรษที่ 20
รัฐบาลทหาร เอากุสโต ปีโนเชต
ดูเพิ่มเติมความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐอเมริกากับชิลีที่ การเข้าแทรกแซงของสหรัฐอเมริกาในชิลี
การเมืองการปกครอง
ชิลีปกครองในรูปแบบสาธารณรัฐแบบประธานาธิบดี มีประธานาธิบดีเป็นประมุขแห่งรัฐและหัวหน้ารัฐบาล รัฐบาลเป็นผู้ใช้อำนาจบริหาร รัฐธรรมนูญของชิลีฉบับปัจจุบันผ่านการลงประชามติในปี พ.ศ. 2523 สมัยรัฐบาลทหารของเอากุสโต ปีโนเชต และเริ่มมีผลบังคับใช้ในวันที่ 11 มีนาคม พ.ศ. 2524 จากนั้นได้ผ่านการแก้ไขหลายครั้ง โดยครั้งสุดท้ายเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2553
บริหาร
ประธานาธิบดีเป็นทั้งประมุขของรัฐและหัวหน้าคณะรัฐบาล รวมถึงเป็นผู้แต่งตั้งคณะรัฐมนตรี ประธานาธิบดีมาจากการเลือกตั้งในระบบคะแนนนิยม วาระการดำรงตำแหน่ง 6 ปี (ไม่กำหนดวาระ สามารถดำรงตำแหน่งได้หากได้รับการเลือกตั้งต่อไป)
นิติบัญญัติ
ตุลาการ
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
การบังคับใช้กฎหมาย
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ระบบกฎหมาย : ระบบประมวลกฎหมาย ที่มีรากฐานมาจากระบบกฎหมายของสเปน
สิทธิมนุษยชน
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
การแบ่งเขตการปกครอง
ชิลีแบ่งเขตการปกครองออกเป็น แคว้น (สเปน: regiones) 15 แคว้น แต่ละแคว้นมี ผู้ว่าการแคว้น (intendente) ได้รับการแต่งตั้งโดยประธานาธิบดี
แคว้นต่าง ๆ มีชื่อทางการทั้งเป็นชื่อเรียกและตัวเลขโรมัน (เช่น IV - เขตที่ 4) ลำดับตัวเลขเรียงตามที่ตั้งของแคว้นต่าง ๆ ตั้งแต่ทางตอนเหนือลงมาทางตอนใต้ ซึ่งโดยทั่วไป ตัวเลขโรมันจะถูกใช้มากกว่าชื่อของแคว้น ยกเว้นแคว้นอันเป็นที่ตั้งของเมืองหลวง ซึ่งเรียกว่า แคว้นเมืองหลวงซานเตียโก (Región Metropolitana de Santiago หรือ RM)
แต่ละแคว้นแบ่งออกเป็น จังหวัด (provincias) รวม 51 จังหวัด มีผู้ว่าราชการจังหวัด (gobernador) เป็นหัวหน้า โดยแต่ละจังหวัดก็ยังแบ่งพื้นที่ย่อยลงไปอีกเป็น เทศบาล (comunas) แต่ละแห่งมีนายกเทศมนตรี (alcalde) เป็นของตนเอง ผู้ว่าราชการจังหวัดได้รับการแต่งตั้งจากประธานาธิบดี ขณะที่นายกเทศมนตรีได้รับการเลือกตั้งจากประชาชน
.jpg.html){kind=link}
.svg.html){kind=link}
| หมายเลข | แคว้น | เมืองหลวง |
| I | ตาราปากา | อีกีเก |
| II | อันโตฟากัสตา | อันโตฟากัสตา |
| III | อาตากามา | โกเปียโป |
| IV | โกกิมโบ | ลาเซเรนา |
| V | บัลปาราอีโซ | บัลปาราอีโซ |
| VI | โอคีกินส์ | รังกากวา |
| VII | เมาเล | ตัลกา |
| VIII | บีโอ-บีโอ | กอนเซปซีออน |
| IX | อาเรากานีอา | เตมูโก |
| X | โลสลาโกส | ปวยร์โตมอนต์ |
| XI | ไอเซน | โกไยเก |
| XII | มากายาเนส | ปุนตาอาเรนัส |
| RM | แคว้นมหานครซานเตียโก | ซานเตียโก |
| XIV | โลสรีโอส | บัลดีเบีย |
| XV | อารีกา-ปารีนาโกตา | อารีกา |
| ที่ | เมือง | แคว้น | ประชากร (คน) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ซานเตียโก กอนเซปซิออน | 1 | ซานเตียโก | แคว้นมหานครซานเตียโก | 6,026,797 | บัลปาราอิโซ ลาเซเรนา | ||||
| 2 | กอนเซปซิออน | แคว้นบิโอ-บิโอ | 945,544 | ||||||
| 3 | บัลปาราอิโซ | แคว้นบัลปาราอิโซ | 930,220 | ||||||
| 4 | ลาเซเรนา | แคว้นโกกิมโบ | 412,586 | ||||||
| 5 | อันโตฟากัสตา | แคว้นอันโตฟากัสตา | 346,126 | ||||||
| 6 | เตมูโก | แคว้นอาเรากานิอา | 339,750 | ||||||
| 7 | อิกิเก | แคว้นตาราปากา | 278,250 | ||||||
| 8 | รังกากัว | แคว้นโอฆิกินส์ | 276,532 | ||||||
| 9 | ปูเอร์โตมอนต์ | แคว้นโลสลาโกส | 228,118 | ||||||
| 10 | อาริกา | แคว้นอาริกาและปารินาโกตา | 210,920 | ||||||
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
ความสัมพันธ์กับกลุ่มประเทศลาตินอเมริกา
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ความสัมพันธ์กับราชอาณาจักรไทย
สาธารณรัฐชิลีกับราชอาณาจักรไทยสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2505 โดยชิลีมีสถานเอกอัครราชทูตประจำประเทศไทยที่กรุงเทพมหานคร และไทยมี สถานเอกอัครราชทูตประจำประเทศชิลี ณ กรุงซานเตียโก โดยประเทศไทยเป็นคู่ค้าอันดับ 1 ของชิลีในกลุ่มประเทศอาเซียน และประเทศชิลีเป็นคู่ค้าอันดับ 4 ของไทยในภูมิภาคลาตินอเมริกา
ในปี 2561 มีนักท่องเที่ยวชาวชิลีเดินทางมาประเทศไทยจำนวน 23,033 คน
กองทัพ
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
เศรษฐกิจ
โครงสร้างเศรษฐกิจ
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
อุตสาหกรรมและเกษตรกรรม
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
แหล่งพลังงานน้ำมัน และ ปิโตรเลียม
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
การท่องเที่ยว
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
โครงสร้างพื้นฐาน
การคมนาคม และ โทรคมนาคม
เส้นทางคมนาคม
โทรคมนาคม
วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
การศึกษา
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
สาธารณสุข
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ประชากรศาสตร์
เชื้อชาติ
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ชนพื้นเมือง
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ภาษา
ภาษาประจำชาติของชิลีคือภาษาสเปน แต่ว่าภาษาสเปนที่ใช้พูดสื่อสารในประเทศชิลีจะมีเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง โดยมีไวยากรณ์และการออกเสียงที่ผิดแผกแตกต่างจากภาษาสเปนที่ใช้พูดสื่อสารในประเทศรอบข้างพอสมควร
ศาสนา
กีฬา
ฟุตบอล
บาสเกตบอล
ฟลอร์บอล
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
มวยสากล
เบสบอล
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
วัฒนธรรม
สถาปัตยกรรม
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
วรรณกรรม
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ดนตรี
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
อาหาร
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
สื่อสารมวลชน
วันหยุด
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
อ้างอิง
- Instituto Nacional de Estadísticas (October 2006). "Compendio estadístico 2006" (PDF). สืบค้นเมื่อ 29 November 2007.
- "Surface water and surface water change". Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). สืบค้นเมื่อ 11 October 2020.
- "RESULTADOS CENSO 2017" (PDF). RESULTADOS DEFINITIVOS CENSO 2017. National Statistics Institute. 1 January 2018. สืบค้นเมื่อ 18 January 2017.
- ↑ "Chile". World Economic Outlook Database, October 2020. International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 25 December 2020.
- "Inequality - Income inequality". OECD. สืบค้นเมื่อ 25 July 2021.
- "Human Development Report 2020" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). United Nations Development Programme. 15 December 2020. สืบค้นเมื่อ 15 December 2020.
- ข้อมูลประเทศเปรูจากเดอะเวิลด์แฟกต์บุก ซีไอเอ (อังกฤษ)
- Brian Bell, Insight Guides : Chile, (New York : Langenscheidt Publishing, 2002), 24.
- Appletons' annual cyclopaedia and register of important events of the year: 1900. New York: Appletons. p. 87.
- "ข้อมูลความสัมพันธ์ทวิภาคี : ไทย - ชิลี". กระทรวงการต่างประเทศ. 16 พฤษภาคม 2560. Check date values in:
|date=(help) - "ความสัมพันธ์ระหว่างราชอาณาจักรไทย และสาธารณรัฐชิลี". กระทรวงการต่างประเทศ. 25 กุมภาพันธ์ 2562. Check date values in:
|date=(help)
แหล่งข้อมูลอื่น
| คุณสามารถหาข้อมูลเกี่ยวกับ ประเทศชิลี ได้โดยค้นหาจาก โครงการพี่น้องของวิกิพีเดีย : | |
|---|---|
| หาความหมาย จากวิกิพจนานุกรม | |
| หนังสือ จากวิกิตำรา | |
| คำคม จากวิกิคำคม | |
| ข้อมูลต้นฉบับ จากวิกิซอร์ซ | |
| ภาพและสื่อ จากคอมมอนส์ | |
| เนื้อหาข่าว จากวิกิข่าว | |
| แหล่งเรียนรู้ จากวิกิวิทยาลัย | |
- รัฐบาล
- เว็บไซต์รัฐบาลชิลี (สเปน)
- เว็บไซต์ภาษาอังกฤษของรัฐบาลชิลี (อังกฤษ)
- การศึกษา
- ด้านการท่องเที่ยว
- ประเทศชิลี ข้อมูลการท่องเที่ยวจาก วิกิท่องเที่ยว
- ประเทศชิลี จากเว็บไซต์กระทรวงต่างประเทศ
- ข้อมูลประเทศชิลี จากเดอะเวิลด์แฟกต์บุก (อังกฤษ)
- ข้อมูลประเทศชิลี จากสารานุกรมบริทานิกา (อังกฤษ)
