fbpx
วิกิพีเดีย

ประเทศติมอร์-เลสเต

ติมอร์-เลสเต (โปรตุเกส: Timor-Leste, ออกเสียง: [tiˈmoɾ ˈlɛʃtɨ], ตีโมร์แลชตือ) หรือ ติมอร์ตะวันออก (เตตุม: Timór Lorosa'e) มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐประชาธิปไตยติมอร์-เลสเต (โปรตุเกส: República Democrática de Timor-Leste; เตตุม: Repúblika Demokrátika Timór-Leste) เป็นประเทศที่ตั้งอยู่บนเกาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ประกอบด้วยเกาะติมอร์ด้านตะวันออก เกาะอาเตารู (Atauro) และเกาะฌากู (Jaco) ที่อยู่ใกล้เคียง และเทศบาลโอเอกูซี (Oecusse) ซึ่งตั้งอยู่บนฝั่งตะวันตกของเกาะติมอร์ ติมอร์ตะวันออกถูกล้อมรอบโดยพื้นที่ของประเทศอินโดนีเซีย

สาธารณรัฐประชาธิปไตยติมอร์-เลสเต

Repúblika Demokrátika Timór-Leste (เตตุม)
República Democrática de Timor-Leste (โปรตุเกส)
คำขวัญUnidade, Acção, Progresso
(โปรตุเกส: เอกภาพ การกระทำ ความก้าวหน้า)
เพลงชาติ"Pátria" (โปรตุเกส)
(ไทย: "ปิตุภูมิ")
เมืองหลวง
และ ใหญ่สุด
ดิลี
ภาษาราชการภาษาเตตุมและภาษาโปรตุเกส1
การปกครองสาธารณรัฐแบบมีรัฐธรรมนูญแบบกึ่งประธานาธิบดี แบบเดี่ยว
ฟรังซิชกู กูแตรึช
ตาอูร์ มาตัน รูอัก
เอกราช 
• ประกาศ
28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2518
• เป็นที่ยอมรับ
20 พฤษภาคม พ.ศ. 2545
พื้นที่
• รวม
15,007 ตารางกิโลเมตร (5,794 ตารางไมล์) (155)
น้อยมาก
ประชากร
• ก.ค. 2554 ประมาณ
1,177,834 (155)
76 ต่อตารางกิโลเมตร (196.8 ต่อตารางไมล์) (118)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)2560 (ประมาณ)
• รวม
$ 6.211 พันล้าน
$ 5,007
จีดีพี (ราคาตลาด)2560 (ประมาณ)
• รวม
$ 2.716 พันล้าน
$ 2,189
จีนี (2550)30.3
ปานกลาง
HDI (2562) 0.606
ปานกลาง · 141st
สกุลเงินดอลลาร์สหรัฐ3 (USD)
เขตเวลาUTC+9
ขับรถด้านซ้ายมือ
รหัสโทรศัพท์670
โดเมนบนสุด.tl
1 รัฐธรรมนูญได้กำหนดให้ภาษาอังกฤษและภาษาอินโดนีเซีย เป็น ภาษาปฏิบัติการ

2 อินโดนีเซียยึดครองติมอร์-เลสเตในวันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2518 และถอนไปในปี พ.ศ. 2542

3 นอกจากนี้ยังใช้เหรียญเซนตาวู

แต่เดิมประเทศติมอร์-เลสเตถูกปกครองโดยประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งได้ยึดครองติมอร์ตะวันออกเป็นจังหวัดหนึ่งของประเทศเมื่อปี พ.ศ. 2518 (ค.ศ. 1975) และในปี พ.ศ. 2542 (ค.ศ. 1999) ติมอร์ตะวันออกได้แยกตัวเป็นอิสระ และได้รับเอกราชอย่างเต็มตัวเมื่อวันที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2545 (ค.ศ. 2002) เมื่อประเทศติมอร์ตะวันออกเข้าร่วมองค์การสหประชาชาติในปีเดียวกัน ก็ได้ตกลงว่าจะเรียกประเทศอย่างเป็นทางการว่า "ติมอร์-เลสเต" ซึ่งเป็นชื่อในภาษาโปรตุเกส มีดอกไม้ประจำชาติคือดอกกุหลาบ

ภูมิศาสตร์

 
ชายฝั่งทาซิโตลู

ประเทศติมอร์-เลสเตเป็นประเทศหมู่เกาะ จัดเป็นเกาะในกลุ่มเกาะอินโดนีเซีย เรียกว่า เกาะติมอร์ ด้วยเงื่อนไขทางภูมิศาสตร์ที่เป็นเกาะขนาดเล็ก เกาะติมอร์ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของประเทศออสเตรเลีย และอยู่ห่างจากกรุงจาการ์ตา ของประเทศอินโดนีเซียไปทางตะวันออกประมาณ 2,100 กิโลเมตร ประเทศติมอร์ตะวันออกประกอบไปด้วยดินแดนส่วนปลายด้านตะวันออกของเกาะติมอร์ และมีดินแดนส่วนแยกเทศบาลโอเอกูซีที่ตั้งอยู่บนชายฝั่งทางตอนเหนือของติมอร์ตะวันตกซึ่งอยู่ในการปกครองของประเทศอินโดนีเซีย

ภูมิอากาศ

ประเทศติมอร์-เลสเตมีเพียงสองฤดูเช่นเดียวกับทางภาคใต้ของประเทศไทย คือมีฤดูฝนและฤดูร้อน ภูมิอากาศบางแห่งมีภูมิอากาศแบบสะวันนา ด้วยเหตุที่ได้รับลมแล้งจากทะเลทรายทางตอนเหนือของประเทศออสเตรเลีย ทรัพยากรทางธรรมชาติของติมอร์ตะวันออกคือ น้ำมัน และก๊าซธรรมชาติ ซึ่งอาจมีมากไม่แพ้ประเทศบรูไนที่อยู่ในทะเลลึกที่เรียกว่า Timor Gap ซึ่งอยู่ครึ่งทางระหว่างติมอร์-เลสเตกับออสเตรเลีย ส่วนพืชเศรษฐกิจที่สำคัญได้แก่ กาแฟ มะพร้าว โกโก้ ข้าวโพด และปศุสัตว์ที่สำคัญได้แก่ โค กระบือ แกะ ม้า และทรัพยากรสัตว์น้ำที่มีอยู่มากมาย

ประวัติศาสตร์

อาณานิคมโปรตุเกส

ดินแดนติมอร์ตะวันออกเป็นอาณานิคมของประเทศโปรตุเกสตั้งแต่ปี พ.ศ. 2063 (ค.ศ. 1520)

การอ้างสิทธิ์เรียกร้องเอกราช

 
การอ้างสิทธิ์เรียกร้องเอกราชจากอินโดนีเซีย

ภายหลังโปรตุเกสถอนตัวออกไปเมื่อปี พ.ศ. 2518 โดยมิได้จัดการปกครองให้แก่ติมอร์ตะวันออกแต่อย่างใด เป็นเหตุให้ประเทศอินโดนีเซียได้ส่งทหารเข้ายึดครองติมอร์ตะวันออกโดยผนวกเข้าเป็นจังหวัดที่ 27 ของประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งต่อมาได้ถูกคัดค้านจากประชาชนชาวติมอร์ตะวันออกเป็นเหตุให้เกิดความรุนแรงขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งตั้งแต่การชุมนุมทางศาสนาในพิธีมิสซาที่โบสถ์โมตาเอล (Motael) เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม ค.ศ. 1991 ริมทะเลกรุงดิลี โดยผู้ชุมนุมได้เดินขบวนไปยังสุสานซานตาครูซจำนวนผู้ร่วมชุมนุมจึงมีมากขึ้น และการชุมนุมก็เปลี่ยนเป็นการเรียกร้องเอกราช โดยมีนายชานานา กุฌเมา เป็นผู้นำที่มีบทบาทอย่างมากต่อการเรียกร้องเอกราชจากอินโดนีเซีย

อย่างไรก็ดีเมื่อรัฐบาลอินโดนีเซียยินยอมให้ชาวติมอร์ตะวันออกลงประชามติเพื่อแยกตัวเป็นเอกราชจากอินโดนีเซีย ในวันที่ 30 สิงหาคม พ.ศ. 2542 ประชาชนชาวติมอร์ตะวันออกกว่าร้อยละ 80 ออกเสียงสนับสนุนการแยกตัวเป็นเอกราช จึงก่อให้เกิดเหตุการณ์รุนแรงในติมอร์ตะวันออกโดยกลุ่มกองกำลังมิลิเทีย (militia) ที่นิยมอินโดนีเซีย สหประชาชาติจึงได้ตัดสินใจจัดตั้งกองกำลังนานาชาติ (International Force in East Timor – INTERFET) เมื่อ 15 กันยายน 2542 เพื่อส่งเข้าไปรักษาสันติภาพในติมอร์ตะวันออก ก่อนที่จะประกาศเอกราชในวันที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2545 ในขณะนี้ สหประชาชาติดำเนินการสนับสนุนติมอร์ตะวันออกภายใต้ United Nations Mission of Support in East Timor (UNMISET) ตั้งแต่ 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2545

วิกฤตการเมือง พ.ศ. 2548

ความวุ่นวายได้เริ่มขึ้นในติมอร์-เลสเตเมื่อเดือนเมษายน พ. หลังจากที่การชุมนุมเพื่อสนับสนุนทหารติมอร์-เลสเต 600 นาย ซึ่งถูกปลดออกจากราชการเนื่องจากหนีทัพกลายเป็นการจลาจลที่มีผู้เสียชีวิต 5 คน และมีมากกว่า 20000 คนที่หนีจากบ้านของตัวเอง

การต่อสู้อันรุนแรงทหารที่สนับสนุนรัฐบาลกับทหารฟาลินติลที่ไม่พอใจได้เกิดขึ้นเมื่อเดือนพฤษภาคม 2549 แม้ว่าจะยังไม่มีความชัดเจน แรงจูงใจเบื้องหลังการต่อสู้ คาดว่าจะเป็นการกระจายของกองทุนน้ำมัน และการจัดการไม่ดีของกองทัพและตำรวจติมอร์-เลสเต ซึ่งรวมถึงตำรวจอินโดนีเซียเดิมและกบฏติมอร์เดิม นายกรัฐมนตรีมารี อัลกาตีรี ได้เรียกความรุนแรงนี้ว่าเป็นการรัฐประหาร และได้ยอมรับความช่วยเหลือจากกองทัพจากต่างประเทศหลายชาติ ณ วันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2549 ประเทศออสเตรเลีย โปรตุเกส นิวซีแลนด์ และมาเลเซียได้ส่งทหารมายังติมอร์-เลสเตเพื่อปราบปรามความไม่สงบ

เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2549 ประธานาธิบดีชานานา กุฌเมา ได้ขอร้องอย่างเป็นทางการให้นายกรัฐมนตรีมารี อัลกาตีรี ลาออก ซึ่งสมาชิกพรรคเฟรตีลินส่วนใหญ่ได้ข้อรองให้นายกรัฐมนตรีลาออก โดยกล่าวหาว่า ได้พูดเท็จเกี่ยวกับการกระจายอาวุธให้พลเรือน เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2549 นายกรัฐมนตรีมารี อัลกาตีรี ได้ลาออกโดยกล่าวว่า เป็นไปเพื่อหลีกเลี่ยงการลาออกของประธานาธิบดี ฌูแซ รามุช-ออร์ตา ได้รับการแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่เมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2549

การปกครอง

 
ฟรังซิชกู กูแตรึช ประธานาธิบดีติมอร์-เลสเตคนปัจจุบัน

ปัจจุบันประเทศติมอร์-เลสเตมีการปกครองในระบอบของประชาธิปไตย แต่ด้วยความที่เป็นประเทศใหม่ ซึ่งต้องเผชิญกับเหตุการณ์สงครามกลางเมือง และการรุกรานจากประเทศอื่น เพื่อให้การดำเนินการในติมอร์ตะวันออกเป็นไปโดยสงบ องค์การสหประชาชาติโดยสำนักงานโครงการเพื่อสนับสนุนภารกิจของในติมอร์ตะวันออก (United Nation Mission of Support in East Timor: UNMISET) เป็นหน่วยงานที่คอยให้การสนับสนุนการดำเนินการต่าง ๆ ในติมอร์-เลสเตให้เป็นไปอย่างเรียบร้อย ประเทศติมอร์-เลสเตเป็นสมาชิกขององค์การสหประชาชาติเมื่อวันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2545

การแบ่งเขตการปกครอง

 
แผนที่แสดงเขตเทศบาลต่าง ๆ ของติมอร์-เลสเต

ติมอร์-เลสเตแบ่งเขตการปกครองเป็น 13 เทศบาล (เตตุม: munisípiu; โปรตุเกส: município) ดังนี้

  1. กอวาลีมา
  2. ดิลี
  3. เบาเกา
  4. โบโบนารู
  5. มานาตูตู
  6. มานูฟาฮี
  7. ลีกีซา
  8. เลาเต็ง
  9. วีเกเก
  10. เอร์เมรา
  11. โอเอกูซี
  12. ไอนารู
  13. ไอเลอู

ต่างประเทศ

โครงสร้างเศรษฐกิจ

  1. การเพาะปลูก ปลูกยางพารา มะพร้าว ผัก ผลไม้ แต่พื้นที่มีจำกัด
  2. อาศัยวัตถุดิบจากประเทศเพื่อนบ้าน มีอุตสาหกรรมเบา เช่น ผลิตยางพารา ขนมปัง เครื่องดื่ม และอุตสาหกรรมหนัก เช่น อู่ต่อเรือ ทำเหล็กกล้า ยางรถยนต์ มีกิจการกลั่นน้ำมันซึ่งใหญ่เป็นอันดับ 2 ของโลกรองจากสหรัฐอเมริกาและเป็นผู้สร้างแท่นขุดเจาะน้ำมันรายใหญ่ด้วย
  3. การค้าขาย เป็นท่าเรือปลอดภาษี ประเทศต่าง ๆ ส่งสินค้าต่าง ๆ มายังสิงคโปร์เพื่อส่งออก และสิงคโปร์ยังรับสินค้าจากยุโรป สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย ญี่ปุ่น เพื่อส่งไปขายต่อยังประเทศเพื่อนบ้าน มีท่าเรือน้ำลึก เหมาะในการจอดเรือส่งสินค้า

สถานการณ์เศรษฐกิจ

 
ตลาดในโลสปาโลส

ลู่ทางการค้าการลงทุนในติมอร์-เลสเตที่มีศักยภาพ คือ ไร่กาแฟ การทำประมง ธุรกิจการท่องเที่ยว รวมถึงแหล่งทรัพยากรประเภทน้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติในเขต Timor Gap ซึ่งอยู่ระหว่างติมอร์-เลสเตกับออสเตรเลีย อย่างไรก็ดี ธุรกิจเหล่านี้ยังจำเป็นต้องได้รับการพัฒนาและการสนับสนุนด้านการเงินจากนักลงทุนภายนอกอยู่มาก เนื่องจากติมอร์-เลสเตยังขาดเงินทุน และชาวติมอร์-เลสเตยังขาดทักษะในการประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ประกอบกับในปัจจุบันมีอัตราผู้ว่างงานสูงประมาณร้อยละ 80 ซึ่งในส่วนของนักธุรกิจไทยจำเป็นต้องศึกษาความเป็นไปได้ของระเบียบรวมถึงอุปสรรคดังกล่าวต่าง ๆ ข้างต้น เพื่อประกอบการพิจารณาถึงความเสี่ยงในการลงทุนในติมอร์-เลสเต และขณะนี้สินค้าส่วนใหญ่ในติมอร์-เลสเตนำเข้าจากออสเตรเลีย เพื่อรองรับการบริโภคของคณะเจ้าหน้าที่จากสหประชาชาติและคณะทูตที่ปฏิบัติงานในติมอร์-เลสเต

การท่องเที่ยว

ดูบทความหลักที่: การท่องเที่ยวในติมอร์-เลสเต

โครงสร้างพื้นฐาน

การคมนาคม และ โทรคมนาคม

เส้นทางคมนาคม

 
ท่าอากาศยานนานาชาติดิลี (Presidente Nicolau Lobato International Airport)

ท่าอากาศยานนานาชาติดิลี (Presidente Nicolau Lobato International Airport) เป็นสนามบินนานาชาติเพียงแห่งเดียวในติมอร์-เลสเต และท่าเรือติมอร์และท่าเรือดิลี ท่าเรือสำคัญของประเทศ

โทรคมนาคม

การศึกษา

ดูบทความหลักที่: การศึกษาในประเทศติมอร์-เลสเต

การศึกษาของติมอร์เลสเตเป็นไปตามโครงสร้าง 6-3-3 มีระดับการศึกษาตั้งแต่ก่อนประถมศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษาและมหาวิทยาลัย ทั้งนี้รัฐได้จัดสวัสดิการการศึกษาขั้นพื้นฐานให้แก่เยาวชนในระดับประถมศึกษา (EDUCATION POLICY AND DATA CENTER, 2012)

สาธารณสุข

สวัสดิการสังคม

ประชากร

เชื้อชาติ

 
งานแต่งงานของชาวติมอร์เชื้อสายจีนแคะ ปี ค.ศ. 2006

ประเทศติมอร์-เลสเตมีประชากรประมาณ 1,040,880 คน โดยประชากรมีความหลากหลายทางด้านชาติพันธุ์

ภาษา

ภาษาที่มีถึง 30 กลุ่ม โดยต่างคนต่างอยู่ นอกจากนี้ยังมีชุมชนชาวติมอร์เชื้อสายจีน และคนไทยในกรุงดิลี ส่วนภาษาทางการนั้นไม่เป็นที่ตกลงแน่นอนว่าจะใช้ภาษาใดเป็นภาษาทางการ แต่ภาษาที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในติมอร์-เลสเต คือ ภาษาเตตุม ภาษาโปรตุเกส ภาษาอินโดนีเซีย และภาษาอังกฤษ โดยสองภาษาหลังนี้ทางการถือเป็นภาษาปฏิบัติการ นอกจากนี้ยังมีภาษาของชนเผ่าพื้นเมืองต่าง ๆ ที่กระจายอยู่ทั่วประเทศ

ศาสนา

ศาสนา จำนวนศาสนิก ร้อยละ
ศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก 715,285 คน 96.5 %
ศาสนาคริสต์นิกายโปรเตสแตนต์ 16,616 คน 2.2 %
นับถือผี/ไสยศาสตร์ 5,883 คน 0.8 %
ศาสนาอิสลาม 2,455 คน 0.3 %
ศาสนาพุทธ 484 คน 0.06 %
ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู 191 คน 0.02 %
อื่น ๆ 616 คน 0.08 %
รวม 741,530 คน 100.00 %

ประชากรส่วนใหญ่ในประเทศติมอร์-เลสเตนับถือศาสนาคริสต์ โดยแยกเป็นสองนิกายหลัก คือ นิกายโรมันคาทอลิก มีศาสนิกกว่าร้อยละ 96 ส่วนนิกายโปรเตสแตนต์นั้นมีร้อยละ 2.2 มีส่วนน้อยนับถือศาสนาอิสลามซึ่งส่วนใหญ่เป็นแบบซุนนี นอกนั้นนับถือศาสนาพุทธ ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และอื่น ๆ

วัฒนธรรม

ดูบทความหลักที่: วัฒนธรรมติมอร์-เลสเต

ประชาชนชาวติมอร์-เลสเตส่วนใหญ่อาศัยอยู่ตามชนบท โดยส่วนมากยังทำการเกษตรแบบดั้งเดิมและพึ่งพาตนเอง มีการศึกษาต่ำ มีการจับปลาและเลี้ยงสัตว์ ผู้คนส่วนใหญ่ค้าขายไม่เป็น ไม่มีความรู้เกี่ยวกับอุตสาหกรรม เครื่องจักรกล แต่ชาวติมอร์-เลสเตนั้นมีความเคารพในระบบอาวุโส มีระบบเครือญาติที่แข็งแกร่ง รักพวกพ้อง รักขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิม โดยสตรีชาวติมอร์-เลสเตนั้นจะทำงานหนักในขณะที่บุรุษมักไม่ค่อยช่วยงานบ้าน

อ้างอิง

  1. Shoesmith, Dennis (March–April 2003). "Timor-Leste: Divided Leadership in a Semi-Presidential System". Asian Survey. 43 (2): 231–252. doi:10.1525/as.2003.43.2.231. ISSN 0004-4687. OCLC 905451085. The semi-presidential system in the new state of Timor-Leste has institutionalized a political struggle between the president, Xanana Gusmão, and the prime minister, Mari Alkatiri. This has polarized political alliances and threatens the viability of the new state. This paper explains the ideological divisions and the history of rivalry between these two key political actors. The adoption of Marxism by Fretilin in 1977 led to Gusmão's repudiation of the party in the 1980s and his decision to remove Falintil, the guerrilla movement, from Fretilin control. The power struggle between the two leaders is then examined in the transition to independence. This includes an account of the politicization of the defense and police forces and attempts by Minister of Internal Administration Rogério Lobato to use disaffected Falintil veterans as a counterforce to the Gusmão loyalists in the army. The December 4, 2002, Dili riots are explained in the context of this political struggle.
  2. Neto, Octávio Amorim; Lobo, Marina Costa (2010). "Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries" (PDF). APSA 2010 Annual Meeting Paper. SSRN 1644026. สืบค้นเมื่อ 25 August 2017.
  3. Beuman, Lydia M. (2016). Political Institutions in East Timor: Semi-Presidentialism and Democratisation. Abingdon, Oxon: Routledge. ISBN 978-1317362128. LCCN 2015036590. OCLC 983148216. สืบค้นเมื่อ 18 August 2017 – โดยทาง Google Books.
  4. "Timor-Leste". World Bank.
  5. "Human Development Report 2020" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). United Nations Development Programme. December 15, 2020. สืบค้นเมื่อ December 15, 2020.
  6. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/5012640.stm
  7. http://www.smh.com.au/news/world/australia-cant-find-timor-leaders/2006/05/25/1148524816847.html
  8. http://www.rte.ie/news/2006/0525/easttimor.html
  9. http://www.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=3&art_id=qw1148547965206B254
  10. http://www.rte.ie/news/2006/0525/easttimor.html
  11. http://www.smh.com.au/news/world/timor-pm-likely-to-resign-tomorrow/2006/06/21/1150845238271.html
  12. http://www.heraldsun.news.com.au/common/story_page/0,5478,19591368%255E661,00.html
  13. http://www.abc.net.au/news/newsitems/200607/s1681879.htm
  14. Statistisches Amt Timor-Leste Census 2004

แหล่งข้อมูลอื่น

  • ประเทศติมอร์-เลสเต จากเว็บไซต์กระทรวงต่างประเทศ

ประเทศต, มอร, เลสเต, มอร, เลสเต, โปรต, เกส, timor, leste, ออกเส, ยง, tiˈmoɾ, ˈlɛʃtɨ, โมร, แลชต, หร, มอร, ตะว, นออก, เตต, timór, lorosa, อเร, ยกอย, างเป, นทางการว, สาธารณร, ฐประชาธ, ปไตยต, มอร, เลสเต, โปรต, เกส, república, democrática, timor, leste, เตต, repúbl. timxr elset oprtueks Timor Leste xxkesiyng tiˈmoɾ ˈlɛʃtɨ tiomraelchtux hrux timxrtawnxxk ettum Timor Lorosa e michuxeriykxyangepnthangkarwa satharnrthprachathipitytimxr elset oprtueks Republica Democratica de Timor Leste ettum Republika Demokratika Timor Leste epnpraethsthitngxyubnekaainphumiphakhexechiytawnxxkechiyngit prakxbdwyekaatimxrdantawnxxk ekaaxaetaru Atauro aelaekaachaku Jaco thixyuiklekhiyng aelaethsbaloxexkusi Oecusse sungtngxyubnfngtawntkkhxngekaatimxr timxrtawnxxkthuklxmrxbodyphunthikhxngpraethsxinodniesiysatharnrthprachathipitytimxr elsetRepublika Demokratika Timor Leste ettum Republica Democratica de Timor Leste oprtueks thngchati traaephndinkhakhwy Unidade Accao Progresso oprtueks exkphaph karkratha khwamkawhna ephlngchati Patria oprtueks ithy pituphumi source source source track track track track track track emuxnghlwngaela ihysuddiliphasarachkarphasaettumaelaphasaoprtueks1karpkkhrxngsatharnrthaebbmirththrrmnuyaebbkungprathanathibdi aebbediyw 1 2 3 prathanathibdifrngsichku kuaetruch naykrthmntritaxur matn ruxkexkrach cak oprtueks2 aelaxinodniesiy prakas28 phvscikayn ph s 2518 epnthiyxmrb20 phvsphakhm ph s 2545phunthi rwm15 007 tarangkiolemtr 5 794 tarangiml 155 aehlngna nxymakprachakr k kh 2554 praman1 177 834 155 khwamhnaaenn76 txtarangkiolemtr 196 8 txtarangiml 118 cidiphi xanacsux 2560 praman rwm 6 211 phnlan txhw 5 007cidiphi rakhatlad 2560 praman rwm 2 716 phnlan txhw 2 189cini 2550 30 3 4 panklangHDI 2562 0 606 5 panklang 141stskulengindxllarshrth3 USD ekhtewlaUTC 9khbrthdansaymuxrhsothrsphth670odemnbnsud tl1 rththrrmnuyidkahndihphasaxngkvsaelaphasaxinodniesiy epn phasaptibtikar2 xinodniesiyyudkhrxngtimxr elsetinwnthi 7 thnwakhm ph s 2518 aelathxnipinpi ph s 2542 3 nxkcakniyngichehriyyesntawuaetedimpraethstimxr elsetthukpkkhrxngodypraethsxinodniesiy sungidyudkhrxngtimxrtawnxxkepncnghwdhnungkhxngpraethsemuxpi ph s 2518 kh s 1975 aelainpi ph s 2542 kh s 1999 timxrtawnxxkidaeyktwepnxisra aelaidrbexkrachxyangetmtwemuxwnthi 20 phvsphakhm ph s 2545 kh s 2002 emuxpraethstimxrtawnxxkekharwmxngkhkarshprachachatiinpiediywkn kidtklngwacaeriykpraethsxyangepnthangkarwa timxr elset sungepnchuxinphasaoprtueks midxkimpracachatikhuxdxkkuhlab enuxha 1 phumisastr 1 1 phumixakas 2 prawtisastr 2 1 xananikhmoprtueks 2 2 karxangsiththieriykrxngexkrach 2 3 wikvtkaremuxng ph s 2548 3 karpkkhrxng 4 karaebngekhtkarpkkhrxng 5 tangpraeths 5 1 okhrngsrangesrsthkic 5 2 sthankarnesrsthkic 5 3 karthxngethiyw 6 okhrngsrangphunthan 6 1 karkhmnakhm aela othrkhmnakhm 6 1 1 esnthangkhmnakhm 6 1 2 othrkhmnakhm 6 2 karsuksa 6 3 satharnsukh 6 4 swsdikarsngkhm 7 prachakr 7 1 echuxchati 7 2 phasa 7 3 sasna 7 4 wthnthrrm 8 xangxing 9 aehlngkhxmulxunphumisastr aekikh chayfngthasiotlu praethstimxr elsetepnpraethshmuekaa cdepnekaainklumekaaxinodniesiy eriykwa ekaatimxr dwyenguxnikhthangphumisastrthiepnekaakhnadelk ekaatimxrtngxyuthangtxnehnuxkhxngpraethsxxsetreliy aelaxyuhangcakkrungcakarta khxngpraethsxinodniesiyipthangtawnxxkpraman 2 100 kiolemtr praethstimxrtawnxxkprakxbipdwydinaednswnplaydantawnxxkkhxngekaatimxr aelamidinaednswnaeykethsbaloxexkusithitngxyubnchayfngthangtxnehnuxkhxngtimxrtawntksungxyuinkarpkkhrxngkhxngpraethsxinodniesiy phumixakas aekikh praethstimxr elsetmiephiyngsxngvduechnediywkbthangphakhitkhxngpraethsithy khuxmivdufnaelavdurxn phumixakasbangaehngmiphumixakasaebbsawnna dwyehtuthiidrblmaelngcakthaelthraythangtxnehnuxkhxngpraethsxxsetreliy thrphyakrthangthrrmchatikhxngtimxrtawnxxkkhux namn aelakasthrrmchati sungxacmimakimaephpraethsbruinthixyuinthaellukthieriykwa Timor Gap sungxyukhrungthangrahwangtimxr elsetkbxxsetreliy swnphuchesrsthkicthisakhyidaek kaaef maphraw okok khawophd aelapsustwthisakhyidaek okh krabux aeka ma aelathrphyakrstwnathimixyumakmayprawtisastr aekikhdubthkhwamhlkthi prawtisastrtimxr elset xananikhmoprtueks aekikh dubthkhwamhlkthi xananikhmtimxrkhxngoprtueks dinaedntimxrtawnxxkepnxananikhmkhxngpraethsoprtuekstngaetpi ph s 2063 kh s 1520 karxangsiththieriykrxngexkrach aekikh dubthkhwamhlkthi wikvtkarntimxrtawnxxk aela cnghwdtimxrtawnxxk karxangsiththieriykrxngexkrachcakxinodniesiy phayhlngoprtueksthxntwxxkipemuxpi ph s 2518 odymiidcdkarpkkhrxngihaektimxrtawnxxkaetxyangid epnehtuihpraethsxinodniesiyidsngthharekhayudkhrxngtimxrtawnxxkodyphnwkekhaepncnghwdthi 27 khxngpraethsxinodniesiy sungtxmaidthukkhdkhancakprachachnchawtimxrtawnxxkepnehtuihekidkhwamrunaerngkhun odyechphaaxyangyingtngaetkarchumnumthangsasnainphithimissathiobsthomtaexl Motael emuxwnthi 12 phvsphakhm kh s 1991 rimthaelkrungdili odyphuchumnumidedinkhbwnipyngsusansantakhruscanwnphurwmchumnumcungmimakkhun aelakarchumnumkepliynepnkareriykrxngexkrach odyminaychanana kuchema epnphunathimibthbathxyangmaktxkareriykrxngexkrachcakxinodniesiyxyangirkdiemuxrthbalxinodniesiyyinyxmihchawtimxrtawnxxklngprachamtiephuxaeyktwepnexkrachcakxinodniesiy inwnthi 30 singhakhm ph s 2542 prachachnchawtimxrtawnxxkkwarxyla 80 xxkesiyngsnbsnunkaraeyktwepnexkrach cungkxihekidehtukarnrunaerngintimxrtawnxxkodyklumkxngkalngmiliethiy militia thiniymxinodniesiy shprachachaticungidtdsiniccdtngkxngkalngnanachati International Force in East Timor INTERFET emux 15 knyayn 2542 ephuxsngekhaiprksasntiphaphintimxrtawnxxk kxnthicaprakasexkrachinwnthi 20 phvsphakhm ph s 2545 inkhnani shprachachatidaeninkarsnbsnuntimxrtawnxxkphayit United Nations Mission of Support in East Timor UNMISET tngaet 20 phvsphakhm ph s 2545 wikvtkaremuxng ph s 2548 aekikh khwamwunwayiderimkhunintimxr elsetemuxeduxnemsayn ph hlngcakthikarchumnumephuxsnbsnunthhartimxr elset 600 nay sungthukpldxxkcakrachkarenuxngcakhnithphklayepnkarclaclthimiphuesiychiwit 5 khn aelamimakkwa 20000 khnthihnicakbankhxngtwexngkartxsuxnrunaerngthharthisnbsnunrthbalkbthharfalintilthiimphxicidekidkhunemuxeduxnphvsphakhm 2549 6 aemwacayngimmikhwamchdecn aerngcungicebuxnghlngkartxsu khadwacaepnkarkracaykhxngkxngthunnamn aelakarcdkarimdikhxngkxngthphaelatarwctimxr elset sungrwmthungtarwcxinodniesiyedimaelakbttimxredim naykrthmntrimari xlkatiri ideriykkhwamrunaerngniwaepnkarrthprahar aelaidyxmrbkhwamchwyehluxcakkxngthphcaktangpraethshlaychati 7 8 n wnthi 25 phvsphakhm ph s 2549 praethsxxsetreliy oprtueks niwsiaelnd aelamaelesiyidsngthharmayngtimxr elsetephuxprabpramkhwamimsngb 9 10 emuxwnthi 21 mithunayn ph s 2549 prathanathibdichanana kuchema idkhxrxngxyangepnthangkarihnaykrthmntrimari xlkatiri laxxk sungsmachikphrrkhefrtilinswnihyidkhxrxngihnaykrthmntrilaxxk odyklawhawa idphudethcekiywkbkarkracayxawuthihphleruxn 11 emuxwnthi 26 mithunayn ph s 2549 naykrthmntrimari xlkatiri idlaxxkodyklawwa epnipephuxhlikeliyngkarlaxxkkhxngprathanathibdi 12 chuaes ramuch xxrta idrbkaraetngtngepnnaykrthmntrikhnihmemuxwnthi 8 krkdakhm ph s 2549 13 karpkkhrxng aekikh frngsichku kuaetruch prathanathibditimxr elsetkhnpccubn pccubnpraethstimxr elsetmikarpkkhrxnginrabxbkhxngprachathipity aetdwykhwamthiepnpraethsihm sungtxngephchiykbehtukarnsngkhramklangemuxng aelakarrukrancakpraethsxun ephuxihkardaeninkarintimxrtawnxxkepnipodysngb xngkhkarshprachachatiodysanknganokhrngkarephuxsnbsnunpharkickhxngintimxrtawnxxk United Nation Mission of Support in East Timor UNMISET epnhnwynganthikhxyihkarsnbsnunkardaeninkartang intimxr elsetihepnipxyangeriybrxy praethstimxr elsetepnsmachikkhxngxngkhkarshprachachatiemuxwnthi 27 knyayn ph s 2545karaebngekhtkarpkkhrxng aekikh aephnthiaesdngekhtethsbaltang khxngtimxr elset timxr elsetaebngekhtkarpkkhrxngepn 13 ethsbal ettum munisipiu oprtueks municipio dngni kxwalima dili ebaeka obobnaru manatutu manufahi likisa elaetng wiekek exremra oxexkusi ixnaru ixelxutangpraeths aekikhokhrngsrangesrsthkic aekikh swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidkarephaapluk plukyangphara maphraw phk phlim aetphunthimicakd xasywtthudibcakpraethsephuxnban mixutsahkrrmeba echn phlityangphara khnmpng ekhruxngdum aelaxutsahkrrmhnk echn xutxerux thaehlkkla yangrthynt mikickarklnnamnsungihyepnxndb 2 khxngolkrxngcakshrthxemrikaaelaepnphusrangaethnkhudecaanamnrayihydwy karkhakhay epnthaeruxplxdphasi praethstang sngsinkhatang mayngsingkhoprephuxsngxxk aelasingkhopryngrbsinkhacakyuorp shrthxemrika xxsetreliy yipun ephuxsngipkhaytxyngpraethsephuxnban mithaeruxnaluk ehmaainkarcxderuxsngsinkhasthankarnesrsthkic aekikh swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniid tladinolspaols luthangkarkhakarlngthunintimxr elsetthimiskyphaph khux irkaaef karthapramng thurkickarthxngethiyw rwmthungaehlngthrphyakrpraephthnamndibaelakasthrrmchatiinekht Timor Gap sungxyurahwangtimxr elsetkbxxsetreliy xyangirkdi thurkicehlaniyngcaepntxngidrbkarphthnaaelakarsnbsnundankarengincaknklngthunphaynxkxyumak enuxngcaktimxr elsetyngkhadenginthun aelachawtimxr elsetyngkhadthksainkarprakxbkickrrmthangesrsthkic prakxbkbinpccubnmixtraphuwangngansungpramanrxyla 80 sunginswnkhxngnkthurkicithycaepntxngsuksakhwamepnipidkhxngraebiybrwmthungxupsrrkhdngklawtang khangtn ephuxprakxbkarphicarnathungkhwamesiynginkarlngthunintimxr elset aelakhnanisinkhaswnihyintimxr elsetnaekhacakxxsetreliy ephuxrxngrbkarbriophkhkhxngkhnaecahnathicakshprachachatiaelakhnathutthiptibtinganintimxr elset karthxngethiyw aekikh dubthkhwamhlkthi karthxngethiywintimxr elsetokhrngsrangphunthan aekikhkarkhmnakhm aela othrkhmnakhm aekikh esnthangkhmnakhm aekikh thaxakasyannanachatidili Presidente Nicolau Lobato International Airport thaxakasyannanachatidili Presidente Nicolau Lobato International Airport epnsnambinnanachatiephiyngaehngediywintimxr elset aelathaeruxtimxraelathaeruxdili thaeruxsakhykhxngpraeths othrkhmnakhm aekikh swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidkarsuksa aekikh dubthkhwamhlkthi karsuksainpraethstimxr elset swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidkarsuksakhxngtimxrelsetepniptamokhrngsrang 6 3 3 miradbkarsuksatngaetkxnprathmsuksa prathmsuksa mthymsuksaaelamhawithyaly thngnirthidcdswsdikarkarsuksakhnphunthanihaekeyawchninradbprathmsuksa EDUCATION POLICY AND DATA CENTER 2012 satharnsukh aekikh swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidswsdikarsngkhm aekikh swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidprachakr aekikhswnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidechuxchati aekikh nganaetngngankhxngchawtimxrechuxsaycinaekha pi kh s 2006 swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidpraethstimxr elsetmiprachakrpraman 1 040 880 khn odyprachakrmikhwamhlakhlaythangdanchatiphnthu phasa aekikh swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidphasathimithung 30 klum odytangkhntangxyu nxkcakniyngmichumchnchawtimxrechuxsaycin aelakhnithyinkrungdili swnphasathangkarnnimepnthitklngaennxnwacaichphasaidepnphasathangkar aetphasathiichknxyangaephrhlayintimxr elset khux phasaettum phasaoprtueks phasaxinodniesiy aelaphasaxngkvs odysxngphasahlngnithangkarthuxepnphasaptibtikar nxkcakniyngmiphasakhxngchnephaphunemuxngtang thikracayxyuthwpraeths sasna aekikh ruppnphraaemmarikhxngsasnakhristinkrungdili sasna canwnsasnik 14 rxylasasnakhristnikayormnkhathxlik 715 285 khn 96 5 sasnakhristnikayopretsaetnt 16 616 khn 2 2 nbthuxphi isysastr 5 883 khn 0 8 sasnaxislam 2 455 khn 0 3 sasnaphuthth 484 khn 0 06 sasnaphrahmn hindu 191 khn 0 02 xun 616 khn 0 08 rwm 741 530 khn 100 00 prachakrswnihyinpraethstimxr elsetnbthuxsasnakhrist odyaeykepnsxngnikayhlk khux nikayormnkhathxlik misasnikkwarxyla 96 swnnikayopretsaetntnnmirxyla 2 2 miswnnxynbthuxsasnaxislamsungswnihyepnaebbsunni nxknnnbthuxsasnaphuthth sasnaphrahmn hindu aelaxun 14 wthnthrrm aekikh dubthkhwamhlkthi wthnthrrmtimxr elset prachachnchawtimxr elsetswnihyxasyxyutamchnbth odyswnmakyngthakarekstraebbdngedimaelaphungphatnexng mikarsuksata mikarcbplaaelaeliyngstw phukhnswnihykhakhayimepn immikhwamruekiywkbxutsahkrrm ekhruxngckrkl aetchawtimxr elsetnnmikhwamekharphinrabbxawuos mirabbekhruxyatithiaekhngaekrng rkphwkphxng rkkhnbthrrmeniympraephnidngedim odystrichawtimxr elsetnncathanganhnkinkhnathiburusmkimkhxychwynganbanxangxing aekikh Shoesmith Dennis March April 2003 Timor Leste Divided Leadership in a Semi Presidential System Asian Survey 43 2 231 252 doi 10 1525 as 2003 43 2 231 ISSN 0004 4687 OCLC 905451085 The semi presidential system in the new state of Timor Leste has institutionalized a political struggle between the president Xanana Gusmao and the prime minister Mari Alkatiri This has polarized political alliances and threatens the viability of the new state This paper explains the ideological divisions and the history of rivalry between these two key political actors The adoption of Marxism by Fretilin in 1977 led to Gusmao s repudiation of the party in the 1980s and his decision to remove Falintil the guerrilla movement from Fretilin control The power struggle between the two leaders is then examined in the transition to independence This includes an account of the politicization of the defense and police forces and attempts by Minister of Internal Administration Rogerio Lobato to use disaffected Falintil veterans as a counterforce to the Gusmao loyalists in the army The December 4 2002 Dili riots are explained in the context of this political struggle Neto Octavio Amorim Lobo Marina Costa 2010 Between Constitutional Diffusion and Local Politics Semi Presidentialism in Portuguese Speaking Countries PDF APSA 2010 Annual Meeting Paper SSRN 1644026 subkhnemux 25 August 2017 Beuman Lydia M 2016 Political Institutions in East Timor Semi Presidentialism and Democratisation Abingdon Oxon Routledge ISBN 978 1317362128 LCCN 2015036590 OCLC 983148216 subkhnemux 18 August 2017 odythang Google Books Timor Leste World Bank Human Development Report 2020 PDF phasaxngkvs United Nations Development Programme December 15 2020 subkhnemux December 15 2020 http news bbc co uk 2 hi asia pacific 5012640 stm http www smh com au news world australia cant find timor leaders 2006 05 25 1148524816847 html http www rte ie news 2006 0525 easttimor html http www iol co za index php set id 1 amp click id 3 amp art id qw1148547965206B254 http www rte ie news 2006 0525 easttimor html http www smh com au news world timor pm likely to resign tomorrow 2006 06 21 1150845238271 html http www heraldsun news com au common story page 0 5478 19591368 255E661 00 html http www abc net au news newsitems 200607 s1681879 htm 14 0 14 1 Statistisches Amt Timor Leste Census 2004aehlngkhxmulxun aekikhpraethstimxr elset cakewbistkrathrwngtangpraethsekhathungcak https th wikipedia org w index php title praethstimxr elset amp oldid 9474849, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม