ประเทศเนปาล

ประเทศเนปาล (เนปาล: नेपाल) หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า สหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล (อังกฤษ: Federal Democratic Republic of Nepal; เนปาล: सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल "สงฺฆีย โลกตานฺตฺริก คณตนฺตฺร เนปาล") เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลในเอเชียใต้ มีพื้นที่ 147,181 ตารางกิโลเมตร และประชากรประมาณ 27 ล้านคน ประเทศเนปาลเป็นประเทศที่มีพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับที่ 93 ของโลก และมีประชากรมากที่สุดเป็นอันดับที่ 41 ของโลก ตั้งอยู่ในเทือกเขาหิมาลัย มีพรมแดนทิศเหนือติดสาธารณรัฐประชาชนจีน ทิศใต้ ตะวันออกและตะวันตกติดสาธารณรัฐอินเดีย ประเทศเนปาลแยกจากประเทศบังกลาเทศด้วยฉนวนศิลิกูริ (Siliguri Corridor) แคบ ๆ ในประเทศอินเดีย และแยกจากประเทศภูฏานด้วยรัฐสิกขิมของอินเดีย กรุงกาฐมาณฑุเป็นเมืองหลวงและเมืองใหญ่สุดของประเทศ

สหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल (เนปาล)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ:  जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी (สันสกฤต) "แผ่นดินแม่มีค่ายิ่งกว่าสวรรค์"
เพลงชาติ: सयौँ थुँगा फूलका हामी "เราคือบุปผานับร้อย"
เมืองหลวง และ ใหญ่สุด	กาฐมาณฑุ 28°10′N 84°15′E / 28.167°N 84.250°E / 28.167; 84.250พิกัดภูมิศาสตร์: 28°10′N 84°15′E / 28.167°N 84.250°E / 28.167; 84.250
ภาษาราชการ	ภาษาเนปาล
การปกครอง	สหพันธ์สาธารณรัฐแบบรัฐสภา
• ประธานาธิบดี	พิทยา เทวี ภัณทารี
• รองประธานาธิบดี	Nanda Kishor Pun
• นายกรัฐมนตรี	Pushpa Kamal Dahal
การรวมชาติ
• สถาปนาราชอาณาจักร	21 ธันวาคม พ.ศ. 2311
• สถาปนารัฐชั่วคราว	15 มกราคม พ.ศ. 2550
• สถาปนาสาธารณรัฐ	28 มิถุนายน พ.ศ. 2551
พื้นที่
• รวม	147,181 ตารางกิโลเมตร (56,827 ตารางไมล์) (92)
• แหล่งน้ำ (%)	2.8
ประชากร
• สำมะโนประชากร 2554	26,494,504
• ความหนาแน่น	180 ต่อตารางกิโลเมตร (466.2 ต่อตารางไมล์) (62)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2564 (ประมาณ)
• รวม	$122.62 พันล้าน (84th)
• ต่อหัว	$4,199 (144th)
จีดีพี (ราคาตลาด)	2564 (ประมาณ)
• รวม	$36.084 พันล้าน (98th)
• ต่อหัว	$1,236 (158th)
จีนี (2553)	32.8 ปานกลาง
HDI (2562)	0.602 ปานกลาง · 142
สกุลเงิน	รูปี (NPR)
เขตเวลา	UTC+5:45 (NPT)
ขับรถด้าน	ซ้ายมือ
รหัสโทรศัพท์	977
โดเมนบนสุด	.np

ภาคเหนือของประเทศเนปาลซึ่งเป็นแถบภูเขามีแปดจากสิบภูเขาสูงสุดในโลก ซึ่งรวมยอดเขาเอเวอร์เรสต์ จุดสูงสุดบนโลก ยอดเขากว่า 240 แห่งซึ่งสูงเกิน 6,096 เมตร (20,000 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเลอยู่ในประเทศเนปาล ส่วนภาคใต้มีพื้นที่อุดมสมบูรณ์และชื้น

ชาวเนปาลประมาณ 81.3% นับถือศาสนาฮินดู เป็นสัดส่วนสูงสุดในโลก ศาสนาพุทธมีความเชื่อมโยงทางประวัติศาสตร์กับประเทศเนปาล และมีประชากรนับถือ 9% ตามด้วยศาสนาอิสลาม 4.4% Kiratism 3.1% ศาสนาคริสต์ 1.4% และวิญญาณนิยม 0.4% ประชากรสัดส่วนใหญ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภูมิภาคภูเขา อาจระบุตัวว่าเป็นทั้งฮินดูและพุทธ ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของธรรมชาติกลมเกลียวของทั้งสองความเชื่อในประเทศเนปาลก็เป็นได้

ประเทศเนปาลปกครองด้วยระบอบราชาธิปไตยตลอดประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่ ราชวงศ์ศาหะปกครองตั้งแต่ปี 2311 เมื่อพระเจ้าปฤถวีนารายัณ ศาหะทรงรวมราชอาณาจักรเล็ก ๆ จำนวนมาก จนปี 2551 สงครามกลางเมืองนานหนึ่งทศวรรษซึ่งเกี่ยวข้องกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (ลัทธิเหมา) ตามด้วยการประท้วงใหญ่โดยพรรคการเมืองหลักทุกพรรค นำสู่ความตกลง 12 ข้อ วันที่ 22 พฤศจิกายน 2548 การเลือกตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญเนปาลที่ 1 เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม 2551 ซึ่งตามมาสนับสนุนการเลิกราชาธิปไตยและการสถาปนาสหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยแบบมีผู้แทนหลายพรรคการเมืองอย่างท่วมท้น แม้ความท้าทายทางการเมืองยังดำเนินไป แต่กรอบนี้ยังอยู่ โดยสภาร่างรัฐธรรมนูญเนปาลที่ 2 ซึ่งได้รับเลือกตั้งในปี 2556 ในความพยายามเพื่อร่างรัฐธรรมนูญใหม่

ประเทศเนปาลเป็นประเทศกำลังพัฒนาโดยมีเศรษฐกิจรายได้ต่ำ อยู่ในอันดับที่ 145 จาก 187 ประเทศในดัชนีการพัฒนามนุษย์ในปี 2557 ประเทศเนปาลยังเผชิญกับความหิวและความยากจนระดับสูง แม้ความท้าทายเหล่านี้ ประเทศเนปาลยังคงมีพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง โดยรัฐบาลผูกมัดยกระดับประเทศจากสถานภาพประเทศด้อยพัฒนาภายในปี 2565

ประวัติศาสตร์

ดูบทความหลักที่: ประวัติศาสตร์เนปาล

ยุคโบราณ

 

เสาพระเจ้าอโศกมหาราช ที่ ลุมพินีวัน

ยุคกลาง

ราชอาณาจักร

ดูบทความหลักที่: ราชอาณาจักรเนปาล

ก่อนปีพ.ศ. 2311 หุบเขากาฐมาณฑุแบ่งออกเป็นสามอาณาจักร จนกระทั่งผู้นำเผ่ากุรข่า ปฤฐวี นารายัณ ศาห์ สามารถรวบรวมอาณาจักรในหุบเขาเข้าด้วยกัน และหลังจากนั้นได้ทำสงครามขยายอาณาเขตออกไป จนในปี พ.ศ. 2357 - พ.ศ. 2359 เกิดสงครามอังกฤษ-เนปาล กองทัพกุรข่าพ่ายแพ้ ต้องทำสนธิสัญญาและจำกัดอาณาเขตเนปาลเหลือเท่าปัจจุบัน

ในปี พ.ศ. 2391 ชัง พหาทุระ รานา ซึ่งเป็นขุนนางในประเทศ ยึดอำนาจจากราชวงศ์ศาห์ โดยยังคงราชวงศ์ศาห์ไว้เป็นประมุขแต่ในนาม ตระกูลรานาได้รับการสนับสนุนจากสหราชอาณาจักร เนปาลได้ส่งกองทัพเข้าร่วมกับกองทัพบริเตนในหลายสงคราม ทำให้สหราชอาณาจักรทำสนธิสัญญามิตรภาพกับเนปาลในปี พ.ศ. 2466 ซึ่งในสนธิสัญญานี้ สหราชอาณาจักรได้ยอมรับเอกราชของเนปาลอย่างชัดเจน

ในปี พ.ศ. 2494 เกิดการต่อต้านการปกครองของตระกูลรานา นำโดยพรรคเนปาลีคองเกรสและกษัตริย์ตริภุวัน ทำให้โมหัน สัมเสระ ชัง พหาทุระ รานา ผู้นำคนสุดท้ายของตระกูลรานาคืนอำนาจให้แก่กษัตริย์ศาห์ และจัดการเลือกตั้ง

หลังจากเนปาลได้มีการปกครองระบอบประชาธิปไตยในช่วงสั้น ๆ โดยจัดการเลือกตั้งครั้งแรกในปี พ.ศ. 2502 แต่กษัตริย์มเหนทระได้ยุบสภา ยึดอำ นาจในปี พ.ศ. 2503 และใช้ระบอบปัญจายัตแทน จนมาถึงการปฏิรูปการปกครองในปี พ.ศ. 2533 ทำให้เปลี่ยนจากระบอบปัญจายัต ที่ห้ามมีพรรคการเมือง มาเป็นระบอบรัฐสภาแบบพหุพรรค

ในปี พ.ศ. 2539 พรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (ลัทธิเหมา) ได้เปิดฉากสงครามประชาชน มีเป้าหมายที่จะสถาปนาสาธารณรัฐสังคมนิยมขึ้นแทนระบอบราชาธิปไตย นำมาซึ่งสงครามกลางเมืองซึ่งกินเวลายาวนานถึงสิบปี ในปี พ.ศ. 2544 เกิดเหตุสังหารหมู่ในพระราชวัง โดยเจ้าชายทิเปนทระ มกุฎราชกุมารในสมัยนั้น และกษัตริย์ชญาเนนทระได้ขึ้นครองราชสมบัติแทน ในปี พ.ศ. 2548 กษัตริย์ชญาเนนทระได้ยึดอำนาจจากรัฐบาล นำมาซึ่งการประท้วงจากประชาชนและพรรคการเมืองในเวลาต่อมา จนต้องคืนอำนาจให้กับรัฐสภา รัฐสภาเนปาลได้จำกัดพระราชอำนาจของกษัตริย์ และให้เนปาลเป็นรัฐโลกวิสัย (secular state)

ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2550 รัฐสภาเนปาลได้ผ่านกฎหมายที่จะเปลี่ยนเนปาลเป็นสาธารณรัฐประชาธิปไตย โดยมีผลหลังการเลือกตั้งในปี พ.ศ. 2551

ในวันที่ 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 รัฐบาลเนปาลประกาศยกเลิกระบอบกษัตริย์ สถาปนาสหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยขึ้น โดยกำหนดให้ชญาเนนทระและอดีตพระบรมวงศานุวงศ์ต้องออกจากพระราชวังภายใน 15 วัน และกำหนดให้วันที่ 28 - 30 พฤษภาคม เป็นวันหยุดราชการ

การเมืองการปกครอง

บริหาร

 

ราม บารัน ยาดัฟ ผู้เป็นประธานาธิบดี

ในปัจจุบัน เนปาลเข้าสู่ระบอบการปกครองแบบสาธารณรัฐ มีนายราม บารัน ยาดัฟ เป็นประธานาธิบดีคนแรก จากการลงคะแนนเสียงของสภาร่างรัฐธรรมนูญ 308 เสียง และนายคีรีชา ปราสาท โกอีราละ อดีตรักษาการณ์ประมุขแห่งรัฐทำหน้าที่นายกรัฐมนตรีต่อไป จนมีการจัดตั้งรัฐบาลใหม่อันนำโดยพรรคคอมมิวนิสต์ลัทธิเหมา หรืออดีตกลุ่มกบฏลัทธิเหมา ซึ่งมีนายประจันดา เป็นนายกรัฐมนตรี แต่หลังจากที่นายประจันดา ต้องการให้อดีตกลุ่มกบฏของเขาเป็นส่วนหนึ่งของกองทัพ จึงมีกระแสกดดันมาจากผู้บัญชาการทหารสูงสุดของเนปาล และรวมทั้งประธานาธิบดียาดัฟ นายประจันดาจึงประกาศลาออก และสภาได้เลือกนายมาดัฟ คูมาร์ เนปาล อดีตเลขาธิการใหญ่พรรคคอมมิวนิสต์ลัทธิมาร์ก-เลนิน ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนใหม่ ในวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 ก่อนครบรอบ 1 ปีของการสถาปนาระบอบสาธารณรัฐในเนปาล

ปัจจุบัน นายซูชิล คอยราลา (Sushil Koirala) ได้รับเลือกตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 4 ของเนปาล สาบานตนเมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2557

นิติบัญญัติ

ตุลาการ

การแบ่งเขตการปกครอง

เนปาลแบ่งเป็น 14 เขต (อันจัล) ดังนี้

เขตบากมาติ เขตเภรี เขตธวัลคิรี เขตคันดากิ เขตชนกปุระ เขตการ์นาลี เขตโกษิ

เขตลุมพินี เขตมหากาลี เขตเมจี เขตนรยานี เขตรัปติ เขตสกรมาธา เขตเสทิ

ต่างประเทศ

กองทัพ

ดูบทความหลักที่: กองทัพเนปาล

เป็น กองทัพ

เศรษฐกิจ

โครงสร้าง

 

การทำนาแบบขั้นบันได

พื้นที่เกษตรกรรมมีเพียงร้อยละ 17 พืชที่สำคัญ ได้แก่ ข้าวสาลี ข้าวบาร์เลย์ ข้าวโพด ข้าวเจ้า พื้นที่ 2 ใน 3 ปกคลุมด้วยป่าไม้ มีการตัดไม้เพื่อเป็นวัตถุดิบของอุตสาหกรรมไม้อัด โรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็กที่แปรสภาพผลผลิตทางการเกษตร ได้แก่ โรงงานน้ำตาล โรงงานกระดาษ รายได้ส่วนใหญ่ของประเทศได้มาจากการค้าแรงงานของชาวเนปาลที่อยู่ต่างประเทศ และส่งเงินกลับมาให้กับครอบครัวที่อาศัยอยู่ในเนปาล ธุรกิจการท่องเที่ยวมีจุดสนใจอยู่ที่การท่องเที่ยวเชิงผจญภัยและวัฒนธรรม เช่นการเดินเขา ปีนเขา และล่องแก่ง ตัวอย่างสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญในเนปาล อาทิ ยอดเขาเอเวอร์เรสต์, วัดปศุปฏินาถ, วัดสวยมภูวนาถ, พระราชวังกาฐมัณฑุ, เมืองโพคารา และลุมพินีวัน เป็นต้น

การท่องเที่ยว

ดูบทความหลักที่: การท่องเที่ยวในเนปาล

โครงสร้างพื้นฐาน

คมนาคม และ โทรคมนาคม

วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี

การศึกษา

ดูบทความหลักที่: การศึกษาในเนปาล

สาธารณสุข

สวัสดิการสังคม

ประชากร

เชื้อชาติ

 

ภาษาที่พูดในเนปาล แบ่งตามจำนวนคนพูด

• กลุ่มเนปาลีชาวเนปาลดั้งเดิมเป็นชนชาติมองโกลอยด์ ผสมกับพวกนโด-อารยันจากอินเดีย เป็น
  • อินโด-เนปาลี 52%
  • ไมกิลิ 11%
  • โภชปุริ 8%
  • ถารู 3.6%
• กลุ่มกิราต เช่น
  • ราอิ
  • สุนุวาร์
  • ลิมบุ
  • กุรุง
  • มอกร์
  • เนวาร์
  • ตามาง
  • เซร์ปา
  • ทากาลิ
  • ทีมาล

ศาสนา

 

วัดพุทธนานาชาติ ลุมพินีวัน

• ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู 81%
• ศาสนาพุทธนิกายมหายาน 11%
• ศาสนาอิสลาม 4.2%
• ศาสนาคริสต์ 1.4%

วัฒนธรรม

ดูบทความหลักที่: วัฒนธรรมเนปาล

สถาปัตยกรรม

วรรณกรรม

อาหาร

ดนตรี และ นาฏศิลป์

สื่อสารมวลชน

ดูบทความหลักที่: รายนามสื่อสารมวลชนในเนปาล

วันหยุด

ดูบทความหลักที่: รายชื่อวันสำคัญของเนปาล

อ้างอิง

1. "National Population and Housing Census 2011 (National Report)" (PDF). Central Bureau of Statistics (Nepal). (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-04-18. สืบค้นเมื่อ 26 November 2012. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
2. "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. สืบค้นเมื่อ 15 April 2020.
3. "Nepal". World Bank.
4. "Human Development Report 2020" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). United Nations Development Programme. December 15, 2020. สืบค้นเมื่อ December 15, 2020.
5. Andrea Matles Savada, ed. Nepal: A Country Study - The Enclosing of Nepal. Washington: GPO for the Library of Congress, 1991.
6. Andrea Matles Savada, ed. Nepal: A Country Study - The Ranas. Washington: GPO for the Library of Congress, 1991.
7. Country Profile: Nepal. 2005. Federal Research Division, Library of Congress.
8. Vote to abolish Nepal's monarchy. BBC News. 2007-12-28.
9. Republic Day celebrated in DC. Nepali Post. 2008-05-28
10. Nepal declared secular, federal democratic republic. Sify. 2008-05-28. Retrieved 2008-05-28.
11. http://sameaf.mfa.go.th/th/news/detail.php?ID=4977&SECTION=NEWS

แหล่งข้อมูลอื่น

• ประเทศเนปาล จากเว็บไซต์กระทรวงต่างประเทศไทย
• ประวัติประเทศเนปาล จากเว็บไซต์กระทรวงต่างประเทศไทย

ภาษาอังกฤษ

• รัฐบาลเนปาล
• ข้อมูลเนปาลจากห้องสมุดคองเกรส
• United States ข้อมูลเนปาลจากกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ
• ข้อมูลเนปาลจากเดอะเวิลด์แฟกต์บุก ซีไอเอ
• ข้อมูลประเทศเนปาลจากแนชันแนลจีโอกราฟิก
•   ประเทศเนปาล ข้อมูลการท่องเที่ยวจาก วิกิท่องเที่ยว