ปันตุน

ปันตุน (มลายูและอินโดนีเซีย: pantun; มลายูปัตตานี: ปาตง) หรือ บันตน เป็นรูปแบบของวรรณกรรมพื้นบ้านที่พบทั่วไปในภาษามลายูทั้งภาษามาตรฐานและภาษาถิ่น เริ่มจากเป็นวรรณกรรมมุขปาฐะก่อน แล้วจึงเริ่มมีการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรราวพุทธศตวรรษที่ 20 ในพงศาวดารของมาเลเซียและวรรณกรรม ฮีกายัตฮังตัวะฮ์ โครงสร้างของปันตุนประกอบด้วย 2 ส่วนคือ เปิมบายัง (pembayang) หรือเงาแห่งความหมาย กล่าวถึงสิ่งแวดล้อมธรรมชาติที่สื่อถึงความหมายเชิงวัฒนธรรม พบในส่วนครึ่งแรกของปันตุน กับ มักซุด (maksud) แปลว่าความหมาย เป็นเนื้อหาหลักที่ต้องการให้ผู้ฟังเข้าใจ พบในครึ่งหลังของปันตุน

ปันตุน *
มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมโดยยูเนสโก
ประเทศ	มาเลเซีย  อินโดนีเซีย
ภูมิภาค **	เอเชียและแปซิฟิก
สาขา	ธรรมเนียมและการแสดงออกทางมุขปาฐะ, ศิลปะการแสดง, แนวปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรม และงานเทศกาล, ความรู้และแนวปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล
เกณฑ์พิจารณา	R.1, R.2, R.3, R.4, R.5
อ้างอิง	01613
ประวัติการขึ้นทะเบียน
ขึ้นทะเบียน	2563 (คณะกรรมการสมัยที่ 15)
รายการ	ตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ
* ชื่อตามที่ได้จดทะเบียนในบัญชีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมและการสงวนรักษาที่ดี ** ภูมิภาคที่จัดแบ่งโดยยูเนสโก

ลักษณะของปันตุนประกอบด้วยข้อความที่เป็นอิสระ จัดวางเป็นวรรคขนานกันเป็นคู่ ๆ แต่ละวรรคประกอบด้วยคำพื้นฐาน 4 คำ ซึ่งอาจเติมหน่วยคำเพิ่ม โดยทั่วไปจึงมี 5–10 พยางค์ สัมผัสสระเป็นแบบ a-b-a-b หรือ a-a-a-a (แบบกลอนหัวเดียว)

ตัวอย่างปันตุนภาษามลายู

Tanam selasih di tengah padang,

Sudah bertangkai diurung semut,

Kita kasih orang tak sayang,

Halai-balai tempurung hanyut.

อ้างอิง

• รัตติยา สาและ. "ภาษาและวรรณกรรมมลายู." ใน นิธิ เอียวศรีวงศ์, บรรณาธิการ. มลายูศึกษา ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับประชาชนมลายูมุสลิมในภาคใต้. กรุงเทพฯ : อมรินทร์, 2550, หน้า 85–106.

ดูเพิ่ม

• เซอโลกา
• ชาอีร์
• นาซัม