อำเภอปากพนัง

อำเภอปากพนัง เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดนครศรีธรรมราช

อำเภอปากพนัง
อำเภอ
คำขวัญ:  รังนกเลื่องชื่อ ร่ำลือขนมลา โอชาไข่ปลากระบอก ส่งออกกุ้งกุลาดำ ออกพรรษาไหว้พระลาก นิยมมากแข่งเรือเพรียว
พิกัดภูมิศาสตร์: 8°21′30″N 100°12′24″E / 8.35833°N 100.20667°E / 8.35833; 100.20667
อักษรไทย	อำเภอปากพนัง
อักษรโรมัน	Amphoe Pak Phanang
จังหวัด	นครศรีธรรมราช
พื้นที่
• ทั้งหมด	450.45 ตร.กม. (173.92 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	97,694 คน
• ความหนาแน่น	216.88 คน/ตร.กม. (561.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	80140, 80330 (เฉพาะตำบลคลองน้อย ชะเมา และเกาะทวด)
รหัสภูมิศาสตร์	8012
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอปากพนัง หมู่ที่ 2 ถนนชายทะเล ตำบลปากพนังฝั่งตะวันออก อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช 80140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

 

แหลมตะลุมพุก

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดปกครองท้องที่ให้มีมณฑลเทศาภิบาลใน ร.ศ. 114 อำเภอปากพนังมีชื่อว่า อำเภอเบี้ยซัด หมายถึง สถานที่ที่คลื่นซัดเอาหอยเบี้ยจากทะเลเข้าสู่หาด ซึ่งสมัยโบราณใช้หอยเบี้ยเป็นเงินตราแลกเปลี่ยนสินค้า และในวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2445 ได้มีพระบรมราชโองการให้เปลี่ยนชื่ออำเภอเบี้ยซัด เป็น อำเภอปากพนัง

เมืองปากพนัง เป็นเมืองท่ามาตั้งแต่ครั้งอดีต เป็นศูนย์กลางทางการค้าและเศรษฐกิจที่สำคัญ เนื่องจากมีสภาพภูมิประเทศเป็นแหลมยื่นออกไปในทะเล และมีอ่าวภายในบริเวณปากแม่น้ำปากพนัง เหมาะแก่การเดินเรือและการกระจายสินค้าต่อไปยังหัวเมืองสำคัญอื่น ๆ ทำให้สภาพเศรษฐกิจในสมัยก่อนเฟื่องฟูมาก เนื่องจากมีสำเภาจากเมืองจีนและเรือขนส่งสินค้าขนาดใหญ่มาเทียบท่าและกระจายสินค้า และนอกจากนี้ยังปรากฏในพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในคราวเสด็จเยือนปากพนัง เมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2448 ความตอนหนึ่งว่า "อำเภอปากพนังนี้ ได้ทราบอยู่แล้วว่าเป็นที่สำคัญอย่างไร แต่เมื่อไปถึงฝั่งรู้สึกว่าตามที่คาดคะเนนั้น ผิดไปเป็นอันมาก ไม่นึกว่าจะใหญ่โตมั่งมีถึงเพียงนี้" และอีกตอนหนึ่งว่า "เมื่อจะคิดว่าตำบลนี้มีราคาอย่างไรเทียบกับเมืองสงขลา เงินผลประโยชน์แต่อำเภอเดียวนี้ น้อยกว่าเมืองสงขลาอยู่ 20,000 บาทเท่านั้น บรรดาเมืองท่าในแหลมมาลายูฝั่งตะวันออก เห็นจะไม่มีแห่งใดดีเท่าปากพนัง"

• วันที่ 15 มีนาคม 2445 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเบี้ยซัด จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็น อำเภอปากพนัง
• วันที่ 23 กรกฎาคม 2448 จัดตั้งศาลอำเภอปากพนัง (ศาลจังหวัดปากพนัง) ในท้องที่อำเภอปากพนัง แขวงเมืองนครศรีธรรมราช มีเขตตลอดท้องที่อำเภอปากพนัง และ อำเภอพังไกร (อำเภอหัวไทร) และให้มีอำนาจเทียบเท่าศาลหัวเมือง (ศาลจังหวัด)
• วันที่ 16 กันยายน 2466 ยุบอำเภอหัวไทร ลงเป็น กิ่งอำเภอหัวไทร และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอปากพนัง
• วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2480 แยกพื้นที่ตำบลท้องลำเจียก ตำบลดอนตรอ ตำบลเชียรเขา ตำบลการะเกด ตำบลท่าขนาน ตำบลบ้านเนิน ตำบลเขาพระบาท ตำบลเสือหึง ตำบลบ้านกลาง และตำบลเชียรใหญ่ จากอำเภอปากพนัง ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอเชียรใหญ่ และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอปากพนัง
• วันที่ 14 มีนาคม 2480 จัดตั้งเทศบาลเมืองปากพนัง ในท้องที่บางส่วนของตำบลปากพนัง ตำบลปากพนังฝั่งตะวันออก ตำบลปากพนังฝั่งตะวันตก ตำบลบางพระ และตำบลหูล่อง
• วันที่ 2 สิงหาคม 2480 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอหัวไทร อำเภอปากพนัง เป็น อำเภอหัวไทร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวไทร ตำบลหน้าสตน ตำบลบางนบ ตำบลบ้านราม ตำบลบางพูด ตำบลท่าซอม ตำบลทรายขาว ตำบลเขาพังไกร และตำบลแหลม
• วันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2481 ตั้งตำบลไสหมาก แยกออกจากตำบลบางตะพง และโอนพื้นที่ตำบลไสหมาก อำเภอปากพนัง ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอเชียรใหญ่ กับตั้งตำบลชะเมา แยกออกจากตำบลดอนตรอ และโอนพื้นที่ตำบลชะเมา กิ่งอำเภอเชียรใหญ่ มาขึ้นกับอำเภอปากพนัง
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบ้านใหม่ แยกออกจากตำบลคลองกระบือ ตั้งตำบลเกาะทวด แยกออกจากตำบลชะเมา ตั้งตำบลท่าพยา แยกออกจากตำบลบ้านเพิง ตั้งตำบลบางตะพง แยกออกจากตำบลบางศาลา ตั้งตำบลปากพนังฝั่งตะวันออก แยกออกจากตำบลบางฉนาก ตั้งตำบลบางพระ แยกออกจากตำบลบางฉนาก ตั้งตำบลปากพนังฝั่งตะวันตก แยกออกจากตำบลบางทวด ตั้งตำบลบ้านกลาง แยกออกจากตำบลท่าขนาน และตำบลบ้านเนิน
• วันที่ 21 ตุลาคม 2490 ยกฐานะกิ่งอำเภอเชียรใหญ่ อำเภอปากพนัง เป็น อำเภอเชียรใหญ่
• วันที่ 31 พฤษภาคม 2492 ตั้งตำบลแหลมตะลุมพุก แยกออกจากตำบลปากพนังฝั่งตะวันออก
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลขนาบนาก ในท้องที่ตำบลขนาบนาก
• วันที่ 30 ธันวาคม 2536 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองปากพนัง เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น
• วันที่ 24 กรกฎาคม 2544 เปลี่ยนแปลงเขตอำนาจศาลจังหวัดปากพนัง ให้ศาลจังหวัดปากพนังมีเขตอำนาจตลอดท้องที่อำเภอปากพนัง อำเภอเฉลิมพระเกียรติ อำเภอเชียรใหญ่ และอำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช เนื่องจากมีการตั้งอำเภอเฉลิมพระเกียรติ ในจังหวัดนครศรีธรรมราช โดยมีเขตการปกครองตลอดท้องที่ตำบลเชียรเขา ตำบลดอนตรอ ตำบลสวนหลวง ซึ่งเดิมอยู่ในเขตการปกครองท้องที่ของอำเภอเชียรใหญ่ และอยู่ในเขตอำนาจศาลจังหวัดปากพนัง และตำบลทางพูน ซึ่งเดิมอยู่ในเขตการปกครองท้องที่ของอำเภอร่อนพิบูลย์ และอยู่ในเขตอำนาจศาลจังหวัดทุ่งสง จึงสมควรเปลี่ยนแปลงเขตอำนาจศาลจังหวัดปากพนัง โดยให้ศาลจังหวัดปากพนังมีเขตอำนาจตลอดท้องที่อำเภอเฉลิมพระเกียรติด้วย
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลบางตะพง รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลบางศาลา
• วันที่ 7 กันยายน 2555 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลเกาะทวด ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลเกาะทวด
• วันที่ 6 กันยายน 2556 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลชะเมา ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลชะเมา
• วันที่ 19 ธันวาคม 2556 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลบางพระ ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลบางพระ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอปากพนังตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองนครศรีธรรมราช
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอ่าวไทย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอหัวไทร อำเภอเชียรใหญ่ และอำเภอเฉลิมพระเกียรติ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองนครศรีธรรมราช

เหตุการณ์สำคัญ

(1).พายุโซนร้อนแฮเรียต เป็นพายุที่สร้างความเสียหายให้กับประเทศไทยอย่างไม่เคยมีมาก่อน โดยเมื่อเดือนตุลาคม ปีพ.ศ. 2505 พายุโซนร้อนแฮเรียตพัดขึ้นฝั่งที่แหลมตะลุมพุก อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งเหตุการณ์ในครั้งนั้นยังคงเป็นที่จดจำมาถึงทุกวันนี้

(2).พายุโซนร้อนปาบึก (พ.ศ. 2562) (T1901, 36W) – พายุลูกแรกของปี 2562 ที่พัดขึ้นฝั่งที่อำเภอปากพนังจังหวัดนครศรีธรรมราชเมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2562 ส่งผลให้มีฝนตกหนัก ลมแรงและคลื่นสูงในพื้นที่ภาคใต้และบ้านเรือนของชาวบ้านได้รับความเสียหายเป็นจำนวนมาก

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอปากพนังแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 18 ตำบล 133 หมู่บ้าน ได้แก่

1. ปากพนัง (Pak Phanang) - 2. คลองน้อย (Khlong Noi) 19 หมู่บ้าน 3. ป่าระกำ (Pa Rakam) 11 หมู่บ้าน 4. ชะเมา (Chamao) 7 หมู่บ้าน 5. คลองกระบือ (Khlong Krabue) 13 หมู่บ้าน 6. เกาะทวด (Ko Thuat) 8 หมู่บ้าน 7. บ้านใหม่ (Ban Mai) 8 หมู่บ้าน 8. หูล่อง (Hu Long) 7 หมู่บ้าน 9. แหลมตะลุมพุก (Laem Talumphuk) 4 หมู่บ้าน 10. ปากพนังฝั่งตะวันตก (Pak Phanang Fang Tawantok) 4 หมู่บ้าน 11. บางศาลา (Bang Sala) 9 หมู่บ้าน 12. บางพระ (Bang Phra) 4 หมู่บ้าน 13. บางตะพง (Bang Taphong) 4 หมู่บ้าน 14. ปากพนังฝั่งตะวันออก (Pak Phanang Fang Tawan-ok) 8 หมู่บ้าน 15. บ้านเพิง (Ban Phoeng) 8 หมู่บ้าน 16. ท่าพยา (Tha Phaya) 10 หมู่บ้าน 17. ปากแพรก (Pak Phraek) 9 หมู่บ้าน 18. ขนาบนาก (Khanap Nak) 10 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอปากพนังประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 17 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองปากพนัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากพนังทั้งตำบล รวมทั้งบางส่วนของตำบลหูล่อง ตำบลปากพนังฝั่งตะวันตก ตำบลบางพระ และตำบลปากพนังฝั่งตะวันออก
• เทศบาลตำบลเกาะทวด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะทวดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลชะเมา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชะเมาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบางพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางพระ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองปากพนัง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลคลองน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองน้อยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าระกำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าระกำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคลองกระบือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองกระบือทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านใหม่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหูล่อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหูล่อง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองปากพนัง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลแหลมตะลุมพุก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแหลมตะลุมพุกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปากพนังฝั่งตะวันตก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากพนังฝั่งตะวันตก (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองปากพนัง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางศาลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางศาลาและตำบลบางตะพงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปากพนังฝั่งตะวันออก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากพนังฝั่งตะวันออก (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองปากพนัง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านเพิง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านเพิงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าพญา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าพยาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปากแพรก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากแพรกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลขนาบนาก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขนาบนากทั้งตำบล

สถานที่สำคัญทางเศรษฐกิจ

• สะพานปลานครศรีธรรมราช เป็นสะพานปลาในกำกับดูแลขององค์การสะพานปลา กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ก่อตั้งในปี พ.ศ. 2547

อ้างอิง

1. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย [เปลี่ยนชื่ออำเภอ]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 19 (52): 1010. March 15, 1902.
2. "แจ้งความกระทรวงยุติธรรม [ตั้งศาลอำเภอปากพนัง และอำเภอพังไกร แขวงเมืองนครศรีธรรมราช]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 22 (17): 392–393. July 23, 1905.
3. "ประกาศ เรื่อง จัดเปลี่ยนแปลงท้องที่ในเขตมณฑลนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 40 (0 ก): 110–111. September 16, 1923.
4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งกิ่งอำเภอเชียรใหญ่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 54 (0 ง): 2918–2919. February 28, 1937.
5. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช พุทธศักราช ๒๔๘๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 54 (0 ก): 1853–1858. March 14, 1937.
6. "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ตั้งอำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 54 (0 ง): 850–851. August 2, 1937.
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ง): 3744–3746. February 6, 1938.
8. "แก้คำผิด ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๕ ตอนที่ ๗๑ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดนครศรีธรรมราช หน้า ๓๗๔๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ง): 4080. February 27, 1938.
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. June 10, 1947.
10. "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ยกฐานะกิ่งอำเภอขึ้นเป็นอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (50 ง): 2661–2662. 21 ตุลาคม 2490. Check date values in: |date= (help)
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 66 (30 ง): 2337–2338. May 31, 1949.
12. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (18 ง): (ฉบับพิเศษ) 2-6. March 1, 1958.
13. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช พ.ศ. ๒๕๓๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (228 ก): (ฉบับพิเศษ) 54-57. December 30, 1993.
14. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตอำนาจศาลจังหวัดปากพนัง พ.ศ. ๒๕๔๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 118 (60 ก): 1–2. July 24, 2001.
15. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครราชสีมา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครศรีธรรมราช อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ และอำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี พ.ศ. 2539" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (62 ก): 1–4. November 20, 1996.
16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมองค์การบริหารส่วนตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). September 24, 2004: 1–2. Cite journal requires |journal= (help)
17. "เปลี่ยนฐานะจาก องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะทวด เป็น เทศบาลตำบลเกาะทวด". September 7, 2012. Cite journal requires |journal= (help)
18. "จัดตั้งเทศบาลจาก องค์การบริหารส่วนตำบลชะเมา เป็น เทศบาลตำบลชะเมา". September 6, 2013. Cite journal requires |journal= (help)
19. "จัดตั้งเทศบาลจาก องค์การบริหารส่วนตำบลบางพระ เป็น เทศบาลตำบลบางพระ". December 19, 2013. Cite journal requires |journal= (help)
20. ["ท่าพยา" ตามทะเบียนกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย และตามประกาศกระทรวงมหาดไทย]
21. ["องค์การบริหารส่วนตำบลท่าพญา" ตามสำนักงานส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น]
22. ประกาศองค์การสะพานปลา เรื่อง ตั้งสะพานปลานครศรีธรรมราช