ปางมารวิชัย

มารวิชัย (มาระวิชัย) หรือ ชนะมาร หรือ มารสะดุ้ง เป็นพระพุทธรูปปางหนึ่ง อยู่ในพระอิริยาบถนั่งขัดสมาธิ พระหัตถ์ซ้ายหงายวางบนพระเพลา พระหัตถ์ขวาวางคว่ำลงที่พระชานุ นิ้วพระหัตถ์ชี้ลงที่พื้นธรณีในคราวที่พระองค์ทรงเอาชนะมารได้

ลักษณะพระพุทธรูปปางมารวิชัย

ประวัติ

พระบรมโพธิสัตว์ (พระพุทธเจ้าก่อนบรรลุธรรม) ได้เสด็จไปประทับใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ในเวลาเย็น และนั่งสมาธิกำหนดจิตเจริญสมาธิภาวนา ท้าววสวัตตีซึ่งคอยติดตามพระองค์อยู่ จึงเข้าขัดขวาง โดยขี่ช้างคิรีเมขละ นำเหล่าเสนามารจำนวนมากเข้ามารบกวน หวังให้พระองค์เกรงกลัวจะได้ลุกขึ้นเสด็จหนีไป แต่พระองค์ก็ยังประทับนิ่งเป็นปกติโดยมิได้ทรงหวั่นไหว มารจึงโกรธมาก สั่งให้เสนามารกลุ้มรุมกันประหารพระองค์ พระองค์จึงทรงนึกถึงบารมี 10 ทัศ ที่ทรงบำเพ็ญสั่งสมมาทุกชาติ โดยทรงเหยียดพระหัตถ์ออกจากภายในกลีบจีวร แล้วทรงชี้แผ่นดินด้วยพระดรรชนี (นิ้วมือ) จนทำให้เกิดแผ่นดินไหว ในที่สุดพญามารยอมแพ้หนีไป

ลักษณะพระพุทธรูป

•  

  พระกริ่งปวเรศ รุ่น 1 พ.ศ. 2411 และ พ.ศ 2434 พระพุทธรูปปางมารวิชัย มือซ้ายถือหม้อยา

•  

  พระกริ่งปวเรศองค์ใหญ่กลางแจ้ง

•  

  พระพุทธรูปปางมารวิชัย ที่วัดโบสถ์สามเสน

•  

  พระอนันดา ที่เมืองพุกาม ประเทศพม่า

•  

  พระพุทธรูปที่วัดเชียงทอง แขวงหลวงพระบาง ประเทศลาว

ความเชื่อและคตินิยม

• พระปางนี้นิยมสร้างเป็นพระประธานในพระอุโบสถ
• เป็นพระประจำเดือนหก
• เป็นพระประจำวันพระเกตุเสวยอายุแทนปางขัดสมาธิเพชรได้
• เป็นพระประจำวันสำหรับผู้ที่ไม่ทราบวันเกิดตัวเอง
• (บทมารวิชัยสำหรับคนเกิดวันพฤหัสบดีจากวัดสวนดอก)

อ้างอิง

1. หน้า 14 ประชาชื่น-ไอที, พระประจำผู้ที่ไม่รู้วันเกิด โดย บางกอกเฮี้ยน. "โลกสองวัย". มติชนปีที่ 40 ฉบับที่ 14248: วันพุธที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2560

• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. ตำนานพุทธเจดีย์. ธนบุรี : โรงพิมพ์รุ่งวัฒนา, 2513
• เรื่องพระพุทธรูปปางต่าง ๆ หลวงบริบาลบุรีรัตน์ และนายเกษมบุญศรี (พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์ขึ้นเพื่อพระราชทานในงานพระราชกุศลราชคฤหมงคลขึ้นพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2500
• สกุลศิลปพระพุทธรูปในประเทศไทย อาจารย์จิตร บัวบุศย์
• ศิลปในประเทศไทย ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิสกุล
• จากวัดสวนดอก

แหล่งข้อมูลอื่น