พระยาพิพัฒนธนากร (ฉิม โปษยานนท์)

มหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากร (ฉิม โปษยานนท์) (7 กันยายน พ.ศ. 2426 - 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2497) อดีตเจ้ากรมฝิ่น (กรมสรรพสามิต)

มหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากร (ฉิม โปษยานนท์)
เกิด	7 กันยายน พ.ศ. 2426 บ้านโปษ์กี่ ฝั่งธน
เสียชีวิต	4 กรกฎาคม พ.ศ. 2497
บิดามารดา	หลวงวารีราชายุกต์ (โป๊ โปษยานนท์) เสงียม ภัทรนาวิก

ประวัติ

มหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากร (ฉิม โปษยานนท์) เป็นบุตรหลวงวารีราชายุกต์ (โป๊ โปษยานนท์) และท่านเสงี่ยม บุตรพระยาภักดีภัทรากร (ภัทรนาวิก) เกิดเมื่อ วันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2426 ตรงกับวันศุกร์ ขึ่น 6 ค่ำ เดือน 20 จุลศักราช 1245 เวลายํ่ารุ่ง 15 นาที ณ บ้านโปษ์กี่ ริมแม่นํ้าเจ้าพระยาฝั่งธนบุรี

เมื่อเยาว์ท่านบิดาได้หาจีนแสมาเป็นครูสอนหนังสือจีนอยู่กับบ้าน ครั้นอายุ 9 ขวบ ท่านบิดาได้ส่งออกไปศึกษาหนังสือจีน ที่บ้านเอ้าเคยกิม เมืองแต้จิ๋ว ในประเทศจีน เรียนอยู่ได้ 3 ปี ท่านบิดาได้เรียกกลับมาเมืองไทย ในปี พ.ศ. 2437 ขณะที่มีอายุได้ 12 ปี ได้เข้าเรียนหนังสือที่โรงเรียนอัสสัมชัญ เมื่อออกจากโรงเรียนอัสสัมชัญ ได้เข้าฝึกทำงานที่ห้างบอเนียวกัมปะนี 1 ปี จึงได้ลาออกมาทำการอุปสมบทในปี พ.ศ. 2446 ที่วัดทองนพคุณ ครบพรรษาจึงสึกแล้วได้ทำงานอยู่กับบิดา (หลวงวารีราชายุกต์) อายุ 23 ปี

พ.ศ. 2450 อายุ 23 ปี หม่อมเจ้าปิยะภักดีนาถ สุประดิษฐ์ได้ให้คนมาตามให้เข้ารับราชการในกรมฝิ่น (กรมสรรพสามิต) ทรงแต่งตั้งให้เป็นหัวหน้ากองคลังรักษาและควบคุมกองบรรจุฝิ่นใส่อับ ได้รับพระราชทานเงินเดือนเริ่มตันเดือนละ 300 บาท

• พ.ศ. 2451 เลื่อนตำแหน่งเป็นปลัดกรมฯ
• 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2452 ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น หลวงพิพัฒนธนากร ถือศักดินา ๖๐๐
• 20 สิงหาคม พ.ศ 2454 รับพระราชทานยศเป็นอำมาตย์ตรี
• พ.ศ. 2454 เจ้าพนักงานรักษาฝิ่น
• พ.ศ. 2456 เลื่อนตำแหน่งเป็นผู้ช่วยอธิบดี
• 9 ธันวาคม พ.ศ. 2457 รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น พระพิพัฒนธนากร ถือศักดินา ๘๐๐
• 30 ธันวาคม พ.ศ. 2457 รับพระราชทานยศอำมาตย์เอก
• 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น พระยาพิพัฒนธนากร ถือศักดินา ๑๐๐๐
• 1 เมษายน พ.ศ. 2471 เลื่อนตำแหน่งเป็นอธิบดี
• 12 มิถุนายน พ.ศ. 2471 รับพระราชทานยศเป็น มหาอำมาตย์ตรี
• 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2475 ได้ลาออกจากราชการ รับพระราชทานเบี้ยบำนาญ
• 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2475 ทางราชการยุบกรมฝิ่น

เมื่อออกจากราชการแล้ว มหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากรได้ประกอบการค้าและได้เป็นประธาน บริษัทไทยพาณิชย์ประกันภัย จำกัด บริษัทรวมรถยนต์ประกันภัย จำกัด บริษัทคลังสินค้าเอเชีย จำกัด และบริษัทธนาคารเอเชีย ได้เป็นกรรมการอีกหลายบริษัท เช่น บริษัทประกันคุ้มภัย จำกัด บริษัทไทยประกันชีวิต บริษัทไทยเศรษฐกิจ บริษัทสามัคคีประกันภัย บริษัทเกลือไทย จำกัด ฯลฯ แม้จะออกจากราชการแล้วท่านก็ยังช่วยเหลือทางราชการ เช่น รับเป็นกรรมการสภากาชาดไทย กรรมการสมาคมปราบวัณโรค กรรมการพระคลังข้างที่ เป็นประธานกรรมการส่งเสริมสันติราษฎร์ เป็นสมาชิกวุฒิสภาและเป็นเทศมนตรีธนบุรี

ทางพระมหากษัตริย์ มหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากรเทิดทูนพระมหากษัตริย์ เมื่อพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 8 สวรรคต ท่านได้เป็นหัวหน้ารวบรวมพวกพ่อค้าชาติต่างๆ ที่ท่านรู้จักให้ร่วมกันบำเพ็ญกุศลทูลเกล้าฯ ถวายทุก 7 วัน ความทรงทราบถึงสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์แก่ท่าน

เมื่อมหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากรถึงแก่อนิจกรรม ท่านได้รับพระราชทานโกศใส่ศพเป็นพิเศษ

ครอบครัว

มหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากร มีบุตร 10 คน และมีบุตรี 10 คนดังนี้:

บุตร:

• คุณสมสุข โปษยานนท์
• ดร. พิพัฒน์ โปษยานนท์
• พ.ต.อ. (พิเศษ) ธนา โปษยานนท์
• คุณเฉลิม โปษยานนท์
• คุณฉลอง โปษยานนท์
• คุณสมชาย โปษยานนท์
• พ.ต.ท. สุพัฒน์ โปษยานนท์
• คุณสมวงศ์ โปษยานนท์
• คุณคมชัด โปษยานนท์
• ร.ต.ต. สมศักดิ์ โปษยานนท์

บุตรี:

• ท่านผู้หญิงโฉมศรี วินิจฉัยกุล (สมรสกับ ดร.เสริม วินิจฉัยกุล)
• คุณมาลี โพธิศิริวัฒน์
• คุณเรณู วรรณพฤกษ์
• คุณฉวีวรรณ ประยูรพรหม
• คุณชูศรี สุวรรณศิลป์
• คุณหญิงสมหญิง โปษยานนท์
• คุณชูจิตต์ พีชานนท์
• คุณชูใจ โปษยานนท์
• คุณสมสมร คูสกุล
• คุณสุภาพ อิงคะวัต

ยศเสือป่า

• นายหมวดโท

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2473 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2464 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
• พ.ศ. 2455 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 5 เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย (บ.ม.)
• พ.ศ. 2469 –   เหรียญศารทูลมาลา (ร.ศ.ท.)
• พ.ศ. 2481 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 3 (อ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2496 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)

อ้างอิง

1. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง (หน้า ๑๗๓๑)
2. ประกาศพระบรมราชโองการ ประกาศพระราชทานยศ แก่ข้าราชการ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ(หน้า ๑๐๑๖)
3. ตำแหน่งข้าราชการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ (หน้า ๑๔๐๒)
4. พระราชทานบรรดาศักดิ์ (หน้า ๒๑๗๖)
5. พระราชทานยศและเลื่อนยศ (หน้า ๒๔๑๓)
6. เลื่อนและตั้งบรรดาศักดิ์ (หน้า ๒๓๘๙)
7. ประกาศกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เรื่อง ตั้งอธิบดีกรมฝิ่น
8. พระราชทานยศพลเ
9. ประกาศ ปลดอธิบดีกรมสรรพสามิต กับ อธิบดีกรมฝิ่น
10. พระบรมราชโองการ ประกาศ ให้สมทบกรมฝิ่นและกรมสรรพสามิตเข้ากับกรมสรรพากร
11. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา เล่ม 47 ตอน 0 ง หน้า 3082 16 พฤศจิกายน 2473
12. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 47 ตอน 0 ง หน้า 3113 16 พฤศจิกายน 2473
13. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 37 ตอน 0 ง หน้า 3620 30 มกราคม 2463
14. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 28 ตอน 0 ง หน้า 2386 28 มกราคม 130
15. ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน เล่ม 43 ตอน 0 ง หน้า 465 2 พฤษภาคม 2469
16. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ เล่ม 55 ตอน 0 ง หน้า 2958 28 พฤศจิกายน 2481
17. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ เล่ม 70 ตอน 46 หน้า 2608

• หนังสือพระคุณพ่อ ประวัติของมหาอำมาตย์ตรี พระยาพิพัฒนธนากร(ฉิม โปษยานนท์)