ภาษามลายู
ภาษามลายู (มลายู: Bahasa Melayu) เป็นภาษาหลักภาษาหนึ่งในตระกูลภาษาออสโตรนีเซียน มีสถานะเป็นภาษาราชการในบรูไน, มาเลเซีย, สิงคโปร์ และอินโดนีเซีย มีผู้พูดประมาณ 200–250 ล้านคน (ณ ปี พ.ศ. 2552) โดยเป็นภาษาแม่ของผู้คนตลอดสองฟากช่องแคบมะละกา ซึ่งได้แก่ ชายฝั่งคาบสมุทรมลายูของมาเลเซียและชายฝั่งตะวันออกของเกาะสุมาตราของอินโดนีเซีย และได้รับการยอมรับเป็นภาษาแม่ในชายฝั่งตะวันตกของซาราวักและกาลีมันตันตะวันตกในเกาะบอร์เนียว นอกจากนี้ยังใช้เป็นภาษาการค้าในภาคใต้ของฟิลิปปินส์ ซึ่งได้แก่ ตอนใต้ของคาบสมุทรซัมบวงกา, กลุ่มเกาะซูลู และเมืองบาตาราซาและบาลาบัก (ซึ่งมีชาวมุสลิมอาศัยอยู่เป็นส่วนใหญ่) ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเกาะปาลาวัน
| ภาษามลายู | |
|---|---|
| Bahasa Melayu بهاس ملايو | |
| ประเทศที่มีการพูด |
|
| จำนวนผู้พูด | 77 ล้านคน (2550) ทั้งหมด : 200–250 ล้านคน (2552) |
| ตระกูลภาษา | |
| รูปแบบก่อนหน้า | ภาษามลายูเก่า
|
| รูปแบบมาตรฐาน | |
| ระบบการเขียน | อักษรละติน (อักษรมลายู/รูมี) อักษรอาหรับ (อักษรยาวี) อักษรไทย (ในไทย) เดิมใช้อักษรปัลลวะ, อักษรกวิ, อักษรเร็นจง |
| สถานภาพทางการ | |
| ภาษาทางการ | บรูไน มาเลเซีย (บางครั้งเรียกว่าภาษามาเลเซีย) สิงคโปร์ อินโดนีเซีย (ในฐานะภาษาอินโดนีเซีย) หมู่เกาะโคโคส (ดินแดนของ ออสเตรเลีย) |
| ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน | อินโดนีเซีย (ภาษามลายูถิ่นมีฐานะเป็นภาษาประจำภูมิภาคในเกาะสุมาตรา นอกเหนือจากภาษาอินโดนีเซียที่ใช้เป็นภาษามาตรฐานแห่งชาติ) |
| ผู้วางระเบียบ | สถาบันภาษาและวรรณกรรม (มาเลเซีย) สำนักงานพัฒนาและส่งเสริมภาษา (อินโดนีเซีย) สภาภาษาบรูไน–อินโดนีเซีย–มาเลเซีย (ความร่วมมือสามฝ่าย) |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-1 | ms |
| ISO 639-2 | may (B) msa (T) |
| ISO 639-3 | msa – รหัสรวม รหัสเอกเทศ: zlm — ภาษามลายูมาเลเซีย zsm — ภาษามาเลเซีย ind — ภาษาอินโดนีเซีย lrt — ภาษามลายูลารันตูกา ? kxd — ภาษามลายูบรูไน ? meo — ภาษามลายูเกอดะฮ์ ? zmi — ภาษามีนังกาเบา dup — ภาษาดัวโน ? jak — ภาษาจากุน ? orn — ภาษาโอรังกานะก์ ? ors — ภาษาโอรังเซอเลตาร์ ? tmw — ภาษาเตอมวน ? |
| Linguasphere | 31-MFA-a |
อินโดนีเซีย มาเลเซีย สิงคโปร์และบรูไนซึ่งใช้ภาษามลายูมาตรฐานเป็นภาษาราชการ ติมอร์-เลสเตซึ่งใช้ภาษาอินโดนีเซียเป็นภาษาทำงาน ตอนใต้ของไทยและหมู่เกาะโคโคส (คีลิง) ซึ่งใช้ภาษามลายูรูปแบบอื่น ๆ | |
ในฐานะที่เป็นภาษาประจำชาติ (Bahasa Kebangsaan หรือ Bahasa Nasional) ของรัฐเอกราชหลายรัฐ ภาษามลายูมาตรฐานมีชื่อทางการแตกต่างกันไป ในบรูไนและสิงคโปร์เรียกว่า "ภาษามลายู" (Bahasa Melayu) ในมาเลเซียเรียกว่า "ภาษามลายู" (Bahasa Melayu) หรือ "ภาษามาเลเซีย" (Bahasa Malaysia) และในอินโดนีเซียเรียกว่า "ภาษาอินโดนีเซีย" (Bahasa Indonesia) อย่างไรก็ตาม ในหลายพื้นที่ทางตอนกลางและตอนใต้ของเกาะสุมาตราที่ซึ่งภาษามลายูเป็นภาษาพื้นเมือง ชาวอินโดนีเซียจะเรียกภาษานี้ว่า "ภาษามลายู" และมองว่าเป็นภาษาหนึ่งในบรรดาภาษาประจำภูมิภาคของตน
ภาษามลายูมาตรฐาน (หรือที่เรียกว่าภาษามลายูราชสำนัก) เคยเป็นวิธภาษามาตรฐานในวรรณกรรมของรัฐสุลต่านมะละกาและยะโฮร์สมัยก่อนอาณานิคม ดังนั้น บางครั้งจึงเรียกว่าภาษานี้ว่าภาษามลายูมะละกา, ภาษามลายูยะโฮร์ หรือภาษามลายูรีเยา (หรือชื่ออื่น ๆ ที่ใช้ชื่อเหล่านี้ประกอบกัน) เพื่อแยกให้แตกต่างกับภาษาอื่น ๆ อีกหลายภาษาในกลุ่มภาษามลายู จากข้อมูลของเอ็ทนอล็อก (Ethnologue) วิธภาษามลายูต่าง ๆ ซึ่งในปัจจุบันมีรายชื่อเป็นภาษาแยกต่างหาก (รวมถึงวิธภาษาโอรังอัซลีในมาเลเซียตะวันตก) มีความสัมพันธ์ใกล้เคียงกับภาษามลายูมาตรฐานมากจนอาจพิสูจน์ได้ว่าเป็นภาษาถิ่นของภาษาเดียวกัน นอกจากนี้ ยังมีภาษามลายูการค้าและภาษาครีโอล (creole) จากภาษามลายูอีกจำนวนมากซึ่งมีพื้นฐานจากภาษากลางที่พัฒนามาจากภาษามลายูตามแบบแผนดั้งเดิม เช่นเดียวกับภาษามลายูมากัซซาร์ซึ่งปรากฏว่าเป็นภาษาผสม
ไวยากรณ์
ภาษามลายูเป็นภาษารูปคำติดต่อ การสร้างคำใหม่ทำได้ 3 วิธีคือ ลงวิภัติปัจจัยที่รากศัพท์ สร้างคำประสมหรือซ้ำคำ
หน่วยคำเติม
รากศัพท์ที่เติมหน่วยคำเติมเป็นได้ทั้งคำนามและคำกริยา ตังอย่างเช่น masak (ทำอาหาร) เป็น memasak (กำลังทำอาหาร) memasakkan (ทำอาหารเพื่อ) dimasak (ทำอาหาร-รูปถูกกระทำ) และ pemasak (ผู้ทำอาหาร) บางครั้งมีการเปลี่ยนเสียงพยัญชนะตัวแรกเมื่อเติมคำอุปสรรคหน้ารากศัพท์ เช่น sapu (กวาด) เป็น penyapu (ไม้กวาด) panggil (เรียก) เป็น memanggil (กำลังเรียก)
ตัวอย่างการใช้หน่วยคำเติมเพื่อเปลี่ยนความหมายของคำได้แก่การผันคำว่า ajar (สอน)
- ajaran = คำสั่งสอน
- belajar = กำลังเรียน
- mengajar = สอน
- diajar = (บางสิ่ง) กำลังถูกสอน
- diajarkan = (บางคน) กำลังถูกสอน (เกี่ยวกับบางสิ่ง)
- mempelajari = เรียน (บางอย่าง)
- dipelajari = กำลังถูกศึกษา
- pelajar = นักเรียน
- pengajar = ครู
- pelajaran = วิชาเรียน
- pengajaran = บทเรียน
- pembelajaran = การเรียนรู้
- terpelajar = ถูกศึกษา
- berpelajaran = มีการศึกษาดี
หน่วยคำเติมมี 4 ชนิดคือ อุปสรรค (awalan) ปัจจัย (akhiran) อุปสรรค+ปัจจัย (apitan) และอาคม (sisipan) หน่วยคำเติมเหล่านี้แบ่งเป็น 3 กลุ่มตามหน้าที่คือ ทำให้เป็นนาม กริยา และคุณศัพท์
หน่วยคำเติมสร้างคำนาม เปลี่ยนรากศัพท์ให้เป็นคำนาม ตัวอย่างแสดงในตารางข้างล่าง
| ชนิดของปัจจัย | หน่วยคำเติม | ตัวอย่างรากศัพท์ | ตัวอย่างคำที่ได้ |
|---|---|---|---|
| อุปสรรค | pe(N)- | duduk (นั่ง) | penduduk (ประชากร) |
| ke- | hendak (ต้องการ) | kehendak (ความต้องการ) | |
| อาคม | -el- | tunjuk (ชี้) | telunjuk (คำสั่ง) |
| -em- | kelut (ยุ่งเหยิง) | kemelut (วิกฤติ) | |
| -er- | gigi (ฟัน) | gerigi (toothed blade) | |
| ปัจจัย | -an | bangun (ยกขึ้น) | bangunan (ตึก) |
| อุปสรรค+ปัจจัย | ke-...-an | raja (กษัตริย์) | kerajaan (ราชอาณาจักร/ราชการ/รัฐบาล) |
| pe(N)-...-an | kerja (ทำงาน) | pekerjaan (อาชีพ) |
หน่วยคำเติมสร้างคำกริยา เปลี่ยนรากศัพท์ให้เป็นคำกริยา ตัวอย่างแสดงในตารางข้างล่าง
| ชนิดของปัจจัย | หน่วยคำเติม | ตัวอย่างรากศัพท์ | ตัวอย่างคำที่ได้ |
|---|---|---|---|
| อุปสรรค | be(R)- | ajar (สอน) | belajar (เรียน) - Intransitive |
| me(N)- | tolong (ช่วย) | menolong (ช่วย) - Active transitive | |
| di- | ambil (นำไป) | diambil (ถูกนำไป) - Passive transitive | |
| mempe(R)- | kemas (เป็นลำดับ) | memperkemas (จัดเรียงต่อไป) | |
| dipe(R)- | dalam (ลึก) | diperdalam (ลึกลงไป) | |
| te(R)- | makan (กิน) | termakan (ถูกกินทันทีทันใด) | |
| ปัจจัย | -kan | letak (เก็บ) | letakkan (เก็บ) - คำสั่ง |
| -i | jauh (ไกล) | jauhi (หลีกเลี่ยง) - คำสั่ง | |
| อุปสรรค+ปัจจัย | be(R)-...-an | pasang (ซ่อม) | berpasangan (ถูกซ่อม) |
| be(R)-...-kan | tajuk (หัวข้อ) | bertajukkan (ถูกตั้งหัวข้อ) | |
| me(N)-...-kan | pasti (แน่นอน) | memastikan (มั่นใจ) | |
| me(N)-...-i | teman (companion) | menemani (to accompany) | |
| mempe(R)-...-kan | guna (ใช้) | mempergunakan (to misuse, to utilise) | |
| mempe(R)-...-i | ajar (teach) | mempelajari (to study) | |
| ke-...-an | hilang (หายไป) | kehilangan (หาย) | |
| di-...-i | sakit (เจ็บ) | disakiti (เจ็บปวด) | |
| di-...-kan | benar (ถูก) | dibenarkan (ถูกอนุญาต) | |
| dipe(R)-...-kan | kenal (จำได้) | diperkenalkan (ถูกแนะนำ) |
หน่วยคำเติมสร้างคำคุณศัพท์ เปลี่ยนรากศัพท์ให้เป็นคำคุณศัพท์ ตัวอย่างแสดงในตารางข้างล่าง:
| ชนิดของปัจจัย | Affix | ตัวอย่างรากศัพท์ | ตัวอย่างคำที่ได้ |
|---|---|---|---|
| อุปสรรค | te(R)- | kenal (รู้จัก) | terkenal (มีชื่อเสียง) |
| se- | bijak (ฉลาด) | sebijak (ฉลาดเท่ากับ) | |
| อาคม | -el- | serak (disperse) | selerak (messy) |
| -em- | cerlang (radiant bright) | cemerlang (bright, excellent) | |
| -er- | sabut (husk) | serabut (ยุ่งเหยิง) | |
| อุปสรรค+ปัจจัย | ke-...-an | barat (ตะวันตก) | kebaratan (ทำให้เป็นทั่วไป) |
ภาษามลายูมีปัจจัยที่ยืมจากภาษาอื่นเช่น ภาษาสันสกฤต ภาษาอาหรับ ภาษาอังกฤษ เช่น maha- juru- pasca- eka- anti- pro-
คำประสม
คำประสมเกิดจากการรวมคำตั้งแต่ 2 คำขึ้นไปเข้าด้วยกัน ซึ่งคำเหล่านี้ปกติจะเขียนแยกกันในประโยค คำประสมนี้อาจรวมกันได้โดยตรง หรือมีปัจจัยเชื่อมคำเข้าด้วยกัน ตัวอย่างเช่น kereta หมายถึงรถ และ api หมายถึงไฟ รวมกันเป็น kereta api หมายถึงรถไฟ kita หมายถึง เรา kasih " รัก kamu "คุณ รวมกันเป็น เรารักคุณ
การซ้ำคำ
การซ้ำคำในภาษามลายูมี 4 แบบคือ ซ้ำทั้งหมด ซ้ำบางส่วน ซ้ำเป็นจังหวะ และซ้ำโดยความหมาย
ลักษณนาม
ภาษามลายูมีการใช้ลักษณนามเช่นเดียวกับภาษาอื่น ๆ ในเอเชีย เช่น ภาษาไทย ภาษาจีน ภาษาเวียดนาม และภาษาเบงกอล
คำหน้าที่
มี 16 ชนิด เป็นคำที่มีหน้าที่ทางไวยากรณืในประโยค ได้แก่ คำสันธาน คำบุพบท คำปฏิเสธ และคำอื่น ๆ
คำปฏิเสธ
คำที่แสดงการปฏิเสธในภาษามลายูมี 2 คำ คือ bukan และ tidak bukan ใช้ปฏิเสธนามวลีและบุพบท ส่วน tidak ใช้ปฏิเสธคำกริยาและวลีคุณศัพท์
| ประธาน | คำปฏิเสธ | การบ่งชี้ |
|---|---|---|
| Lelaki yang berjalan dengan Fazila itu (เด็กชายคนนั้นที่กำลังเดินกับฟาซีลา) | bukan (ไม่ใช่) | teman lelakinya (แฟนของหล่อน) |
| Surat itu (จดหมายฉบับนั้น) | bukan (ไม่ได้) | daripada teman penanya di Perancis (มาจากญาติของเขาในฝรั่งเศส) |
| Pelajar-pelajar itu (นักเรียนเหล่านั้น) | tidak (ไม่) | mengikuti peraturan sekolah (เชื่อฟังกฎของโรงเรียน) |
| Penguasaan Bahasa Melayunya (คำสั่งของเขาในภาษามลายู) | tidak (ไม่) | sempurna (สมบูรณ์) |
คำ bukan อาจใช้นำหน้า กริยาและวลีคุณศัพท์ได้ ถ้าประโยคนั้นแสดงความขัดแย้ง
| ประธาน | การปฏิเสธ | การทำนาย | ความขัดแย้ง |
|---|---|---|---|
| Karangannya (เรียงความของเขา) | bukan (ไม่) | baik sangat, (ดีมาก) | tetapi dia mendapat markah yang baik (แต่เขาได้คะแนนดี) |
| Kilang itu (โรงงาน) | bukan (ไม่) | menghasilkan kereta Kancil, (ผลิตรถ Kancil ) | sebaliknya menghasilkan Proton Wira (แต่ผลิต Proton Wira แทน) |
เพศทางไวยากรณ์
โดยทั่วไปไม่มีการแบ่งเพศ มีเพียงบางคำที่มีการแบ่งเพศตามธรรมชาติ ตัวอย่างเช่น adik หมายถึงน้องโดยไม่แบ่งเพศ adik laki-laki หมายถึงน้องชายซึ่งไม่ตรงกับ"brother" ในภาษาอังกฤษ คำที่แบ่งเพศ เช่น puteri (เจ้าหญิง)และ putera (เจ้าชาย)
การทำให้เป็นพหูพจน์
โดยทั่วไปการแสดงพหูพจน์ใช้การซ้ำคำ ตัวอย่างเช่น ถ้วย 1 ใบ ใช้ cawan ถ้วยหลายใบใช้cawan-cawan แต่ลดรูปเหลือ cecawan แต่บางคำมีข้อยกเว้นเช่น orang หมายถึงบุคคลแต่คำว่าประชาชนไม่ใช้ orang-orang แต่ใช้คำว่า rakyat แต่ถ้าหมายถึงคนหลายคนหรือคนเยอะใช้คำว่า ramai orang ,คน 1 พันคนใช้ seribu orang ซึ่งเป็นการใช้คำแสดงจำนวนแสดงรูปพหูพจน์
นอกจากใช้แสดงพหูพจน์แล้ว การซ้ำคำยังใช้สร้างคำใหม่ด้วย เช่น hati หมายถึงหัวใจหรือตับแล้วแต่บริบท hati-hati หมายถึงระวัง และมักใช้เป็นคำกริยา การซ้ำคำนี้ถือเป็นเรื่องยากสำหรับชาวต่างชาติที่เรียนภาษามลายู
คำกริยา
ไม่มีการผันคำกริยาตามกาลหรือจำนวน ไม่มีเครื่องหมายแสดงกาล แต่มักบอกกาลโดยใช้คำกริยาวิเศษณ์แทน (เช่นเมื่อวานนี้) หรือตัวบ่งกาล เช่น sudah (พร้อมแล้ว) แต่ภาษามลายูมีระบบคำกริยาที่ซับซ้อนของปัจจัยเพื่อแสดงความหมายที่ต่างกันเล็กน้อยรวมทั้งแสดงผู้กระทำ ปัจจัยบางตัวถูกยกเว้นไม่ใช้ในการสนทนา
การเรียงลำดับคำ
โดยทั่วไปเป็นแบบประธาน-กริยา-กรรม คำคุณศัพท์ คำสรรพนามชี้เฉพาะและสรรพนามแสดงความเป็นเจ้าของตามหลังคำนามที่ขยาย
คำยืม
ภาษามลายูมีคำยืมจากภาษาอาหรับ (มักเป็นคำทางศาสนา) ภาษาฮินดี ภาษาสันสกฤต ภาษาทมิฬ ภาษาเปอร์เซีย ภาษาโปรตุเกส ภาษาดัตช์ ภาษาจีนบางสำเนียง คำยืมรุ่นใหม่ ๆ มักมาจากภาษาอังกฤษ โดยมากเป็นศัพท์วิทยาศาสตร์และศัพท์เทคนิค
ตัวอย่างคำศัพท์
- stesen สเตเซน =สถานี
- tandas ตันดัซ = ห้องน้ำ
- restoran เรซโตรัน = ภัตตาคาร
- lapangan terbang ลาปางัน เตอร์บัง = ท่าอากาศยาน
- taman ตามัน = สวนสาธารณะ
- pergi, tiba/sampai เปอร์ฆี, ตีบา/ซัมปัย = ไป, ถึง
- saya/aku ซายา/อากู = ผม, ฉัน
- dia ดียา = เขาผู้หญิง/เขาผู้ชาย
- ia อียา = มัน (คน)
- mereka, dia orang เมอเรกา, ดียา โอรัง = เขาทั้งหลาย
- terima kasih เตอรีมา กาซิฮ์ = ขอบคุณ
- hari ini ฮารี อีนี = วันนี้
- besok เบโซะ = พรุ่งนี้
- malam ini มาลัม อีนี = คืนนี้
- semalam/kelmarin เซอมาลัม/เกิลมาริน = เมื่อวานนี้
- pelancong เปอลันจง = นักท่องเที่ยว
- tutup ตูตุป = ปิด
- buka บูกา = เปิด
- baik บัยอ์ = ดี
- jahat ฌาฮัต = เลว
- betul เบอตุล = ถูก
- salah ซาละฮ์ = ผิด
- sarapan ซาราปัน = อาหารเช้า
- makan tengah hari มากัน เตองะฮ์ ฮารี = อาหารเที่ยง
- mahal มาฮัล = แพง
- murah มูระฮ์ = ถูก
- panas ปานัซ = ร้อน
- sejuk เซอฌุ = หนาว
- makan malam มากัน มาลัม = อาหารเย็น
- kertas pembalut เกอร์ตัซ เปิมบาลุต = กระดาษห่อของ
- sikat ซีกัต = หวี
- pembersih เปิมเบอร์ซิฮ์ = ผงซักฟอก
- tas ตัซ = กระเป๋าเดินทาง
- sampul surat ซัมปุล ซูรัต = ซองจดหมาย
- hadiah ฮาดียะฮ์ = ของขวัญ
- topi โตปี = หมวก
- geretan เฆเรตัน = ไฟแช็ก
- jarum ฌารุม = เข็มเย็บผ้า
- syampu ชัมปู = แชมพูสระผม
- kasut กาซุต = รองเท้า
- sabun ซาบุน = สบู่
- berus gigi เบอรุซ ฆีฆี = แปรงสีฟัน
- ubat gigi อูบัต ฆีฆี = ยาสีฟัน
- payung ปายุง = ร่ม
- darah ดาระฮ์ = เลือด
อิทธิพลของภาษามลายูในภาษาไทย
ภาษามลายูมีอิทธิพลในภาษาไทยมาช้านาน โดยมีหลักฐานชัดเจนย้อนหลังไปอย่างน้อยในสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยปรากฏในปริบทต่าง ๆ ดังนี้
อ้างอิง
- Mikael Parkvall, "Världens 100 största språk 2007" (The World's 100 Largest Languages in 2007), in Nationalencyklopedin
- ↑ Uli, Kozok (10 March 2012). "How many people speak Indonesian". University of Hawaii at Manoa. สืบค้นเมื่อ 20 October 2012.
James T. Collins (Bahasa Sanskerta dan Bahasa Melayu, Jakarta: KPG 2009) gives a conservative estimate of approximately 200 million, and a maximum estimate of 250 million speakers of Malay (Collins 2009, p. 17).
- "Kedah MB defends use of Jawi on signboards". The Star. 26 August 2008.
- Ekkalak Max (2016-05-01). ""ปั้นเหน่ง" คำมลายูในราชสำนักสยาม" (Blog post). สืบค้นเมื่อ 2019-08-30.
