รองเท้านารีขาวพังงา
| รองเท้านารีขาวพังงา | |
|---|---|
| ดอกของรองเท้านารีขาวพังงา | |
| สถานะการอนุรักษ์ | |
เสี่ยงขั้นวิกฤติต่อการสูญพันธุ์ (IUCN 3.1) | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Plantae |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Angiosperms |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Monocots |
| อันดับ: | Asparagales |
| วงศ์: | Orchidaceae |
| วงศ์ย่อย: | Cypripedioideae |
| สกุล: | Paphiopedilum |
| สปีชีส์: | P. thaianum |
| ชื่อทวินาม | |
| Paphiopedilum thaianum Iamwir., (2006) | |
.jpg.html){kind=link}
รองเท้านารีขาวพังงา, รองเท้านารีไทยอานัม หรือ รองเท้านารีไทย เป็น กล้วยไม้ในสกุลรองเท้านารี พบทางภาคใต้ของประเทศไทย
ที่มาของชื่อ
ที่มาของชื่อไทย รองเท้านารีขาวพังงา เพื่อบ่งบอกว่า เป็นกล้วยไม้สกุลรองเท้านารี ที่มีดอกพื้นสีขาว และมีแหล่งกำเนิด มาจากจังหวัดพังงา หรือ ชื่อไทย รองเท้านารีไทย เพื่อบอกว่า เป็นกล้วยไม้สกุลรองเท้านารี ที่มีแหล่งกำเนิดจากประเทศไทย รองเท้านารีไทยอานัม เรียกตามชื่อละตินของชื่อชนิด
ที่มาของชื่อชนิด ในชื่อละตินทางวิทยาศาสตร์ thaianum เป็นคำคุณศัพท์อเพศ (Neutral gender) ซึ่งผันตามเพศของสกุล Paphiopedilum ซึ่งให้ความหมายถึง มีแหล่งกำเนิดจากประเทศไทย
ประวัติความเป็นมา
รองเท้านารีขาวพังงา เคยถูกค้นพบและนำมาสู่วงการนักเพาะเลี้ยงกล้วยไม้ มาก่อนปี พ.ศ.2540 แต่ในช่วงนั้นส่วนใหญ่ นักเพาะเลี้ยง และนักอนุกรมวิธานพืชได้มองว่า กล้วยไม้ชนิดนี้เป็นเพียง พันธุ์ (variety) หรือ สายพันธุ์ (race) หนึ่งของ รองเท้านารีขาวสตูลเท่านั้น
ในเดือนเมษายน ปี พ.ศ. 2548 ประพันธ์ เอี่ยมวิริยะกุล ได้พบกล้วยไม้รองเท้านารีขาวพังงาในที่เลี้ยง และได้เดินทางไปศึกษาและเก็บตัวอย่างบนเทือกเขาหินปูนในจังหวัดพังงา ได้ทำการรวบรวมข้อมูลและบรรยายพร้อมตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เป็นชนิดใหม่ของโลกว่า Paphiopedilum thaianum ในเดือนกันยายน ปี พ.ศ.2549 ลงในวราสาร Orchid Review ของราชพฤกษชาติสมาคมแห่งสหราชอาณาจักร ประเทศอังกฤษ
ในราวเดือนมีนาคม พ.ศ.2550 ศุภลักษณ์ ภูมิคง และคณะ ได้เริ่มทำการสำรวจและวิจัยชีววิทยาของรองเท้านารีขาวพังงา และชนิดพันธุ์ใกล้เคียง
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ดอกมีพื้นสีขาว บางดอกมีพื้นสีขาวอมเหลืองหรือเขียวค่อนข้างเจือจาง มีจุดสีม่วงน้ำตาลขนาดเล็ก กระจายอยู่ในบริเวณใกล้โคนกลีบ ใบค่อนข้างหนาและแข็ง รูปลิ้นแคบยาวหรือรูปไข่กลับ ยาว 3.5-9.5 ซม.กว้าง 1-2.4 ซม. ปลายใบมีรอยหยักสามง่ามขนาดเล็กมากและโค้งมนต่อขอบใบ ขอบใบใกล้โคนมีขน ใบด้านบนมีลายสีเขียวแก่สลับสีเขียวอ่อน ใต้ท้องใบสีม่วงคล้ำ ดอกมีขนาดกว้างระหว่าง 3.3-4.2 ซม. รูปลักษณะมองจากด้านหน้าค่อนข้างกลมหรือรี ก้านช่อดอกตั้ง ยาวประมาณ 6-23 ซม. มีดอกที่ปลายช่อดอก อาจมีดอกได้ถึง 1-2 ดอกต่อหนึ่งช่อดอก กลีบกระเป๋าโป่งพอง มีจุดสีม่วงน้ำตาลขนาดใหญ่จำนวนหลายจุด บนกลีบกระเป๋าด้านใน โล่รูปไข่กลับ ทางออกของแมลงผสมเกสร 1.5-1.6 มม. ซึ่งเป็นกลไกคัดเลือกแมลงผสมเกสร
รองเท้านารีขาวพังงา มีลักษณะคล้าย รองเท้านารีขาวสตูล แต่รองเท้านารีขาวพังงามีขนาดดอกและใบเล็กกว่า แต้มกลางโล่สีเขียว และมีจุดสีม่วงน้ำตาลขนาดใหญ่หลายจุดกระจายตัวบนผิวด้านในกลีบกระเป๋า
ถิ่นอาศัย
พบตามธรรมชาติบนพื้นผิวภูเขาหินปูน ขึ้นอยู่ตามซอกหิน ในภาคใต้ของประเทศไทย พบในแถบจังหวัดพังงาเท่านั้น ในระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 350 - 450 ม.
ฤดูออกดอก และระบบสืบพันธุ์
ออกดอกช่วงเดือนเมษายน ถึง พฤษภาคม
จากการศึกษาวิจัยภาคสนามที่ตีพิมพ์ในปี พ.ศ.2555 โดย HANS BÄNZIGER, ศุภลักษณ์ ภูมิคง และ กนกอร ศรีม่วง ได้ทำการเก็บข้อมูลในแหล่งที่อยู่ตามธรรมชาติของรองเท้านารีขาวพังงาและรองเท้านารีขาวสตูล พบว่าแมลงผสมเกสรเป็นชันโรง ในสกุล Lasioglossum ซึ่งเป็นชันโรงชนิดใหม่ของโลก และได้บรรยายและตั้งชื่อว่า Lasioglossum orchidodeceptum ซึ่งเป็นคนละชนิดกับแมลงผสมเกสรของรองเท้านารีขาวสตูล ซึ่งเป็นชันโรงคนละสกุลและคนละชนิดกันคือ Tetragonula testaceitarsis จึงเป็นหลักฐานยืนยันกลไกการแยกชนิด (Speciation mechanism) ที่มีระหว่าง ชนิดซ่อนเร้น (Cryptic species) ทั้งสองชนิดได้เป็นอย่างดี
อ้างอิง
- Rankou, H..(2015) Paphiopedilum thaianum IUCN Red List of Threatened Species. Retrieved 3 July 2016. IUCN Red List of Threatened Species. Database entry includes a brief justification of why this species is critically endangered..
- Iamwiriyakul, P..(2006) Paphiopedilum thaianum, A new species of Paphiopedilum from Thailand. Orchid Review 114 (1271):278-281
- http://www.siamensis.org/species_index?nid=40330#40330--Species : Paphiopedilum thaianum Prapanth Iamwiriyakul (2016) “Species: Paphiopedilum thaianum” Index siamensis. Retriteved 4 July 2016. Siamensis.org .
- http://pantip.com/topic/35360956 Prapanth Iamwiriyakul (2016) ผลสำรวจการออกเสียงชื่อชนิด thaianum ในภาษาไทย. Retriteved 12 July 2016. pantip.com
- Stearn, W. T..(2000) Botanical Latin: history, grammar, syntax, terminology and vocabulary. 4th edition. Timber Press
- Iamwiriyakul, P..(2006) Paphiopedilum thaianum, A new species of Paphiopedilum from Thailand. Orchid Review 114 (1271):278-281
- http://www.siamensis.org/species_index?nid=40330#40330--Species : Paphiopedilum thaianum Prapanth Iamwiriyakul (2016) “Species: Paphiopedilum thaianum” Index siamensis. Retriteved 4 July 2016. Siamensis.org .
- Iamwiriyakul, P..(2006) Paphiopedilum thaianum, A new species of Paphiopedilum from Thailand. Orchid Review 114 (1271):278-281
- http://www.siamensis.org/species_index?nid=40330#40330--Species : Paphiopedilum thaianum Prapanth Iamwiriyakul (2016) “Species: Paphiopedilum thaianum” Index siamensis. Retriteved 4 July 2016. Siamensis.org .
- Iamwiriyakul, P..(2006) Paphiopedilum thaianum, A new species of Paphiopedilum from Thailand. Orchid Review 114 (1271):278-281
- Iamwiriyakul, P..(2006) Paphiopedilum thaianum, A new species of Paphiopedilum from Thailand. Orchid Review 114 (1271):278-281
- BÄNZIGER, H.; PUMIKONG, S., & SRIMUANG, K. (2012) The missing link: bee pollination in wild lady slipper orchids Paphiopedilum thaianum and P. niveum (Orchidaceae) in Thailand. in Mitteilungen der Schweizerischen entomologischen Gesellschaft (Bulletin de la Société entomologique suisse) 85: 1–26
แหล่งข้อมูลอื่น
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: รองเท้านารีขาวพังงา(Paphiopedilum thaianum) |
| วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ รองเท้านารีขาวพังงา(Paphiopedilum thaianum) |