ราชาธิราช หรือชื่อในภาษาพม่า ยาซาดะริต อเยดอว์บอง (พม่า : ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ) เป็นชื่อของบันทึกเหตุการณ์พม่า ซึ่งมีเนื้อหาว่าด้วยประวัติศาสตร์ของอาณาจักรหงสาวดี ของชาวมอญ ตั้งแต่ พ.ศ. 1830 — พ.ศ. 1964 รายละเอียดภายในบันทึกประกอบด้วยเรื่องราวของความขัดแย้งภายในราชสำนัก การกบฏ เรื่องราวทางการทูต การสงคราม เป็นต้น เนื้อหาประมาณกึ่งหนึ่งของเรื่องอุทิศพื้นที่ให้กับรัชกาลของพระเจ้าราชาธิราช โดยลงลึกในรายละเอียดของสงครามสี่สิบปี ระหว่างกรุงหงสาวดีของมอญกับกรุงอังวะ ของพม่า ภายใต้การนำของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง และพระมหาอุปราชมังรายกะยอชวา
ต้นฉบับของเรื่องราชาธิราชฉบับภาษาพม่ามาจากพงศาวดารภาษามอญ เรื่อง "พงศาวดารกรุงหงสาวดี" ("Hanthawaddy Chronicle") และได้รับการแปลเป็นภาษาพม่าโดยพญาทะละ เสนาบดีและกวีชาวมอญซึ่งรับราชการในอาณาจักรพม่าสมัยราชวงศ์ตองอู นับได้ว่าเป็นเอกสารเกี่ยวกับชาวมอญในดินแดนพม่าตอนล่าง ที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่หลงเหลืออยู่ และอาจเป็นพงศาวดารมอญเพียงฉบับเดียวที่เหลือรอดจากการเผาทำลายเมืองพะโค (หงสาวดี) โดยกบฏชาวมอญภายใต้การนำของอดีตขุนนางในอาณาจักรหงสาวดีในปี พ.ศ. 2107
สำเนาใบลานของเรื่องราชาธิราชฉบับพญาทะละปัจจุบันเหลือรอดมาเพียง 4 ชุด สันนิษฐานว่าทำขึ้นในช่วงราวพุทธศตวรรษที่ 23 (คริสต์ศตวรรษที่ 18) นอกจากนี้ยังมีฉบับแปลฉบับอื่นๆ อยู่อีก รวมทั้งสิ้น 9 ฉบับ ตามการวิเคราะห์โดยนายปันหละเมื่อปี พ.ศ. 2511 นายปันหละได้แปลราชาธิราชฉบับหนึ่งกลับเป็นภาษามอญเมื่อปี พ.ศ. 2501 และเรียบเรียงเรื่องราชาธิราชขึ้นใหม่อีก 1 ฉบับเป็นภาษาพม่า (นับเป็นราชาธิราชฉบับที่ 10) โดยสังเคราะห์ข้อมูลจากราชาธิราชฉบับพญาทละ ฉบับ "ปากลัด" และจากมหาราชวงศ์ ฉบับหอแก้ว รวมทั้งอาศัยข้อมูลเพิ่มเติมจากการวิจัยสมัยใหม่
ราชาธิราชฉบับภาษาไทย พงศาวดารเรื่องราชาธิราชได้มีการแปลจากฉบับภาษามอญเป็นภาษาไทยครั้งแรกในสมัยกรุงศรีอยุธยา ตอนปลาย ซึ่งฉบับแปลครั้งแรกนั้นได้สูญหายไปเมื่อกรุงศรีอยุธยาล่มสลายในปี พ.ศ. 2310 ต่อมาในปี พ.ศ. 2328 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ มีพระราชดำริว่า หนังสือเรื่องราชาธิราชเป็นหนังสือดี เคยได้รับการยกย่องมาแล้ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการแปลและเรียบเรียงใหม่ โดยมีเจ้าพระยาพระคลัง (หน) เป็นแม่กองกำกับการแปล ร่วมกับพระยาอินทรอัครราช พระภิรมรัศมี และพระศรีภูริปรีชา ได้ตีพิมพ์ครั้งแรกที่โรงพิมพ์หมอบรัดเลย์ เมื่อ พ.ศ. 2423
เนื้อหาของราชาธิราชฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) มีความแตกต่างจากราชาธิราชฉบับภาษาพม่าของพญาทะละอยู่ 2 ข้อใหญ่ๆ คือ
เนื้อหาของราชาธิราชฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) มีความยาวมากกว่าฉบับของพญาทะละ โดยฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ดำเนินเนื้อเรื่องตั้งแต่เรื่องกำเนิดมะกะโท ไปจนจบเรื่องที่พระเจ้าธรรมเจดีย์ ถวายพระเพลิงพระบรมศพของ ตะละนางพระยาท้าว ส่วนฉบับพญาทละเดินเรื่องตั้งแต่กำเนิดมะกะโทจบเพียงถึงตอนพระเจ้าราชาธิราชสวรรคตเท่านั้น ช่วงเวลาสวรรคตของพระเจ้าราชาธิราชกับพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องในราชาธิราชทั้งสองฉบับมีความแตกต่างกัน กล่าวคือ ราชาธิราชฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ระบุว่าพระเจ้าราชาธิราชเสด็จสวรรคตก่อนพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง ส่วนฉบับพญาทะละระบุว่าพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องเสด็จสวรรคตก่อนพระเจ้าราชาธิราช ราชาธิราชภาคภาษาไทยฉบับอื่นๆ บทละครพันทาง เรื่องราชาธิราช ประพันธ์โดย หลวงพัฒนพงศ์ภักดี (ทิม สุขยางค์) ราชาธิราชยุทธนา แปลจากราชาธิราชฉบับภาษาพม่าโดย วิรัช นิยมธรรม (พ.ศ. 2552)
อ้างอิง Thaw Kaung 2010: 29–30 ↑ Aung-Thwin 2005: 133–135 Harvey 1925: xviii ราชาธิราชฉบับปากลัด เป็นราชาธิราชฉบับภาษามอญซึ่งพิมพ์ในประเทศไทย ตีพิมพ์ที่โรงพิมพ์วัดแค อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ โดยจัดพิมพ์เป็นชุด 2 เล่มต่อเนื่องกัน เมื่อ พ.ศ. 2453 และ 2455 - ดูเพิ่มเติมที่ องค์ บรรจุน. "ราชาธิราชฉบับภาษามอญ" http://blogazine.in.th/blogs/ong/post/2611 เผยแพร่ 29 ตุลาคม 2552. อ้างเมื่อ 20 ตุลาคม 2556. Pan Hla 1968: 3–4
บรรณานุกรม Aung-Thwin, Michael A. (2005). The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma (illustrated ed.). Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824828868 Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824 . London: Frank Cass & Co. Ltd. Pan Hla, Nai (1968). Razadarit Ayedawbon (ภาษาพม่า) (8th printing, 2004 ed.). Yangon: Armanthit Sarpay. Thaw Kaung, U (2010). Aspects of Myanmar History and Culture . Yangon: Gangaw Myaing.
แหล่งข้อมูลอื่น วิกิคำคมมีคำคมเกี่ยวกับ ราชาธิราช
รายชื่อหนังสือของวิรัช นิยมธรรม ราชาธิราชยุทธนาฉบับพม่า ตอนสมิงพระรามอาสา กับตรรกะผนวกรวมมอญในพม่า ราชาธิราชฉบับภาษามอญ โดย องค์ บรรจุน แนะนำวรรณคดี.......เรื่องราชาธิราช ราชาธิราช ตอน กำเนิดมะกะโท
ราชาธ, ราช, สำหร, เป, นพระนามกษ, ตร, มอญ, พระเจ, หร, อช, อในภาษาพม, ยาซาดะร, อเยดอว, บอง, พม, အရ, เป, นช, อของบ, นท, กเหต, การณ, พม, งม, เน, อหาว, าด, วยประว, ศาสตร, ของอาณาจ, กรหงสาวด, ของชาวมอญต, งแต, 1830, 1964, รายละเอ, ยดภายในบ, นท, กประกอบด, วยเร, องราวข. sahrbrachathirach thiepnphranamkstriymxy duthi phraecarachathirach rachathirach hruxchuxinphasaphma yasadarit xeydxwbxng phma ရ ဇ ဓ ရ ဇ အရ တ ပ epnchuxkhxngbnthukehtukarnphma sungmienuxhawadwyprawtisastrkhxngxanackrhngsawdikhxngchawmxytngaet ph s 1830 ph s 1964 raylaexiydphayinbnthukprakxbdwyeruxngrawkhxngkhwamkhdaeyngphayinrachsank karkbt eruxngrawthangkarthut karsngkhram epntn enuxhapramankunghnungkhxngeruxngxuthisphunthiihkbrchkalkhxngphraecarachathirach odylnglukinraylaexiydkhxngsngkhramsisibpirahwangkrunghngsawdikhxngmxykbkrungxngwakhxngphma phayitkarnakhxngphraecafrngmngkhxngaelaphramhaxuprachmngraykayxchwa 1 rachathirach phupraphnthecaphnknganxalksnkhxngxanackrhngsawdichuxeruxngtnchbbရ ဇ ဓ ရ ဇ အရ တ ပ Razadarit Ayedawbonphuaeplphyathalaecaphrayaphrakhlng hn praethsxanackrphmaphasamxy tnchbb phmaithypraephthbnthukehtukarnwnthiphimphraw ph s 2100ph s 2328 chbbecaphrayaphrakhlng tnchbbkhxngeruxngrachathirachchbbphasaphmamacakphngsawdarphasamxyeruxng phngsawdarkrunghngsawdi Hanthawaddy Chronicle aelaidrbkaraeplepnphasaphmaodyphyathala esnabdiaelakwichawmxysungrbrachkarinxanackrphmasmyrachwngstxngxu nbidwaepnexksarekiywkbchawmxyindinaednphmatxnlangthiekaaekthisudethathihlngehluxxyu 2 aelaxacepnphngsawdarmxyephiyngchbbediywthiehluxrxdcakkarephathalayemuxngphaokh hngsawdi odykbtchawmxyphayitkarnakhxngxditkhunnanginxanackrhngsawdiinpi ph s 2107 3 saenaiblankhxngeruxngrachathirachchbbphyathalapccubnehluxrxdmaephiyng 4 chud snnisthanwathakhuninchwngrawphuththstwrrsthi 23 khriststwrrsthi 18 nxkcakniyngmichbbaeplchbbxun xyuxik rwmthngsin 9 chbb tamkarwiekhraahodynaypnhlaemuxpi ph s 2511 2 naypnhlaidaeplrachathirachchbbhnungklbepnphasamxyemuxpi ph s 2501 aelaeriyberiyngeruxngrachathirachkhunihmxik 1 chbbepnphasaphma nbepnrachathirachchbbthi 10 odysngekhraahkhxmulcakrachathirachchbbphyathla chbb pakld 4 aelacakmharachwngs chbbhxaekw rwmthngxasykhxmulephimetimcakkarwicysmyihm 5 enuxha 1 rachathirachchbbphasaithy 1 1 rachathirachphakhphasaithychbbxun 2 xangxing 3 brrnanukrm 4 aehlngkhxmulxunrachathirachchbbphasaithyphngsawdareruxngrachathirachidmikaraeplcakchbbphasamxyepnphasaithykhrngaerkinsmykrungsrixyuthyatxnplay sungchbbaeplkhrngaerknnidsuyhayipemuxkrungsrixyuthyalmslayinpi ph s 2310 txmainpi ph s 2328 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachaehngkrungrtnoksinthr miphrarachdariwa hnngsuxeruxngrachathirachepnhnngsuxdi ekhyidrbkarykyxngmaaelw cungthrngphrakrunaoprdekla ihmikaraeplaelaeriyberiyngihm odymiecaphrayaphrakhlng hn epnaemkxngkakbkaraepl rwmkbphrayaxinthrxkhrrach phraphirmrsmi aelaphrasriphuripricha idtiphimphkhrngaerkthiorngphimphhmxbrdely emux ph s 2423enuxhakhxngrachathirachchbbecaphrayaphrakhlng hn mikhwamaetktangcakrachathirachchbbphasaphmakhxngphyathalaxyu 2 khxihy khux enuxhakhxngrachathirachchbbecaphrayaphrakhlng hn mikhwamyawmakkwachbbkhxngphyathala odychbbecaphrayaphrakhlng hn daeninenuxeruxngtngaeteruxngkaenidmakaoth ipcncberuxngthiphraecathrrmecdiy thwayphraephlingphrabrmsphkhxng talanangphrayathaw swnchbbphyathlaedineruxngtngaetkaenidmakaothcbephiyngthungtxnphraecarachathirachswrrkhtethann chwngewlaswrrkhtkhxngphraecarachathirachkbphraecafrngmngkhxnginrachathirachthngsxngchbbmikhwamaetktangkn klawkhux rachathirachchbbecaphrayaphrakhlng hn rabuwaphraecarachathirachesdcswrrkhtkxnphraecafrngmngkhxng swnchbbphyathalarabuwaphraecafrngmngkhxngesdcswrrkhtkxnphraecarachathirachrachathirachphakhphasaithychbbxun bthlakhrphnthangeruxngrachathirach praphnthody hlwngphthnphngsphkdi thim sukhyangkh rachathirachyuththna aeplcakrachathirachchbbphasaphmaody wirch niymthrrm ph s 2552 xangxing Thaw Kaung 2010 29 30 2 0 2 1 Aung Thwin 2005 133 135 Harvey 1925 xviii rachathirachchbbpakld epnrachathirachchbbphasamxysungphimphinpraethsithy tiphimphthiorngphimphwdaekh xaephxphrapraaedng cnghwdsmuthrprakar odycdphimphepnchud 2 elmtxenuxngkn emux ph s 2453 aela 2455 duephimetimthi xngkh brrcun rachathirachchbbphasamxy http blogazine in th blogs ong post 2611 ephyaephr 29 tulakhm 2552 xangemux 20 tulakhm 2556 Pan Hla 1968 3 4brrnanukrmAung Thwin Michael A 2005 The Mists of Ramanna The Legend that was Lower Burma illustrated ed Honolulu University of Hawai i Press ISBN 9780824828868 Harvey G E 1925 History of Burma From the Earliest Times to 10 March 1824 London Frank Cass amp Co Ltd Pan Hla Nai 1968 Razadarit Ayedawbon phasaphma 8th printing 2004 ed Yangon Armanthit Sarpay Thaw Kaung U 2010 Aspects of Myanmar History and Culture Yangon Gangaw Myaing aehlngkhxmulxun wikikhakhmmikhakhmekiywkb rachathirach wikisxrs mingantnchbbekiywkb rachathirachraychuxhnngsuxkhxngwirch niymthrrm rachathirachyuththnachbbphma txnsmingphraramxasa kbtrrkaphnwkrwmmxyinphma rachathirachchbbphasamxy ody xngkh brrcun aenanawrrnkhdi eruxngrachathirach rachathirach txn kaenidmakaothekhathungcak https th wikipedia org w index php title rachathirach amp oldid 9080383, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ , อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
