สมเด็จพระภัควดี พระเอกกระษัตรี

สมเด็จพระภัควดี พระเอกกระษัตรี ศรีจักรพรรดิราช วรลักษณ อรรคกัลยาณี วุฒิอุดมบรมบพิตร พระนามเดิม วงษ์ เป็นพระอัครมเหสีในพระนารายน์ราชารามาธิบดี มีพระราชธิดาเพียงพระองค์เดียวคือนักองค์เม็ญ

สมเด็จพระภัควดี พระเอกกระษัตรี
พระอัครมเหสี
คู่อภิเษก	พระนารายน์ราชารามาธิบดี
พระราชบุตร	นักองค์เม็ญ
ราชวงศ์	วรมัน (อภิเษกสมรส)
ศาสนา	พุทธ

พระประวัติ

สมเด็จพระภัควดี พระเอกกระษัตรี มีพระชนม์ชีพช่วงต้นอย่างไรไม่เป็นที่ปรากฏ ทราบเพียงว่ามีพระนามเดิมว่า วงษ์ เป็นหญิงสามัญชนที่เข้ารับราชการเป็นบาทบริจาริกาตำแหน่งพระสนมโทในพระนารายน์ราชารามาธิบดี ทรงพระเมตตานักนางวงษ์มาก จึงโปรดเกล้าพระราชทานนามให้ใหม่ว่า นักนางบุบผาวดี เมื่อ พ.ศ. 2303 ในช่วงเวลานั้นพระศรีไชยเชษฐ์ (กวัน) เจ้าลาวเมืองสตึงแตรงถวายนางแก้วประทุมามารับราชการฝ่ายในได้สามเดือน ก็ไม่โปรดปรานส่งนางแก้วประทุมาคืนเมืองลาว

หลังนักนางบุบผาวดีตั้งพระหน่อเจ้าได้สิบเดือน จึงประสูติการพระราชธิดา มีพระนามว่า นักองค์เม็ญ (หรือมิน) เมื่อ พ.ศ. 2308 พระนารายน์ราชารามาธิบดีปีติโสมนัสมาก ทรงโปรดเกล้าสถาปนานักนางบุบผาวดีขึ้นเป็น สมเด็จพระภัควดี พระเอกกระษัตรี ศรีจักรพรรดิราช วรลักษณ อรรคกัลยาณี วุฒิอุดมบรมบพิตร เป็นพระอัครมเหสี ขุนนางทั้งหลายให้เพ็ดทูลขานรับว่า "พระกรุณาพิเศษ" ส่วนคุณหญิงและข้าราชการฝ่ายในให้เพ็ดทูลขานรับว่า "แม่" ต่อมาพระนารายน์รามาธิบดี ทรงโปรดเกล้าสถาปนานักนางอี ขึ้นเป็นสมเด็จพระภัควดี พระศรีสุชาดา เป็นอัครมเหสีอีกพระองค์คู่กันใน พ.ศ. 2311 และด้วยความที่พระองค์เป็นพระอัครมเหสี จึงมีฐานะเป็นพระมารดาเลี้ยงหรือสมเด็จพระท้าวของนักองค์เองด้วย

เมื่อกรุงกัมพูชาเกิดจลาจลใน พ.ศ. 2325 สมเด็จพระภัควดี พระเอกกระษัตรีไม่ได้เสด็จลี้ภัยไปสยามพร้อมกับพระบรมวงศานุวงศ์พระอื่น ๆ ด้วย ส่วนนักองค์เม็ญ พระราชธิดา สิ้นพระชนม์ขณะเสด็จลี้ภัยไปกรุงสยาม

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 133
2. ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 134
3. ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 135

บรรณานุกรม

• เรืองเดชอนันต์ (ทองดี ธนรัชต์), พันตรี หลวง. ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา. กรุงเทพฯ : ไทยควอลิตี้บุ๊คส์ (2006), 2563. 336 หน้า. ISBN 978-616-514-668-5