สมเด็จพระอริยวงษญาณ (ด่อน)
สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช มีพระนามเดิมว่า ด่อน เป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สถิต ณ วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เมื่อปี พ.ศ. 2365 ดำรงตำแหน่ง 20 ปีสิ้นพระชนม์ เมื่อปี พ.ศ. 2385 สิริพระชันษาได้ 81 ปี
| สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ด่อน) | |
|---|---|
| สมเด็จพระสังฆราช | |
| สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ 5 | |
| ดำรงพระยศ | พ.ศ. 2365 - พ.ศ. 2385 |
| สถาปนา | พ.ศ. 2365 วัดพระศรีรัตนศาสดาราม |
| ก่อนหน้า | สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สุก ญาณสังวร) |
| ถัดไป | สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) |
| พรรษา | 20 |
| สถิต | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร |
| ศาสนา | พุทธ |
| นิกาย | มหานิกาย |
| ประสูติ | กรุงศรีอยุธยา ด่อน |
| สิ้นพระชนม์ | พ.ศ. 2385 วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร |
1.jpg.html){kind=link}
พระประวัติในตอนต้นไม่พบรายละเอียด มีแต่เพียงว่าประสูติในรัชสมัยสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อัมรินทร์แห่งกรุงศรีอยุธยา เมื่อปี พ.ศ. 2304 ได้เป็นที่ "พระเทพโมลี" อยู่ที่วัดหงส์ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และได้เป็นที่ "พระพรหมมุนี" ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ต่อมาได้เลื่อนขึ้นเป็นที่ "พระพิมลธรรม" เมื่อปี พ.ศ. 2359 ต่อมาได้เลื่อนเป็น "สมเด็จพระพนรัตน์" ในรัชกาลเดียวกัน ทรงเป็นสมเด็จพระสังฆราชองค์สุดท้ายที่สถิต ณ วัดมหาธาตุ เป็นพระราชอุปัธยาจารย์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งผนวชเมื่อปี พ.ศ. 2367
ในช่วงปลายสมัยของสมเด็จพระสังฆราช ได้มีการชำระความภิกษุที่ประพฤติอนาจารครั้งใหญ่ ได้ตัวมาชำระสึกเสียจำนวนมาก ประมาณถึง 500 รูปเศษ ที่หนีไปก็มีจำนวนมาก และพระราชาคณะก็เป็นปาราชิกหลายรูป นับเป็นการชำระสะสางอลัชชีในคณะสงฆ์ครั้งใหญ่ที่สุดของกรุงรัตนโกสินทร์ แสดงให้เห็นถึงความเสื่อมโทรมของคณะสงฆ์ในยุคนั้น และในขณะเดียวกัน ก็แสดงให้เห็นถึงความเอาพระทัยใส่ในการคณะสงฆ์ของพระมหากษัตริย์อย่างจริงจัง
| ก่อนหน้า | สมเด็จพระอริยวงษญาณ (ด่อน) | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สุก ญาณสังวร) | สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2365 - พ.ศ. 2385) | สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) |
