อำเภออุทุมพรพิสัย

อุทุมพรพิสัย (ในอดีตเขียน "อุทุมพรพิไสย") เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดศรีสะเกษ

อำเภออุทุมพรพิสัย
อำเภอ
คำขวัญ:  แดนปราสาทหิน ถิ่นสะเดา ข้าวหอมดี บารมีหลวงปู่เครื่อง ลือเลื่องทับหลัง บ่อน้ำขลังศักดิ์สิทธิ์
พิกัดภูมิศาสตร์: 15°6′42″N 104°8′24″E / 15.11167°N 104.14000°E / 15.11167; 104.14000
อักษรไทย	อำเภออุทุมพรพิสัย
อักษรโรมัน	Amphoe Uthumphon Phisai
จังหวัด	ศรีสะเกษ
พื้นที่
• ทั้งหมด	407.9 ตร.กม. (157.5 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	105,179 คน
• ความหนาแน่น	257.86 คน/ตร.กม. (667.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	33120
รหัสภูมิศาสตร์	3310
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภออุทุมพรพิสัย หมู่ที่ 7 ตำบลกำแพง อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ 33120
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

"อุทุมพรพิไสย" หรือ อำเภออุทุมพรพิสัยในปัจจุบัน เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดศรีสะเกษ เป็นอำเภอเก่าแก่ของจังหวัดศรีสะเกษ (แรกเริ่มการก่อตั้งจังหวัดศรีสะเกษมี 6 อำเภอ คือ อำเภอเมืองศรีสะเกษ อำเภอกันทรารมย์ อำเภอกันทรลักษ์ อำเภอขุขันธ์ อำเภอราษีไศล และอำเภออุทุมพรพิสัย) เป็นอำเภอที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชเคยเสด็จพระราชดำเนินทางรถไฟเยี่ยมพสกนิกรเมื่อครั้งอดีต เป็นอำเภอที่มีความหนาแน่นของประชากรสูงที่สุดของจังหวัดศรีสะเกษ

อำเภออุทุมพรพิสัยตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2454 เดิมเรียกว่า อำเภอประจิม โดยมีที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่บ้านสำโรงใหญ่ หมู่ที่ 1 ตำบลสำโรง มีพระประชุมชันตุนิกรเป็นนายอำเภอคนแรก

ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2457 นายบุญมา ศิลปาระยะ ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ ได้พิจารณาเห็นว่าบริเวณโดยรอบที่ว่าการอำเภอประจิม มีต้นมะเดื่อขึ้นอยู่จำนวนมาก ถือได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของอำเภอจึงได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอประจิมเป็น อำเภออุทุมพรพิสัย ซึ่งมีความหมายว่า "ถิ่นของต้นมะเดื่อใหญ่"

• วันที่ 3 กันยายน 2476 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย (1,2,3,4)
  • (1) โอนพื้นที่ตำบลคูซอด อำเภออุทุมพรพิสัย ไปขึ้นกับ อำเภอเมืองศรีสะเกษ
  • (2) โอนพื้นที่ตำบลบัวหุ่ง อำเภออุทุมพรพิสัย ไปขึ้นกับ อำเภอราษีไศล
  • (3) ยุบตำบลกระจ๊ะ แล้วให้แบ่งหมู่บ้านไปขึ้นกับตำบลอี่หล่ำ อำเภออุทุมพรพิสัย และอำเภอราษีไศล
  • (4) หมู่บ้านที่แบ่งจากการยุบตำบลกระจ๊ะ อำเภออุทุมพรพิสัย ให้จัดตั้งเป็น ตำบลหนองอึ่ง ขึ้นกับอำเภอราษีไศล
• วันที่ 30 พฤษภาคม 2481 โอนพื้นที่ตำบลผักไหม (ยกเว้นหมู่ 6,10,13,14) ของอำเภอขุขันธ์ ไปขึ้นกับ อำเภออุทุมพรพิสัย
• วันที่ 19 กันยายน 2481 โอนพื้นที่หมู่ 6,10,13,14 (ในขณะนั้น) ของตำบลผักไหม ไปขึ้นกับตำบลพิมาย
• วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2490 โอนพื้นที่บ้านเป๊าะ บ้านกง บ้านหัวช้าง (ในขณะนั้น) และพื้นที่ตำบลหัวช้าง อำเภออุทุมพรพิสัย ไปขึ้นกับอำเภอราษีไศล
• วันที่ 1 กรกฎาคม 2490 โอนพื้นที่บ้านเป๊าะ บ้านกง บ้านหัวช้าง (ในขณะนั้น) และพื้นที่ตำบลหัวช้าง อำเภอราษีไศล ไปขึ้นกับอำเภออุทุมพรพิสัย
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลในพื้นที่อำเภออุทุมพรพิสัย (1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11)
  • (1) ตั้งตำบลหนองห้าง แยกออกจากตำบลกำแพง
  • (2) ตั้งตำบลก้านเหลือง แยกออกจากตำบลทุ่งไชย
  • (3) ตั้งตำบลเมืองหลวง แยกออกจากตำบลทุ่งไชย
  • (4) ตั้งตำบลผักไหม แยกออกจากตำบลกล้วยกว้าง
  • (5) ตั้งตำบลแข้ แยกออกจากตำบลปะอาว
  • (6) ตั้งตำบลแต้ แยกออกจากตำบลปะอาว
  • (7) ตั้งตำบลตาเกษ แยกออกจากตำบลขะยูง
  • (8) ตั้งตำบลรังแร้ง แยกออกจากตำบลโพธิ์ชัย
  • (9) ตั้งตำบลอี่หล่ำ แยกออกจากตำบลโพธิ์ชัย
  • (10) ตั้งตำบลแขม แยกออกจากตำบลหัวช้าง
  • (11) ตั้งตำบลตาโกน แยกออกจากตำบลเสียว
• วันที่ 28 มิถุนายน 2492 ย้ายที่ว่าการอำเภออุทุมพรพิสัย จากหมู่ที่ 1 (ใขณะนั้น) ของตำบลสำโรง ไปตั้งที่หมู่ที่ 2 (ในขณะนั้น) ของตำบลกำแพง
• วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลกำแพง ในท้องที่บางส่วนของตำบลกำแพง
• วันที่ 5 สิงหาคม 2512 ตั้งตำบลหนองไฮ แยกออกจากตำบลสำโรง
• วันที่ 3 ตุลาคม 2515 ตั้งตำบลห้วยทับทัน แยกออกจากตำบลหนองห้าง ตำบลเมืองจันทร์ และตำบลเมืองหลวง
• วันที่ 5 ตุลาคม 2517 โอนพื้นที่หมู่ 9 บ้านหว้าน บ้านตามุง และบ้านขนวน (ในขณะนั้น) ของตำบลผักไหม อำเภออุทุมพรพิสัย ไปขึ้นกับตำบลหนองเชียงทูน อำเภอปรางค์กู่
• วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2520 แยกพื้นที่ตำบลห้วยทับทัน ตำบลเมืองหลวง ตำบลผักไหม และตำบลกล้วยกว้าง อำเภออุทุมพรพิสัย มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอห้วยทับทัน ขึ้นกับอำเภออุทุมพรพิสัย
• วันที่ 7 มิถุนายน 2520 ตั้งตำบลหนองม้า แยกออกจากตำบลโดด
• วันที่ 19 กรกฎาคม 2520 แยกพื้นที่ตำบลเป๊าะ ตำบลโดด ตำบลเสียว และตำบลหนองม้า อำเภออุทุมพรพิสัย มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอบึงบูรพ์ ขึ้นกับอำเภออุทุมพรพิสัย
• วันที่ 20 พฤศจิกายน 2522 โอนพื้นที่ตำบลโดด ตำบลเสียว และตำบลหนองม้า กิ่งอำเภอบึงบูรพ์ อำเภออุทุมพรพิสัย ไปขึ้นกับ อำเภออุทุมพรพิสัย ดังเดิม และโอนพื้นที่หมู่ 5 บ้านม่วง (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองม้า อำเภออุทุมพรพิสัย ไปตั้งเป็นหมู่ 12 บ้านม่วง (ในขณะนั้น) ของตำบลเป๊าะ กิ่งอำเภอบึงบูรพ์ อำเภออุทุมพรพิสัย
• วันที่ 26 สิงหาคม 2523 ตั้งตำบลจานแสนไชย แยกออกจากตำบลกล้วยกว้าง
• วันที่ 18 กันยายน 2523 ตั้งตำบลบึงบูรพ์ แยกออกจากตำบลเป๊าะ
• วันที่ 20 มีนาคม 2529 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอห้วยทับทัน อำเภออุทุมพรพิสัย เป็น อำเภอห้วยทับทัน
• วันที่ 11 ธันวาคม 2529 ตั้งตำบลสระกำแพงใหญ่ แยกออกจากตำบลกำแพง และตั้งตำบลหนองใหญ่ แยกออกจากตำบลตาโกน
• วันที่ 23 กรกฎาคม 2530 ตั้งตำบลโคกหล่าม แยกออกจากตำบลอี่หล่ำ
• วันที่ 31 สิงหาคม 2531 ตั้งตำบลโคกจาน แยกออกจากตำบลทุ่งไชย
• วันที่ 1 สิงหาคม 2534 ตั้งตำบลผือใหญ่ แยกออกจากตำบลแขม
• วันที่ 22 เมษายน 2535 แยกพื้นที่ตำบลหนองใหญ่ ตำบลเมืองจันทร์ และตำบลตาโกน อำเภออุทุมพรพิสัย มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอเมืองจันทร์ ขึ้นกับอำเภออุทุมพรพิสัย
• วันที่ 26 เมษายน 2536 จัดตั้งสุขาภิบาลบึงบูรพ์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลบึงบูรพ์ และตำบลเป๊าะ
• วันที่ 8 พฤศจิกายน 2536 ตั้งตำบลอีเซ แยกออกจากตำบลเสียว
• วันที่ 26 พฤษภาคม 2537 แยกพื้นที่ตำบลโดด ตำบลเสียว ตำบลหนองม้า ตำบลผือใหญ่ และตำบลอีเซ อำเภออุทุมพรพิสัย มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ ขึ้นกับอำเภออุทุมพรพิสัย
• วันที่ 3 มิถุนายน 2537 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบึงบูรพ์ อำเภออุทุมพรพิสัย เป็น อำเภอบึงบูรพ์
• วันที่ 26 กันยายน 2540 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอเมืองจันทร์ อำเภออุทุมพรพิสัย เป็น อำเภอเมืองจันทร์
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลกำแพง เป็น เทศบาลตำบลกำแพง
• วันที่ 8 กันยายน 2550 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ อำเภออุทุมพรพิสัย เป็น อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภออุทุมพรพิสัยตั้งอยู่ตอนบนของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบึงบูรพ์ และอำเภอราษีไศล
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวังหิน อำเภอปรางค์กู่ และอำเภอห้วยทับทัน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอห้วยทับทัน อำเภอเมืองจันทร์ และอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภออุทุมพรพิสัยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 19 ตำบล 232 หมู่บ้าน ได้แก่

1.	กำแพง	(Kamphaeng)	9 หมู่บ้าน			11.	รังแร้ง	(Rang Raeng)	12 หมู่บ้าน
2.	อี่หล่ำ	(I Lam)	12 หมู่บ้าน			12.	แต้	(Tae)	8 หมู่บ้าน
3.	ก้านเหลือง	(Kan Lueang)	20 หมู่บ้าน			13.	แข้	(Khae)	9 หมู่บ้าน
4.	ทุ่งไชย	(Thung Chai)	9 หมู่บ้าน			14.	โพธิ์ชัย	(Pho Chai)	11 หมู่บ้าน
5.	สำโรง	(Samrong)	17 หมู่บ้าน			15.	ปะอาว	(Pa Ao)	14 หมู่บ้าน
6.	แขม	(Khaem)	12 หมู่บ้าน			16.	หนองห้าง	(Nong Hang)	17 หมู่บ้าน
7.	หนองไฮ	(Nong Hai)	12 หมู่บ้าน			17.	สระกำแพงใหญ่	(Sa Kamphaeng Yai)	14 หมู่บ้าน
8.	ขะยูง	(Khayung)	13 หมู่บ้าน			18.	โคกหล่าม	(Khok Lam)	10 หมู่บ้าน
9.	ตาเกษ	(Ta Ket)	12 หมู่บ้าน			19.	โคกจาน	(Khok Chan)	10 หมู่บ้าน
10.	หัวช้าง	(Hua Chang)	11 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 20 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลกำแพง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลกำแพง
• เทศบาลตำบลสระกำแพงใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระกำแพงใหญ่ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโคกจาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกจานทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลอุทุมพรพิสัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกำแพง (นอกเขตเทศบาลตำบลกำแพง)
• เทศบาลตำบลแต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแต้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองไฮ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองไฮทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลอี่หล่ำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอี่หล่ำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลก้านเหลือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลก้านเหลืองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งไชย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งไชยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสำโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสำโรงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแขม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแขมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลขะยูง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขะยูงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลตาเกษ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตาเกษทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหัวช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวช้างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลรังแร้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลรังแร้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแข้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแข้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์ชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์ชัยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปะอาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปะอาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองห้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองห้างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกหล่าม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหล่ามทั้งตำบล

ประชากร

การสาธารณสุข

• โรงพยาบาลขนาด 120 เตียง 1 แห่ง ซึ่งเป็นโรงพยาบาลชุมชนแม่ข่าย
• สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ 1 แห่ง
• สถานีอนามัย 21 แห่ง

การศึกษา

อุดมศึกษา

• มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย ห้องเรียนวัดสระกำแพงใหญ่

อาชีวศึกษา

• โรงเรียนอาชีวศึกษาจุลมณี

มัธยมศึกษา

• โรงเรียนกำแพง
• โรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดสระกำแพงใหญ่
• โรงเรียนจตุรภูมิพิทยาคาร
• โรงเรียนทุ่งสิมวิทยาคม
• โรงเรียนประชาพัฒนศึกษา
• โรงเรียนทุ่งไชยพิทยารัชมังคลาภิเษก

การขนส่ง

รถยนต์

การเดินทางจากตัวจังหวัดศรีสะเกษไปอำเภออุทุมพรพิสัยสามารถใช้เส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 226 (ศรีสะเกษ-อุทุมพรพิสัย) และเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 226 (อุทุมพรพิสัย-ราษีไศล) มายังอำเภออุทุมพรพิสัย ระยะทางประมาณ 24 กิโลเมตร

รถไฟ

การเดินทางจากกรุงเทพมหานครไปอำเภออุทุมพรพิสัย มีขบวนรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือออกจากกรุงเทพทุกวัน โดยทุกขบวนหยุดรับ–ส่งผู้โดยสารที่สถานีรถไฟอุทุมพรพิสัย ระยะทางรถไฟจากสถานีกรุงเทพ 494.45 กิโลเมตร

การท่องเที่ยว

ปราสาทสระกำแพงใหญ่

ดูบทความหลักที่: ปราสาทวัดสระกำแพงใหญ่

 

ปราสาทวัดสระกำแพงใหญ่

ปราสาทหินวัดสระกำแพงใหญ่ ตั้งอยู่ที่วัดสระกำแพงใหญ่ ตำบลสระกำแพงใหญ่ อำเภออุทุมพรพิสัย ห่างจากตัวอำเภอมาทางทิศตะวันตก 2 กิโลเมตร

ความเป็นมาของปราสาทสระกำแพงใหญ่ยังไม่สามารถยืนยันได้แน่ชัดว่าสร้างขึ้นมาในสมัยใดหรือศักราชใด ถึงแม้จะพบจารึกที่โบราณสถานแห่งนี้ ข้อความในจารึกกล่าวถึงการซื้อที่ดินถวายแก่เจ้านายผู้ล่วงลับคือ "กมรเตงชคตศรีพฤทเธศวร" ไม่ได้กล่าวถึงการสร้าง โดย พ.ศ. 1585 ที่ปรากฏในจารึกไม่ใช่ปีที่สร้างปราสาท ระยะดังกล่าวในกัมพูชาเป็นสม้ยที่พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ครองราชย์ แต่มิได้หมายถึงพระองค์เป็นผู้สร้าง จากการศึกษาลวดลายต่าง ๆ ทางด้านศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม ปราสาทสระกำแพงใหญ่ น่าจะมีอายุอยู่ในศิลปะเขมรแบบคลังต่อบาปวน หรือประมาณกลางพุทธศตวรรษที่ 16 ถึงพุทธศตวรรษที่ 16 ตอนปลาย

ปราสาทสระกำแพงใหญ่เป็นศาสนสถานแบบเขมร ทั้งในด้านศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม รวมทั้งความเชื่อในการนับถือศาสนา จากหลักฐานที่ปรากฏสันนิษฐานว่าเดิมเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู โดยดูจากทับหลังที่สลักภาพบุคคลเล่าเรื่องราวต่างๆเกี่ยวข้องกับ ความเชื่อในศาสนาฮินดู ภายหลังเมื่อพระพุทธศาสนาเข้ามามีอิทธิพลในดินแดนแถบนี้จึงเปลี่ยนเป็นศาสนสถานของศาสนาพุทธ โดยได้ขุดพบพระพุทธรูปนาคปรกปางสมาธิ สูง 1.33 เมตร

ปราสาทสระกำแพงใหญ่สร้างขึ้นในศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธแบบมหายานเพื่อเป็นที่ประดิษฐานเทวรูป จากการขุดแต่งบูรณะปราสาทแห่งนี้ของกรมศิลปากร เมื่อ พ.ศ. 2532 ได้ค้นพบปฏิมากรรมสำริดขนาดใหญ่เฉพาะองค์สูง 140 เซนติเมตร และรวมความสูงทั้งฐาน 180 เซนติเมตร ศาสตราจารย์หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศสกุล ให้ความเห็นว่าเป็นรูปของนันทิเกศวรหรือนันทีศวร ลักษณะพิเศษ คือเป็นสำริดกะไหล่ทอง เดิมอาจจะตั้งอยู่หน้าปราสาทหลังกลางภายในมุขหน้าปราสาท เพราะโดยปกติจะประจำอยู่กับเทวาลัยของพระอิศวร ประติมากรรมชิ้นนี้เป็นศิลปะขอมแบบบาปวนตอนปลาย สำคัญมากนับเป็นประติมากรรมชิ้นเอกชิ้นหนึ่งที่พบในประเทศไทย ปัจจุบันจัดแสดงพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ พิมาย

สภาพทั่วไปของปราสาทสระกำแพงใหญ่ประกอบด้วยระเบียงคดรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดกว้าง 49 เมตร ยาว 67 เมตร ล้อมรอบกลุ่มปราสาทอิฐและบรรณาลัย รวมทั้งหมด 6 หลัง จากภาพถ่ายทางอากาศ ชี้ให้เห็นว่าปราสาทสระกำแพงใหญ่น่าจะมีชุมชนรายรอบอย่างหนาแน่น ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ห่างออกไปประมาณ 400 เมตร มีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ เรียกว่า "สระกำแพง" สันนิษฐานว่าน่าจะขุดขึ้นเมื่อครั้งสร้างปราสาท ส่วนทางทิศตะวันออกมีลำห้วยเล็ก ๆ ไหลผ่าน คือ ห้วยตาเหมา ซึ่งเป็นลำห้วยสาขาที่แยกออกมาจากห้วยสำราญ

ปราสาทสระกำแพงน้อย

ดูบทความหลักที่: ปราสาทสระกำแพงน้อย

 

ปราสาทสระกำแพงน้อย

ปราสาทหินวัดสระกำแพงน้อย ตั้งอยู่ที่บ้านกลาง ตำบลขะยุง อำเภออุทุมพรพิสัย ห่างจากตัวจังหวัด 9 กิโลเมตร อยู่ด้านขวามือติดถนนบนเส้นทางสายศรีสะเกษ-อุทุมพรพิสัย ปราสาทหินสระกำแพงน้อยประกอบด้วยปรางค์และวิหาร ก่อด้วยศิลาแลง สันนิษฐานว่าปราสาทหินแห่งนี้เดิมเป็นศาสนสถานมาก่อน แล้วต่อมาในพุทธศตวรรษที่ 18 รัชสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 อาจมีการบูรณะหรือสร้างเพิ่มเติมขึ้นมาใหม่ สังเกตได้จากมีสถาปัตยกรรมแบบบายนอยู่ด้วย สิ่งก่อสร้างดังกล่าวเรียกกันในสมัยนั้นว่า "อโรคยศาล" หมายถึง สถานพยาบาลหรือสุขศาลาประจำชุมชน

วัฒนธรรม

เทศกาลและงานประเพณี

• งานงิ้ว จัดในช่วงฤดูหนาว บริเวณศาลเจ้าพ่อปู่ตาอุทุมพรพิสัยและบริเวณหลังสถานีรถไฟอุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ในช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคมทุกปี
• เทศกาลบุญเดือนสาม บูชาหลวงพ่อนาคปรก จัดที่วัดสระกำแพงใหญ่ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ วันขึ้น 12-14 ค่ำ เดือน 3 ทุกปี
• งานรำลึกปราสาทสระกำแพงใหญ่ ขึ้น 2 ค่ำ เดือน 5 แห่งวิศวะสงกรานต์ ณ ปราสาทสระกำแพงใหญ่ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ จัดตรงกับวันขึ้น 1 - 2 ค่ำ เดือน 5 ทุกปี

อ้างอิง

1. [1]ประวัติความเป็นมา - อุทุมพรพิสัย
2. [2]ประกาศกระทรวงธรรมการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. ๒๔๖๔ สำหรับในจังหวัดอุบลราชธานีและจังหวัดขุขันธ์ ซึ่งได้ยุบโอนและตั้งขึ้นใหม่
3. [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตต์อำเภอในจังหวัดขุขันธ์
4. [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในอำเภอห้วยเหนือ จังหวัดขุขันธ์
5. [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดพิษณุโลก ศรีสะเกษ ตราด สิงห์บุรี อ่างทอง เพชรบุรี และระนอง
6. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดเลย สิงห์บุรี และศีรษะเกษ
7. [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ
8. [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ย้ายที่ว่าการอำเภออุทุมพรพิไสย จังหวัดศีรษะเกษ
9. [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลกำแพง อำเภออุทุมพรพิไสย จังหวัดศรีสะเกษ
10. [10]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
11. [11]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบล ในท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
12. [12]พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภออุทุมพรพิสัยและอำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ พ.ศ. ๒๕๑๗
13. [13]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษตั้งเป็นกิ่งอำเภอห้วยทับทัน
14. [14]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
15. [15]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ตั้งเป็นกิ่งอำเภอบึงบูรพ์
16. [16]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตกิ่งอำเภอบึงบูรพ์ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
17. [17]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอบึงบูรพ์ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
18. [18]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอห้วยทับทัน อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
19. [19]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกันทรลักษณ์ และกิ่งอำเภอบึงบูรพ์ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
20. [20]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอคลองลาน อำเภอสุคิริน อำเภอตะโหมด อำเภอห้วยทับทัน และอำเภอปากคาด พ.ศ. ๒๕๒๙ [ยกฐานะกิ่งอำเภอขึ้นเป็นอำเภอ]
21. [21]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอราษีไศล อำเภออุทุมพรพิสัย และกิ่งอำเภอโนนคูณ จังหวัดศรีสะเกษ
22. [22]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอขุขันธ์ กันทรลักษ์ ราษีไศลปรางค์กู่ และอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
23. [23]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย และอำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ
24. [24]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองศรีสะเกษ อำเภอขุขันธ์ อำเภออุทุมพรพิสัย อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ
25. [25]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเมืองจันทร์
26. [26]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลบึงบูรพ์ กิ่งอำเภอบึงบูรพ์ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
27. [27]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองศรีสะเกษ อำเภอกันทรลักษ์และอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
28. [28]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ตั้งเป็นกิ่งอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ
29. [29]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอเปือยน้อย อำเภอภูผาม่าน อำเภอราชสาส์น อำเภอเกาะสีชัง อำเภอไชยปราการ อำเภอนาหมื่น อำเภอสันติสุข อำเภอพลับพลาชัย อำเภอทุ่งยางแดง อำเภอไม้แก่น อำเภอศรีสมเด็จ อำเภอน้ำเกลี้ยง อำเภอบึงบูรพ์ อำเภอเจริญศิลป์ อำเภอนิคมน้ำอูน อำเภอกระแสสินธุ์ อำเภอนาหม่อม อำเภอท่าแพ อำเภอชัยบุรี และอำเภอศรีวิไล พ.ศ. ๒๕๓๗
30. [30]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองปรือ อำเภอห้วยกระเจา อำเภอทรายทองวัฒนา อำเภอปางศิลาทอง อำเภอเนินสง่า อำเภอนาทม อำเภอพระพรหม อำเภอแม่วงก์ อำเภอสองแคว อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์ อำเภอไทยเจริญ อำเภอกาบัง อำเภอพยุห์ อำเภอเมืองจันทร์ อำเภอภูพาน อำเภอคลองหอยโข่ง อำเภอเขาฉกรรจ์ อำเภอนาวัง อำเภอพิบูลย์รักษ์ และอำเภอทุ่งศรีอุดม พ.ศ. ๒๕๔๐
31. [31]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอฆ้องชัย อำเภอดอนจาน อำเภอนาคู อำเภอสามชัย อำเภอโกสัมพีนคร อำเภอบึงสามัคคี อำเภอโคกโพธิ์ไชย อำเภอซำสูง อำเภอโนนศิลา อำเภอบ้านแฮด อำเภอเวียงเก่า อำเภอหนองนาคำ อำเภอเขาคิชฌกูฏ อำเภอคลองเขื่อน อำเภอเกาะจันทร์ อำเภอเนินขาม อำเภอหนองมะโมง อำเภอซับใหญ่ อำเภอดอยหลวง อำเภอเวียงเชียงรุ้ง อำเภอดอยหล่อ อำเภอแม่ออน อำเภอหาดสำราญ อำเภอเกาะกูด อำเภอเกาะช้าง อำเภอวังเจ้า อำเภอวังยาง อำเภอเทพารักษ์ อำเภอบัวลาย อำเภอพระทองคำ อำเภอเมืองยาง อำเภอลำทะเมนชัย อำเภอสีดา อำเภอช้างกลาง อำเภอนบพิตำ อำเภอชุมตาบง อำเภอแม่เปิน อำเภอภูเพียง อำเภอแคนดง อำเภอบ้านด่าน อำเภอสามร้อยยอด อำเภอภูกามยาว อำเภอภูซาง อำเภอศรีนครินทร์ อำเภอดงเจริญ อำเภอบึงนาราง อำเภอสากเหล็ก อำเภอกุดรัง อำเภอชื่นชม อำเภอเชียงขวัญ อำเภอทุ่งเขาหลวง อำเภอหนองฮี อำเภอสุขสำราญ อำเภอเขาชะเมา อำเภอนิคมพัฒนา อำเภอบ้านคา อำเภอเวียงหนองล่อง อำเภอหนองหิน อำเภอเอราวัณ อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ อำเภอศิลาลาด อำเภอมะนัง อำเภอบางเสาธง อำเภอโคกสูง อำเภอวังสมบูรณ์ อำเภอวิภาวดี อำเภอเขวาสินรินทร์ อำเภอโนนนารายณ์ อำเภอพนมดงรัก อำเภอศรีณรงค์ อำเภอเฝ้าไร่ อำเภอโพธิ์ตาก อำเภอรัตนวาปี อำเภอสระใคร อำเภอกู่แก้ว อำเภอประจักษ์ศิลปาคม อำเภอนาตาล อำเภอนาเยีย อำเภอน้ำขุ่น อำเภอสว่างวีระวงศ์ และอำเภอเหล่าเสือโก้ก พ.ศ. ๒๕๕๐

เพิ่มเติม ** ธนาคารที่เปิดสาขาที่อุทุมพรพิสัย ประกอบด้วย ธนาคารกสิกรไทย ธนาคารกรุงไทย ธนาคารไทยพาณิชย์ ธนาคารกรุงเทพ ธนาคารออมสิน ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ (ธกส.)