อิกัวนาสีฟ้า

Blue Iguana
สถานะการอนุรักษ์
ใกล้สูญพันธุ์ (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Sauropsida
อันดับ:	Squamata
วงศ์:	Iguanidae
สกุล:	Cyclura
สปีชีส์:	C.  lewisi
ชื่อทวินาม
Cyclura lewisi (Burton, 2004)

Blue Iguana หรือ Grand Cayman Iguana (Cyclura lewisi) เป็นกิ้งก่าที่อยู่ภาวะใกล้สูญพันธุ์อย่างวิกฤติ จัดอยู่ในจีนัส Cyclura เป็นสัตว์เฉพาะถิ่นของเกาะ Grand Cayman เคยถูกจัดให้เป็นสปีชีส์ย่อยของ Cuban Iguana ต่อมาถูกจำแนกออกเป็นสปีชีส์ต่างหาก หลังจากมีการค้นพบความแตกต่างจากพันธุกรรมเมื่อ พ.ศ. 2547 Blue Iguana เป็นกิ้งก่าที่มีอายุขัยยืนยาวมากที่สุดชนิดหนึ่ง (อาจยืนยาวถึง 69 ปี) และถือเป็นสัญลักษณ์ประจำหมู่เกาะ Cayman

Blue Iguana มักอาศัยอยู่ตามพื้นหินที่เปิดโล่งและมีแสงแดดส่องถึงในป่าดิบแล้งหรือใกล้ชายฝั่ง เนื่องจากตัวเมียต้องขุดหลุมบนผืนทรายเพื่อวางไข่ในเดือนมิถุนายนและกรกฎาคม อาหารได้แก่ต้นพืช ผลไม้ และดอกไม้ ผิวหนังมีสีตั้งแต่สีน้ำตาลไหม้ไปจนถึงสีเทา ซึ่งจะมีรอยแต้มสีน้ำเงินที่จะเห็นได้ชัดเจนมากขึ้นในฤดูผสมพันธุ์ โดยเฉพาะในตัวผู้ ร่างกายมีขนาดใหญ่และหนัก มีแผงผิวหนังที่ยื่นจากบนหลังยาวตั้งแต่ต้นคอไปจนถึงปลายหาง

หลักฐานจากซากดึกดำบรรพ์บ่งชี้ว่าเคยมี Blue Iguana อยู่เป็นจำนวนมากเมื่อก่อนถึงยุคล่าอาณานิคมของยุโรป แต่เมื่อถึง พ.ศ. 2546 กลับพบว่าหลงเหลืออยู่ในธรรมชาติไม่ถึง 15 ตัว และมีการทำนายว่าประชากรตามธรรมชาตินี้จะสูญพันธุ์ไปภายในทศวรรษแรกของศตวรรษที่ 21 การลดจำนวนลงนี้มีสาเหตุหลักมาจากการถูกล่าโดยสัตว์เลี้ยงอย่างเช่นสุนัขและแมว และสาเหตุโดยอ้อมจากการทำลายแหล่งที่อยู่ตามธรรมชาติ อย่างเช่นที่ไร่ผลไม้ถูกแปลงสภาพเป็นทุ่งเลี้ยงปศุสัตว์ ตั้งแต่ พ.ศ. 2547 เป็นต้นมา มี Blue Iguana ที่เกิดจากการเพาะขยายพันธุ์จำนวน 219 ตัวถูกปล่อยลงในสถานอนุรักษ์บนเกาะ Grand Cayman ที่ดำเนินการโดยกลุ่มองค์กรนำโดย Durrell Wildlife Conservation Trust ด้วยความพยายามรักษาสายพันธุ์นี้ไว้ และมีองค์การไม่แสวงหากำไรอย่างน้อย 5 องค์กรที่ทำงานร่วมกับภาครัฐของหมู่เกาะ Cayman เพื่อความอยู่รอดของ Blue Iguana

อนุกรมวิธาน

Blue Iguana (Cyclura lewisi) เป็นสัตว์เฉพาะถิ่นของเกาะ Grand Cayman ชื่อจีนัส (Cyclura) มีรากศัพท์จากคำในภาษากรีกโบราณคำว่า cyclos (κύκλος) หมายถึง "เป็นวงกลม" และคำว่า urus (οὔρος) หมายถึง "หาง" ซึงถูกตั้งตามลักษณะของหางที่หนาและมีลวดลายวงแหวนใน Iquana ทุกชนิดในจีนัสนี้ ชื่อเฉพาะของ Iguana ชนิดนี้เป็นรูปแบบในภาษาละตินของชื่อ Bernard C. Lewis ซึ่งเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่ระบุจำแนกสปีชีส์นี้เป็นคนแรก Iguana ที่มีความใกล้ชิดกับสายพันธุ์นี้มากที่สุดคือ Cuban Iguana (C. nubila nubila) จากคิวบา และ Andros Island Iguana (C. cychlura cychlura) จาก Bahamas ซึ่งทั้งสามสายพันธุ์นี้มีวิวัฒนาการแยกมาจากบรรพบุรุษเดียวกันเมื่อประมาณ 3 ล้านปีก่อน สายพันธุ์ Blue Iguana มีความหลากหลายทางพันธุกรรมน้อย แต่ดูเหมือนว่าจะไม่ได้ประสบปัญหาขาดความสามารถในการอยู่รอดดังเช่นสายพันธุ์อื่นๆในจีนัสเดียวกัน ทฤษฎีหนึ่งกล่าวว่าสายพันธุ์นี้วิวัฒนาการมาจาก Cuban Iguana เพศเมียที่กำลังตั้งท้องและว่ายน้ำข้ามทะเลมา ซึ่งอาจเป็นระหว่างมีพายุ Blue Iguana มีความแตกต่างอย่างชัดเจนจากสายพันธุ์ย่อย C. nubila caymanensis ที่พบบนเกาะ Little Cayman และเกาะ Cayman Brac แม้ว่าจะสามารถผสมพันธุ์กับสายพันธุ์ย่อยนี้และผลิตทายาทได้ก็ตาม

ใน พ.ศ. 2481 Bernard C. Lewis แห่ง Institute of Jamaica ได้เข้าร่วมกับคณะสำรวจทางชีววิทยาจากมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ดเดินทางไปยังหมู่เกาะ Cayman โดย Lewis สามารถจับ Blue Iguana เพศผู้และเพศเมียได้หนึ่งคู่ ซึ่งต่อมาถูกเก็บรักษาไว้ที่ British Museum of Natural History ใน พ.ศ. 2483 Chapman Grant ได้ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ให้แก่ Blue Iguana เป็นครั้งแรกว่า Cyclura macleayi lewisi ต่อมาใน พ.ศ. 2520 Schwartz และ Carey ได้ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cyclura nubila lewisi ซึ่งพวกเขาได้ค้นพบว่า Blue Iguana มีความแตกต่างอย่างมากจากสายพันธุ์ย่อยของ Cuban Iguana (C. Nubila) ซึ่ง Blue Iguana สืบสายวิวัฒนาการมาและสามารถผสมพันธุ์ร่วมกันได้ พวกเขาได้เน้นให้เห็นถึงผิวหนังที่เป็นสีน้ำเงินสว่างทั้งตัว และชี้แนะว่าการศึกษาครั้งต่อๆไปควรจัดให้ Blue Iguana ออกเป็นสายพันธุ์ต่างหาก จนกระทั่งใน พ.ศ. 2547 Frederic Burton ได้จำแนก Blue Iguana ออกจากสายพันธุ์อื่น หลังจากการวิจัยเปรียบเทียบขนาดของ Iguana ที่พบตามหมู่เกาะในทะเลแคริบเบียน รวมถึงใน Little Cayman, Cayman Brac, คิวบา และ Bahamas และผลการวิเคราะห์ Mitochondrial DNA ซึ่งดำเนินการโดย Dr. Catherine Malone เพื่อตรวจสอบ Phylogeography ของสายพันธุ์ต่างๆ

คำอธิบาย

Blue Iguana เป็นสัตว์บกประจำถิ่นที่มีขนาดใหญ่ที่สุดบนเกาะ Grand Cayman ด้วยความยาวทั้งหมด 1.5 เมตร น้ำหนัก 14 กิโลกรัม ช่วงลำตัวยาว 51-76 เซนติเมตร หางมีความยาวใกล้เคียงกับลำตัว นิ้วเท้าเชื่อมติดกันทำให้ขุดดินและปีนต้นไม้ได้ดี เพศผู้มีขนาดใหญ่กว่าเพศเมียประมาณ 1 ใน 3 เพศผู้ที่โตเต็มที่มีสีผิวหนังตั้งแต่สีเทาเข้มไปจนถึงสีน้ำเงินอมเขียว ขณะที่เพศเมียจะมีสีเขียวมะกอกหรือสีน้ำเงินหม่น ตัวที่ยังไม่โตเต็มที่จะมีสีออกน้ำตาลหรือเขียวเข้ม

ดวงตาและการมองเห็น

ตาของ Blue Iguana มีม่านตาสีทองและเปลือกลูกตาสีแดง มีประสาทการมองเห็นที่ดีเยี่ยม ทำให้สามารถตรวจหารูปร่างและการเคลื่อนไหวได้จากระยะทางไกล แต่เนื่องจากในจอตามีเซลล์รูปแท่งอยู่น้อย จึงมีความสามารถมองเห็นได้ไม่ดีในสภาพที่มีแสงน้อย ขณะเดียวกันก็มีเซลล์ที่เรียกว่า "double cones" ซึ่งทำให้สามารถมองเห็นภาพเป็นสีได้อย่างชัดเจนและมองเห็นที่ความยาวคลื่นของรังสีอัลตราไวโอเลตได้ ความสามารถนี้เป็นประโยชน์มากขณะที่ Blue Iguana นอนอาบแดดอยู่ ซึ่งจะทำให้สามารถรับแสงอาทิตย์ในรูปของ UVA และ UVB ได้อย่างเพียงพอที่จะสร้างวิตามินดี

การกระจายพันธุ์และถิ่นที่อยู่

 

หมู่เกาะ Cayman

Blue Iguana พบได้เฉพาะบนเกาะ Grand Cayman เท่านั้น เมื่อเปรียบเทียบกับสายพันธุ์อื่นๆในสกุล Cyclura ที่พบในภูมิภาคแล้ว สันนิษฐานได้ว่าเคยมีประชากร Blue Iguana จำนวนหนึ่งอยู่ตามชายฝั่ง ซึ่งค่อยๆถูกขับไล่หรือกำจัดออกไปจากการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์และการก่อสร้างถนน ปัจจุบันจะพบ Blue Iguana ได้เพียงตามทุ่งไม้พุ่มทนแล้งลึกเข้าไปในแผ่นดิน และตามรอยต่อระหว่างป่าดิบแล้งหรือทุ่งไม้พุ่ม กับไร่ ถนน หรือสวน

อ้างอิง

• Hollingsworth, Bradford D. (2004). The Evolution of Iguanas an Overview and a Checklist of Species. University of California Press. pp. 35–39. ISBN 978-0-520-23854-1.