เจ้านางทิพย์ธิดา

เจ้านางทิพย์ธิดา หรือสำเนียงท้องถิ่นว่า ติ๊บสีลา (တိပ့္ထီးလား) เป็นพระธิดาของเจ้าฟ้าโชติกองไท เป็นพระเชษฐภคินีของเจ้าฟ้าก๋องคำฟู และเจ้าฟ้าก้อนแก้วอินแถลง เจ้าผู้ครองรัฐเชียงตุง เจ้านางทิพย์ธิดาเคยเป็นผู้สำเร็จราชการเชียงตุง ทั้งเป็นอดีตมหาเทวีและผู้สำเร็จราชการรัฐเชียงคำ

ทิพย์ธิดา
ผู้สำเร็จราชการรัฐเชียงคำ
ดำรงตำแหน่ง	ค.ศ. 1905–1914?
ผู้สำเร็จราชการรัฐเชียงตุง
ดำรงตำแหน่ง	ค.ศ. 1895–1897
คู่อภิเษก	เมียวซาแห่งเชียงคำ (หย่า) ท้าวพญาเมืองปู่หลวง
พระราชบุตร	เจ้าขุนหอคำ
พระราชบิดา	เจ้าฟ้าโชติกองไท
ศาสนา	พุทธ

พระประวัติ

เจ้านางทิพย์ธิดา เป็นพระธิดาของเจ้าฟ้าโชติกองไท เจ้าผู้ครองรัฐเชียงตุง หลังพระบิดาพิราลัย เจ้าฟ้าก๋องคำฟู พระอนุชาร่วมพระชนนีจึงกินเมืองเชียงตุงสืบมา แต่ครองเมืองได้ไม่นานนักก็พิราลัยไปอีก จึงสถาปนาเจ้าฟ้าก้อนแก้วอินแถลง พระอนุชาต่างมารดาครองเมืองต่อ ซึ่งขณะนั้นมีพระชันษาเพียง 14 ปี เจ้านางทิพย์ธิดาที่มีพระชันษา 16 ปี จึงขึ้นเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เป็นระยะเวลาสองปี

เมื่อจำเริญพระชันษา เจ้านางเสกสมรสกับเมียวซาแห่งรัฐเชียงคำ ประสูติการพระโอรสพระองค์หนึ่งคือเจ้าขุนหอคำ ภายหลังเจ้านางเลิกรากับเมียวซาแล้วย้ายกลับไปประทับที่เมืองเชียงตุง ทว่าเมียวซาเชียงคำพิราลัยขณะพระโอรสมีพระชันษา 11 ปี เจ้านางทิพย์ธิดาจึงขึ้นเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ณ รัฐเชียงคำจนกว่าเจ้าขุนหอคำ พระโอรสจะมีพระชันษา 22 ปี รวมแล้วเจ้านางทิพย์ธิดาเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ที่รัฐเชียงคำเป็นเวลาอีก 11 ปี แต่หลังเจ้านางทิพย์ธิดาพ้นอำนาจจากเชียงคำแล้ว เจ้าขุนหอคำครองเมืองได้ 5 ปี ก็ถูกปลดออก เพราะทรงสังหารคนรับใช้ในหอคำ ทางสหราชอาณาจักรจึงคุมพระองค์ไว้ในตองจี แล้วยุบรัฐเชียงคำขึ้นกับรัฐเมืองนายแทน

เจ้านางทิพย์ธิดาเดิมมีฐานะร่ำรวยและมีชื่อเสียงโด่งดังยิ่ง เจ้านางมีพระชนม์ชีพในเมืองเชียงตุงและตองจีจนถึงช่วงสงครามโลกครั้งที่สองแต่ยากจนลงเพราะการพนัน แล้วพิราลัยในเมืองตองจี

พระจริยวัตร

เจ้านางทิพย์ธิดามีชื่อเสียงในฐานะนักธุรกิจหญิงที่ห้าวหาญ หลังทรงสละอำนาจจากเชียงคำแล้ว ทรงเริ่มประกอบธุรกิจเชิงพาณิชย์ต่าง ๆ ตั้งแต่การค้าช้างและรถยนต์ เคยเสด็จจากเชียงตุงไปตองจี ร่างกุ้ง และมะละแหม่งด้วยล่อ ทรงพกพระแสงปืนสำหรับป้องกันพระองค์ไปด้วย นอกจากนี้ยังเคยเดินทางข้ามทะเลไปเมืองกัลกัตตาและเดลีในประเทศอินเดีย

เจ้านางเคยเข้าเฝ้าสมเด็จพระราชินีแมรี ซึ่งตามเสด็จสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 แห่งสหราชอาณาจักรเมื่อคราเสด็จประพาสบริติชอินเดีย ทว่าระหว่างทางเครื่องเพชรหาย เมื่อถึงเวลาเข้าเฝ้าสมเด็จพระราชินีในเดลีร่วมกับเหล่ารานีจากแว่นแคว้นต่าง ๆ ในอารักขาของสหราชอาณาจักร ที่แต่งองค์ทรงเครื่องด้วยเครื่องเพชรวูบวาบ แต่เจ้านางทิพย์ธิดากลับไม่มีเครื่องประดับใด ๆ บนพระวรกายเลย สมเด็จพระราชินีแมรีจึงตรัสว่า "ทิพย์ธิดาผู้น่าสงสาร ฉันได้ยินมาว่าเธออุตส่าห์ข้ามน้ำข้ามทะเลมาขึ้นเฝ้าฉัน แต่เครื่องเพชรกลับมาหายเสียอีก" เจ้านางทิพย์ธิดาจึงกราบทูลว่า "เครื่องเพชรของหม่อมฉันหายไป แต่ก็ได้เข้าเฝ้าพระองค์เพคะ" หลังจากนั้นสมเด็จพระราชินีแมรีทรงถอดพระธำมรงค์วงหนึ่งจากพระองคุลี สวมพระราชทานแก่เจ้านางทิพย์ธิดา

อ้างอิง

1. Cahoon, Ben (2000). "World Statesmen.org: Shan and Karenni States of Burma". สืบค้นเมื่อ 21 December 2010.
2. Ritpen, Supin (2013). The Princess of Mangrai–Kengtung (PDF). Chiang Mai: The Ethnic Art and Culture Center, Tha Kradat Temple. p. 21-22.
3. บ. บุญค้ำ. เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน. กรุงเทพฯ : ศยาม, 2555, หน้า 236-237