เจ้าเหมพินธุไพจิตร
เจ้าเหมพินธุไพจิตร ทรงเป็น เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 8 แห่ง "ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)"
เจ้าเหมพินธุไพจิตร | |
---|---|
พระนาม | เจ้าหลวงเหมพินธุไพจิตร |
พระอิสริยยศ | เจ้านครลำพูน |
ราชวงศ์ | ราชวงศ์เจ้าเจ็ดตน (ทิพย์จักราธิวงศ์) |
ครองราชย์ | พ.ศ. 2434 - พ.ศ. 2439 |
รัชกาล | 5 ปี |
รัชกาลก่อน | เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ |
รัชกาลถัดไป | เจ้าหลวงอินทยงยศโชติ |
ข้อมูลส่วนพระองค์ | |
พิราลัย | 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 |
พระบิดา | เจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ |
พระมารดา | แม่เจ้าคำจ๋ามหาเทวี |
พระบุตร | 19 พระองค์ |
พระประวัติ
เจ้าหลวงเหมพินธุไพจิตร มีพระนามเดิมว่า เจ้าคำหยาด ไม่ทราบปีที่ประสูติ ทรงเป็นราชโอรสใน เจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 6 กับ แม่เจ้าคำจ๋าราชเทวี และทรงเป็นราชนัดดา (หลานปู่) ใน เจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 1 และเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 3 กับ แม่เจ้าคำแปงราชเทวี
เจ้าหลวงเหมพินธุไพจิตร ทรงมีราชอนุชา และราชขนิษฐา ร่วมราชมารดา 3 พระองค์ มีนามตามลำดับ ดังนี้
- เจ้าหญิงแสน ณ ลำพูน - ชายา "เจ้าหนานยศ ณ ลำพูน"
- เจ้าน้อยบุ ณ ลำพูน
- เจ้าน้อยหล้า ณ ลำพูน - พิราลัยแต่เยาว์
เจ้าหลวงเหมพินธุไพจิตร ได้เสด็จขึ้นครองนครลำพูน ใน พ.ศ. 2431 ต่อจาก เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ ราชเชษฐาต่างราชมารดา และถึงแก่พิราลัยในวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 (นับเอาวันที่ 1 เมษายนเป็นวันขึ้นปีใหม่) ภายหลังจากป่วยด้วยอาการอุจาระ ธาตุพิการ รวมระยะเวลาที่ทรงครองนคร 5 ปี
ในขณะที่ท่านได้เป็นเจ้าครองนครลำพูนนั้น ท่านได้เป็นผู้นำราษฎรลำพูนให้เอาใจใส่ในการเกษตรกรรมทุก ๆ สาขา มีการปลูกข้าวและทดน้ำเข้านาสร้างเหมืองฝายมากมาย ปรับปรุงที่ดอนให้เป็นพื้นที่ราบ และ ขุดลอกเหมืองเก่าให้น้ำเข้านาได้สะดวก ที่ใดไม่มีเหมืองฝายก็สร้างเหมืองฝายใหม่เพื่อทดน้ำเข้านา พอข้าวเสร็จก็ปลูกหอมกระเทียมและใบยากันต่อไป
นอกจากนั้นท่านได้เป็นผู้นำในการบำรุงพระพุทธศาสนา ปรับปรุงวัดที่เก่าแก่ให้เจริญก้าวหน้าขึ้นกว่าเดิม ชักชวนราษฎรปั้นอิฐ ก่อกำแพง สร้างวิหาร กุฏิ โบสถ์ วัดวาอาราม บริเวณนอกเมืองและในเมืองลำพูน ชักชวนราษฎรสร้างสะพาน ยกร่องถนนในหมู่บ้านให้ล้อเกวียนเข้าได้ ขุดร่องระบายน้ำเวลาฝนตก
ราชโอรส ราชธิดา
เจ้าหลวงเหมพินธุไพจิตร ทรงมีราชโอรสและราชธิดา รวม 19 พระองค์ อยู่ในราชตระกูล ณ ลำพูน และ ลังการ์พินธุ์ มีพระนามตามลำดับ ดังนี้
แม่เจ้าเปาคำเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าเปาคำเหมพินธุไพจิตร (มีราชโอรส 1 ราชธิดา 2)
- เจ้าหญิงรสคำ (ณ ลำพูน) ณ เชียงใหม่ - ชายา เจ้าน้อยแก้วมรกต ณ เชียงใหม่
- เจ้าน้อยสองเมือง ณ ลำพูน
- เจ้าหญิงลัมนุช ณ ลำพูน
แม่เจ้าอุษาเหมพินธุไพจิตรราชเทวี
ใน แม่เจ้าอุษาเหมพินธุไพจิตรเทวี (มีราชโอรส 1)
- เจ้าบุรีรัตน์ สุริยะ ณ ลำพูน, เจ้าบุรีรัตน์นครลำพูน
แม่เจ้าบัวทิพย์เหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าบัวทิพย์เหมพินธุไพจิตรเทวี (มีราชโอรส 1)
- เจ้าไชยสงคราม โอรส ณ ลำพูน, เจ้าไชยสงครามนครลำพูน
แม่เจ้าบัวเขียวใหญ่เหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าบัวเขียวใหญ่เหมพินธุไพจิตรเทวี (มีราชโอรส 1)
- เจ้าอุตรการโกศล เมืองคำ ณ ลำพูน, เจ้าอุตรการโกศลนครลำพูน
แม่เจ้าบัวเขียวน้อยเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าบัวเขียวน้อยเหมพินธุไพจิตร (มีราชโอรส 2)
- เจ้าน้อยอินเหลา ณ ลำพูน
- เจ้าน้อยคำมุง ณ ลำพูน
แม่เจ้าฝางเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าฝางเหมพินธุไพจิตร (มีราชโอรส 1 ราชธิดา 1)
- เจ้าหญิงลังกา ณ ลำพูน
- เจ้าน้อยอินทยศ ณ ลำพูน
แม่เจ้าคำปาเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าคำปาเหมพินธุไพจิตร (มีราชโอรส 1)
- เจ้าน้อยแจ่ม ณ ลำพูน
แม่เจ้าบัวล้อมเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าบัวล้อมเหมพินธุ์ไพจิตร (มีราชโอรส 1)
- เจ้าน้อยรามจักร ลังการ์พินธุ์ - เจ้าน้อยรามจักรฯ ได้รับพระราชทานใช้นามราชตระกูลสาขา "ลังการ์พินธุ์"
แม่เจ้าบุญเป็งเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าบุญเป็งเหมพินธุไพจิตร (มีราชโอรส 1)
- เจ้าน้อยคำหมื่น ณ ลำพูน
แม่เจ้าคำแปงเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าคำแปงเหมพินธุไพจิตร (มีราชธิดา 1)
- เจ้าหญิงคำแตน ณ ลำพูน
แม่เจ้าคำปันเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าคำปันเหมพินธุไพจิตร (มีราชธิดา 2)
- เจ้าหญิงจันทร์ฟอง ณ ลำพูน
- เจ้าหญิงจันทร์เที่ยง ณ ลำพูน
แม่เจ้าปันเหมพินธุไพจิตร
ใน แม่เจ้าปันเหมพินธุไพจิตร (มีราชธิดา 2)
- เจ้าหญิงมุกดิ์ ณ ลำพูน
- เจ้าหญิงพิมพา ณ ลำพูน
หม่อม -
ใน หม่อม - (มีราชธิดา 1)
- เจ้าหญิงแว่นคำ (ณ ลำพูน) ธนัญชยานนท์ - ชายา เจ้าราชบุตร มหาวัน ธนัญชยานนท์, เจ้าราชบุตรนครลำพูน
ลำดับสาแหรก
พงศาวลีของเจ้าเหมพินธุไพจิตร | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิง
- ข่าวพิลาไลย (เจ้าเหมพินธุไพจิตร เจ้านครลำพูน)
แหล่งข้อมูลอื่น
- ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
- สมหมาย เปรมจิตต์, สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ตำนานสิบห้าราชวงศ์ (ฉบับสอบชำระ) . เชียงใหม่: มิ่งเมือง, 2540.
- ศักดิ์ รัตนชัย. พงศาวดารสุวรรณหอคำนครลำปาง (ตำนานเจ้าเจ็ดพระองค์กับหอคำมงคล ฉบับสอบทานกับเอกสารสืบค้น สรสว.ลำปาง) .
- เจ้าวงศ์สักก์ ณ เชียงใหม่, คณะทายาทสายสกุล ณ เชียงใหม่. เจ้าหลวงเชียงใหม่.
- คณะทายาทสายสกุล เจ้าหลวงเมืองพะเยา, สถาบันศิลปวัฒนธรรมโยนก. ครบรอบ 100 ปี แม่เจ้าทรายมูล (มหาวงศ์) ไชยเมือง และประวัติสายสกุลเจ้าหลวงเมืองพะเยา พุทธศักราช 2387 - 2456. พะเยา :บ.ฮาซัน พริ้นติ้ง จก., 2546
- นงเยาว์ กาญจนจารี. ดารารัศมี : พระประวัติพระราชชายา เจ้าดารารัศมี. เชียงใหม่ :สุริวงศ์บุ๊คเซนเตอร์, 2539.
- คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์, นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1]
ก่อนหน้า | เจ้าเหมพินธุไพจิตร | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ | เจ้าผู้ครองนครลำพูน (พ.ศ. 2434 - 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439) | เจ้าหลวงอินทยงยศโชติ |