เหยียน หุย
เหยียน หุย (งันเอี๋ยน)（颜回）เป็นคนรัฐหลู่ （鲁国人） เขาเป็นศิษย์คนโปรดของขงจื่อ ได้รับการยกย่องมเยจากขงจื่อมากที่สุดและบ่อยที่สุด เขาเป็นคนที่ฉลาดเฉลียว มีสติปัญญา เป็นคนใฝ่เรียน มีจิตใจมุ่งมั่น ขงจื่อถือว่า เหยียนหุย เป็นผู้ที่รักมนุษยธรรมอย่างแท้จริง เขามีฐานะยากจน เขามีอายุสั้นนัก เสียชีวิตเมื่ออายุได้เพียง 32 ปีเท่านั้น เหยียน หุย เป็นคนเงียบๆ ไม่อบเถียงหรือแย้งอะไรขงจื่อ หากเขาสามารถนำคำสอนทุกอย่างของขงจื่อไปปฏิบัติอย่างจริงจัง ดังนั้นขงจื่อจึงมีคุณลักษณะที่จะสืบต่อและประสานคำสอนของขงจื่ออันหลากหลายได้ดีที่สุด
| เหยียน หุย | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| เหยียน หุย ใน Half-Portraits of the Great Sage and Virtuous Men of Old (至聖先賢半身像) | |||||||||||||
| จีนตัวเต็ม | 顏回 | ||||||||||||
| จีนตัวย่อ | 颜回 | ||||||||||||
| พินอิน | Yán Huí | ||||||||||||
| |||||||||||||
.jpg.html){kind=link}
ในคัมภีร์หลุน-อฺวี่ （论语 Lun Yu）มีคำพูดที่บันทึกไว้เกี่ยวกับเหยียน หุย หลายบท แต่ละบทจะแสดงถึงลักษณะต่างๆ ของเหยียน หุย และยังแสดงให้เห็นถึงความรู้สึกของขงจื่อที่มีต่อเหยียน หุย ด้วย ดังนี้
- เล่มที่ 2 บทที่ 9 อาจารย์กล่าวว่า "เราคุยกับหุยมาทั้งวัน เขาไม่แย้งอะไร ราวกับว่าเป็นคนโง่ แต่เมื่อถอยออกมาพินิจอยู่ห่างๆ พบว่า เขาสามารถทำให้คำสอนงอกเงยได้ หุยไม่ใช่คนโง่"
- เล่มที่ 6 บทที่ 5 อาจารย์กล่าวว่า "มีคนอย่างหุยที่จิตใจไม่ละเมิดมนุษยธรรมได้ต่อเนื่องเป็นเวลานานถึงสามเดือน คนอื่นบ้างก็ได้เพียงวันเดียว บ้างก็ได้เพียงเดือนเดียว"
- เล่มที่ 6 บทที่ 9 อาจารย์กล่าวว่า "หุยเป็นผู้มีปัญญา มีข้าวเพียงชามเดียว มีน้ำเพียงกระบอกเดียว อาศัยอยู่ในตรอกแคบๆ ถ้าเป็นคนอื่นจะรู้สึกทุกข์ยากจนทนไม่ไหว แต่หุยไม่ปล่อยให้ความยากจนขาดแคลนมาทำลายความแช่มชื่นเบิกบานของตน หุย่างมีปัญญาเหลือเกิน!"
- เล่มที่ 11 บทที่ 3 อาจารย์กล่าวว่า "หุยช่วยเราไม่ได้ ไม่ว่าเราจะพูดอะไร เขาไม่มีอะไรที่ไม่ยินดี"
- เล่มที่ 11 บทที่ 6 จี้ดังจื่อถามว่า ลูกศิษย์คนไหนรักการเรียนรู้ ขงจื่อตอบว่า "เหยียน หุย รักการเรียนรู้ แต่น่าเสียดายตายจากไปเสียก่อนวัยอันควร ตอนนี้ไม่มีใครแล้ว"
- เล่มที่ 11 บทที่ 8 เมื่อเหยียน หุย ตาย อาจารย์คร่ำครวญว่า "โอ! สวรรค์ทำลายข้า! สวรรค์ทำลายข้า!"
- เล่มที่ 11 บทที่ 9 "อาจารย์โศกเศร้าเกินไป" อาจารย์ตอบว่า "แค่นี้เกินไปหรือ" "หากไม่คร่ำครวญเพื่อคนนี้ และจะให้คร่ำครวญเพื่อใครกัน"
- เล่มที่ 11 บทที่ 10 อาจารย์กล่าวว่า "หุยปฏิบัติต่อเราเยี่ยงบิดาบังเกิดเกล้า แต่เราไม่สามารถปฏิบัติต่อเขาเยี่ยงบุตรได้ ไม่ใช่เพราะเรา แต่เพราะเหล่าศิษย์"
จากคำบันทึกเหล่านี้ แสดงให้เห็นว่าเหยียน หุย เป็นผู้ที่มีคุณธรรมสูง แม้แต่ขงจื่อก็ยังชื่นชม
อ้างอิง
- สุวรรณา สถาอานันท์. 2548. กระแสธารปรัชญาจีน: ข้อโต้แย้งเรื่องธรรมชาติ อำนาจ และจารีต. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. หน้า 27.
- อมร ทองสุก. 2553. คัมภีร์หลุนอวี่. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: บริษัท ุณหวัตร จำกัด. หน้า 21.
- สุวรรณา สถาอานันท์. 2551. หลุนอี่ว์: ขงจื่อสนทนา. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
- 子曰：“回也，其心三月不违仁，其余则日月至焉而已矣。“《论语•雍也》 http://wenku.baidu.com/view/f08264c5dd3383c4ba4cd249.html
- 子曰：“贤哉，回也！一箪食，一飘饮，在陋巷，人不堪其忧，回也不改其乐。贤哉，回也。”（《论语•雍也》） http://wenku.baidu.com/view/f08264c5dd3383c4ba4cd249.html
- 鲁哀公问：“弟子孰为好学?”孔子对曰：“有颜回者好学，不迁怒，不贰过。不幸短命死矣，今也则亡，未闻好学者也。” http://baike.sogou.com/v336738.htm
- 颜渊死，颜路请子之车以为之椁。子曰：“才不才，亦各言其子也。 http://baike.baidu.com/view/2340417.htm