โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกต

คำว่า โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกต (อังกฤษ: Sodium aluminosilicate) หมายถึงสารประกอบที่มีโซเดียม อะลูมิเนียม ซิลิคอน ออกซิเจน และอาจจะมีน้ำด้วย ซึ่งรวมทั้งโซเดียมอะลูมิโนซิลิเกตที่เป็นอสัณฐาน (amorphous sodium aluminosilicate - ดู สถานะ) แร่ธรรมชาติบางชนิด และซีโอไลต์สังเคราะห์ มีการใช้โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกตอสัณฐานสังเคราะห์ (E-554) เป็นสารเติมแต่งอาหารอย่างกว้างขวาง ซึ่งไม่ใช่สารประกอบเคมีที่แท้จริง

โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกต
ชื่อตาม IUPAC	aluminum sodium dioxido (oxo)silane
ชื่ออื่น	Aluminosilicic acid, aluminum sodium silicate
เลขทะเบียน
เลขทะเบียน CAS	[1344-00-9]
PubChem	19758701
SMILES	[O-][Si] (=O)[O-].[O-][Si] (=O)[O-].[Na+].[Al+3]
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa
สถานีย่อย:เคมี

โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกตอสัณฐาน

มีการผลิตโซเดียมอะลูมิโนซิลิเกตอสัณฐานโดยมีส่วนประกอบต่าง ๆ กัน และใช้กันอย่างกว้างขวาง เป็นสารประกอบที่ใช้เป็นสารเติมแต่งอาหาร (E-554) โดยเป็นตัวป้องกันความชื้นที่ทำให้จับก้อน (anticaking) เนื่องจากมีการผลิตโดยมีส่วนประกอบต่าง ๆ กัน ดังนั้น จึงไม่ใช่สารประกอบเคมีที่แท้จริงเพราะมีปริมาณสัมพันธ์ (stoichiometry) ต่าง ๆ กัน ผู้ผลิตรายหนึ่ง แจ้งส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์ของบริษัทว่าเป็น 14SiO₂·Al₂O₃·Na₂O·3H₂O, (Na₂Al₂Si₁₄ O₃₂·3H₂O)

ในปี ค.ศ. 2012 องค์การอาหารและยา (FDA) ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้อนุมัติให้ใช้ sodium aluminosilicate (sodium silicoaluminate) ร่วมกับสิ่งบริโภคได้ โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกตสามารถใช้เป็นตัวกรองระดับโมเลกุล (molecular sieve) ในผลิตภัณฑ์บรรจุยาเพื่อรักษาความแห้งของยา และใช้เป็นสารเติมแต่งอาหารหมายเลข E-554 ใช้ในการรักษาอาหารไม่ให้ชื้นเพื่อไม่ให้จับเป็นก้อน

โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกตมีชื่ออื่น ๆ ด้วยคือ

• aluminium sodium salt
• sodium silicoaluminate
• aluminosilicic acid, sodium salt
• sodium aluminium silicate
• aluminum sodium silicate
• sodium silico aluminate
• sasil

แร่ที่บางครั้งเรียกว่าโซเดียมอะลูมิโนซิลิเกต

แร่ธรรมชาติที่บางครั้งเรียกว่า โซเดียมอะลูมิโนซิลิเกต รวมทั้ง

• แอลไบต์ (NaAlSi₃O₈ ซึ่งอยู่ในกลุ่ม plagioclase ของเฟลด์สปาร์)
• หยก (jadeite - NaAlSi₂O₆)

ซีโอไลต์สังเคราะห์ซึ่งบางครั้งเรียกว่าโซเดียมอะลูมิโนซิลิเกต

ซีโอไลต์สังเคราะห์มีโครงสร้างที่ซับซ้อนโดยมีตัวอย่างโครงสร้างทางเคมีคือ

• Na₁₂Al₁₂Si₁₂O₄₈·27H₂O, zeolite A (Linde type A sodium form, NaA), ใช้ในผงซักฟอก
• Na₁₆Al₁₆Si₃₂O₉₆·16H₂O, Analcime, IUPAC code ANA
• Na₁₂Al₁₂Si₁₂O₄₈·q H₂O, Losod
• Na₃₈₄Al₃₈₄Si₃₈₄O₁₅₃₆·518H₂O, Linde type N

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. "SYNTHETIC AMORPHOUS SILICA AND SILICATES". คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2015-02-20. สืบค้นเมื่อ 2015-02-20. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
2. (PDF). Rhodia. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 12 August 2011.
3. "Sec. 182.2727 Sodium aluminosilicate". U.S. Food and Drug Administration. 2012-04-01. สืบค้นเมื่อ 2012-12-10.
4. Dyer, Alan (1994). King, Bruce R (บ.ก.). Encyclopedia of Inorganic Chemistry. John Wiley & Sons. ISBN 0-471-93620-0.
5. Sieber, Werner; Meie, Walter M (1974). "Formation and Properties of Losod, a New Sodium Zeolite". Helvetica Chimica Acta. 57 (6): 1533–1549. doi:10.1002/hlca.19740570608.