โมมิจิโนะกะ

โมมิจิ โนะ กะ (ญี่ปุ่น: 紅葉賀 โรมาจิ: Momiji no Ga; ชมใบไม้แดง) เป็นบทที่ 7 ของ ตำนานเก็นจิ ผลงานของ มุราซากิ ชิคิบุ ที่มีทั้งหมด 54 บท

ภาพประกอบบท โมมิจิ โนะ กะ

บท โมมิจิ โนะ กะ ดำเนินเรื่องในฤดูใบไม้ร่วง ในขณะที่เก็นจิ อายุราว 18 ปี เนื้อหาเกี่ยวข้องทับซ้อนกับช่วงปลายของบท สุเอทสึมุฮานะ และ ช่วงปลายของบท วะกะมุราซากิ ดำเนินเรื่องต่อมาจนถึงฤดูใบไม้ร่วงปีต่อมา ที่เก็นจิอายุ 19 ปี

ที่มาของชื่อบท โมมิจิโนะกะ

โมมิจิ ( 紅葉 Momiji) คือใบเมเปิลญี่ปุ่น ใบจะเปลี่ยนสีจากเขียวเป็นเหลือง ส้ม และแดง ในฤดูใบไม้ร่วง ในญี่ปุ่นพันธุ์ที่ปลูกมากคือ อิโระฮะโมมิจิ ชื่อทางพันธุศาสตร์คือ Acer palmatum

กะ (賀 ga ) แปลว่า งานเลี้ยงเฉลิมฉลองครบรอบวันเกิด 40 -50ปี ของบุคคลที่ยิ่งใหญ่

บท โมมิจิโนะกะ ใน ตำนานเก็นจิ หมายถึง การเฉลิมฉลองครบรอบวันเกิดอายุ 50 ปี ของจักรพรรดิพระองค์ก่อน ที่จัดขึ้นภายใต้ร่มใบโมมิจิเปลี่ยนสีในฤดูใบไม้ร่วงนั่นเอง

ตัวละครหลักในบท

• เก็นจิ

โคโนะเอะโนะจูโจ ต่อมาเลื่อนเป็น ไซโช อายุ 18 ถึง 19 ปี

• จักรพรรดิคิริสึโบะ

พระราชบิดาของเก็นจิ

• ฟุจิทสึโบะ

พระชายาของจักรพรรดิคิริสึโบะ ต่อมาเลื่อนขึ้นเป็น จักรพรรดินี อายุ 23 ถึง 24 ปี

• โทโนะจูโจ

สหายสนิทและพี่ชายภรรยาของเก็นจิ

• พระชายาตำหนักโคคิ ( โคคิเด็ง)

พระราชมารดาขององค์รัชทายาท

• องค์รัชทายาท

พี่ชายต่างมารดาของเก็นจิ อายุ 21 ถึง 22 ปี ต่อมาขึ้นเป็นจักรพรรดิสุซาคุ

• อาโออิ

ภรรยาของเก็นจิ

• เฮียวบุเคียวโนะมิยะ

พี่ชายของฟุจิทสึโบะ บิดาของมุราซากิ อายุ 33 ถึง 34 ปี

• โอเมียวบุ

ต้นห้องคนสนิทขอฟุจิทสึโบะ

• โชนะกอน

พี่เลี้ยงของมุราซากิ

• สะไดจิน

เสนาบดีฝ่ายซ้าย พ่อตาของเก็นจิ อายุ 52 ถึง 53

• บุตรชายแรกเกิดของฟุจิทสึโบะ

ต่อมาขึ้นเป็น จักรพรรดิเรย์เซย์

• เง็น โนะ ไนชิ

ตำแหน่ง ไนชิโนะสุเกะ อายุ 57 หรือ 58 ปี ขณะที่เก็นจิอายุ 19

• มุราซากิ

อายุ 10 ถึง 11 ปี

เรื่องย่อ

กลางเดือนตุลาคม มีการเสด็จพระราชดำเนินแปรราชฐานของจักรพรรดิคิริสึโบะไปที่ตำหนักสุซาคุ ป็นฉลองครบรอบ 50 พรรษาของจักรพรรดิองค์ก่อน ในวันจริง เหล่านางในราชสำนักทั้งหมดรวมถึงพระชายาต่างๆจะไม่มีโอกาสได้เห็นการแสดงอันงดงาม ดังนั้นจักรพรรดิคิริสึโบะจึงมีพระกรุณาให้จัดการซ้อมใหญ่ หน้าลานพระตำเหนักเซเรียว ( เซเรียวเด็ง ) มีการบรรเลงสังคีตบนเรือรูปมังกรหลากหลายขนาดหลายหลากลำที่ลอยลำอยู่ในสระน้ำใหญ่ ข้าราชสำนักต่างร่ายรำประกอบสังคัตจากจีนและเกาหลี นักเป่าขลุ่ยฝีมือดีได้รับเลือกให้บรรเลงร่วมการร่ายรำคู่ คลื่นทะเลสีคราม ของเก็นจิและโทโนะจูโจ ร่ายรำภายใต้ใบไม้เปลี่ยนสี ที่ร่วงหล่นจากต้นอย่างงดงาม งดงามเสียจนผู้ชมหวั่นเกรงว่า ปีศาจจะลักตัวเก็นจิไปเสีย

วันปีใหม่ ก่อนที่เก็นจิจะไปร่วมพิธีที่วังหลวง เขาแวะไปหา มุราซากิ ที่ปีกตะวันตกของคฤหาสน์บนถนนนิโจ มุราซากิเอาตุ๊กตาของนางออกมาเรียงรายทั้งหมด เก็นจิถามนางว่า

ปีใหม่มาเยือนแล้ว เจ้ารู้สึกว่าโตขึ้นบ้างหรือไม่ ?

มุราซากิตอบว่า

อินุกิ ทำตุ๊กตาข้าเสีย ข้ากำลังซ่อมตุ๊กตาอยู่เจ้าค่ะ

อินุกิ คือ เด็กหญิงเพื่อนเล่นของมุราซากิ ที่เคยปล่อยให้ลูกนกกระจอกบินหนีไป โชนะกอนกล่าวกับมุราซากิว่า

ปีนี้ท่านหญิงควรจะพยายามโตเป็นผู้ใหญ่ได้แล้วนะเจ้าคะ อายุก็ตั้ง 10 ปีเข้าแล้วท่านไม่ควรจะมัวเล่นตุ๊กตาอยู่

ด้วยวัย 10 ปี มุราซากิยังดูเป็นเด็กอยู่มาก

จักรพรรดิคิริสึโบะ อุ้มพระโอรสน้อยแรกเกิดให้เก็นดู พลางตรัสว่า ช่างเหมือนเก็นจิเหลือเกิน เก็นจิรู้สึกทั้งกลัวทั้งดีใจ เขากลับไปยังคฤหาสน์บนถนนนิโจ และ สงบสติอารมณ์ในห้องของตน ช่วงนั้นเป็นต้นฤดูร้อน ดอกโทะโคะนัตสึเบ่งบานเต็มสวน เขาเด็ดมาหลายดอกและส่งให้พระชายาฟุจิทสึโบะพร้อมโคลงกลอน ความว่า สาส์นนี้หนักอึ้งไปด้วยน้ำตาของเขาที่เป็นดั่งหยดน้ำค้างบนดอกโทโคะนัตสึ

องค์จักรพรรดินั้นมีนางกำนัลที่งดงามและมีความสารถในมากมายหลายด้านห้อมล้อมอยู่ แต่ยังมีไนชิโนะสุเกะ ชรา นางหนึ่ง นามว่า เง็นโนะไนชิ เป็นหญิงที่มีชาติกำเนิดดีและได้รับการเลี้ยงดูมาอย่างดี แต่ในเวลาเดียวกัน นางก็ฝักใฝ่ในเรื่องรักๆใคร่ๆมากเป็นพิเศษ เก็นจิพูดจาหยอกล้อเกี้ยวนางเล่นๆนาง แต่นางกลับถือเป็นจริงเป็นจัง วันหนึ่ง เง็นโนะไนชิ เสร็จสิ้นภาระกิจการแต่งพระเกศาขององค์จักรพรรดิ นางกำลังอยู่ตามลำพังกับเก็นจิ เก็นจิดึงชายกระโปรงของนางเล่นๆ เง็นโนะไนชิส่งสายตาหวานฉ่ำผ่านพัดสีฉูดฉาดที่ปิดบังใบหน้าครึ่งหนึ่งให้เก็นจิ

ค่ำคืนหนึ่งอันเย็นฉ่ำหลังจากการอาบน้ำ เก็นจิเดินเล่นอยู่แถวตำหนักอุมเมย์ ( อุมเมย์เด็ง ) เง็นโนะไนชิกำลังบรรเลงบิวะอย่างเพราะพริ้ง เก็นจิร่วมฟังอย่างเพลิดเพลินใจ หลังจากนั้นทั้งสองก็มีความสัมพันธ์กัน ระหว่างที่นอนพักผ่อนอยู่นั้น เก็นจิรู้สึกว่ามีใครบางคนเข้ามาใกล้ เก็นจิจึงรวบรวมเสื้อผ้าแล้วแอบอยู่หลังฉากบังตา ชายลึกลับคำรามเสียงดังพร้อมชักดาบขึ้นขู่ ที่แท้เป็นโทโนะจูโจ ตามมาหยอกล้อเล่นโดยแสร้งเป็นชู้รักคนหนึ่งของเง็นโนะไนชินั่นเอง เง็นโนะไนชิแสร้งทำเป็นหวาดกลัวจนร่างสั่นเทา หญิงที่มีประสบการณ์อันโชกโชนเช่นนาง ย่อมต้องเคยผ่านเหตุการณ์ทำนองนี้มาบ้างแล้ว

การร่ายรำคลื่นทะเลสีคราม

 

คลื่นทะเลสีคราม ( Blue Sea and Wave , blue ocean waves)ในภาษาญี่ปุ่นคือ เซย์ไกฮะ (青海波 Seigaiha)เป็นชื่อของลายผ้าชนิดนึง ที่เป็นรูปคลื่นทะเล โดยรับแบบมาจากรูปเขียนแสดงท้องทะเลในแผนที่จีน ลวดลายที่เก่าแก่ในญี่ปุ่นพบเป็นลวดลายบนตุ๊กตาดินเผา ฮะนิวะ ( haniwa ) ที่ขุดค้นพบในจังหวัด กุมมะ ( Gunma ) ในต้นยุคเฮอันมีการใช้ลายคลื่นทะเลสีคราม ประดับ โมะ ( 裳 mo ชายผ้าเป็นหางยาวไปด้านหลังที่ใช้ผูกเอวชุด จูนิฮิโตเอะ十二単 กิโมโน 12 ชั้น ของสตรีในราชสำนักสมัยเฮอัน )นอกจากนี้ยังใช้เป็นลวดลายประดับภาชนะต่างๆ และสถานที่ต่างๆด้วย

การร่ายรำคลื่นทะเลสีคราม คือ ศิลปะการแสดงโบราณของญี่ปุ่น ประเภท กะงะคุ ( Gagaku )โดยผู้ร่ายรำจะสวมชุดทอลายหรูหราสวยงามที่ประกอบด้วยลวดลาย คลื่นทะเลสีคราม และ ลายนก

ดอกโทะโคะนัตสึ

 

ดอกโทะโคะนัตสึ

 

ดอกนะเดะชิโกะ

ดอกโทะโคะนัตสึ (常夏) หรือ คาเนชั่นป่า เป็นชื่อโบราณของ ดอก นะเดะชิโกะ ( 撫子) จะบานช่วงฤดูร้อนถึงฤดูใบไม้ร่วง ทั้งสองชื่อคือดอกไม้ชนิดเดียวกัน ทางวรรณกรรมโบราณของญี่ปุ่น จะใช้ โทะโคะนัตสึ สื่อถึง บุคคลอันเป็นที่รัก คนรักร่วมเรียงเคียงหมอน ส่วน นะเดะชิโกะ สื่อถึง ลูกอันเป็นที่รัก

อ้างอิง

1. โรแยล ไทเลอร์,The Tale of Genji,Momiji No Ga - Beneath the Autumn Leaves,สำนักพิมพ์ Penguin Books , 2001, หน้า 133
2. " โมมิจิโนะกะ".The Tale of Genji .Unesco Global Heritage Pavilion.
3. " seigaiha　青海波".JAANUS on-line Dictionary of Japanese Architectural and Art Historical Terminology .Dr. Mary Neighbour Parent.
4. "Japanese Traditional Music Gagaku · Buddhist Chant".1941 Recordings of the Kokusai Bunka Shinkokai.A historical background of the period of this recording.
5. " Autumn Tea Flowers". The Urasenke Foundation.

ศึกษาเพิ่มเติม

• การแต่งกายในสมัยเฮอัน The Costume Museum Kyoto
• Maple and Japanese Culture โดย HAJIME HAYASHIDA